Klaas de Groot praat over ‘Tempels in woestijnen’ van Boeli van Leeuwen

VoorplatTemepelsWoestijnen75Peter de Rijk in gesprek met Klaas de Groot op Amsterdam FM Radio, 20 oktober 2014:
Ruim 65 jaar na de eerste druk van Tempels in woestijnen, het eerste boek en enige dichtbundel uit 1947 van de Curaçaose schrijver Boeli van Leeuwen (1922-2007), is deze lange tijd onvindbaar gebleven bundel deze maand opnieuw uitgebracht. Neerlandicus Klaas de Groot, die de auteur in zijn Arubaanse en Curaçaose periode vanaf de jaren tachtig van de vorige eeuw vele malen ontmoette, en betrokken raakte bij het veiligstellen van zijn literaire nalatenschap, praat over Boeli van Leeuwen en zijn werk en met name Tempels in woestijnen in het boekenuur van het programma Kunst & Cultuur op Amsterdam FM-Radio dat op maandagen live vanuit de Openbare Bibliotheek Amsterdam wordt uitgezonden tussen 16.00 en 17.00 uur.
Luister hier naar de uitzending
U kunt door het verschuiven van de tijdbalk ‘springen’ in de uitzending: na 9 minuten komen even Aletta Beaujon en de bloemlezing ‘Vaar naar de vuurtoren’ ter sprake, daarna gaat het over Boeli van Leeuwen en vanaf circa 23 minuten specifiek over ‘Tempels in woestijnen’.
Meer over ‘Tempels in woestijnen’
Meer over Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Stuk voor stuk gedichten waar men dagen, zo niet weken, over kan nadenken.» – Jan Bouman

Tempels in woestijnen

VoorplatTemepelsWoestijnen75Over ‘Tempels in woestijnen’ van Boeli van Leeuwen in Antilliaans Dagblad, 13 oktober 2014:
Het allereerste gedicht is van een absolute schoonheid. (…) Dit openingsgedicht blijkt de sleutel voor de andere gedichten: ‘Moeder van mijn moeder’: het brood wordt gebroken zolang men leeft; bij het naderen van de dood grijpen de tegenstellingen in elkaar. ‘Soldaten’: hier moet zelfs God tot een wijziging van de feitelijkheid overgaan. ‘Nacht’: een verlangen naar een draaglijk bestaan.
Stuk voor stuk gedichten waar men dagen, zo niet weken, over kan nadenken. (…) oor wie zich werkelijk in dit boek gaat verdiepen, is het mogelijk zowel dichter als verteller te worden.
Lees hierhier de recensie in Antilliaans Dagblad of hier
MeerMeer over ‘Tempels in woestijnen’
Meer over Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Als een tocht van duisternis naar licht. Een sterk debuut.» – Wim Rutgers

VoorplatTemepelsWoestijnen75Over ‘Tempels in woestijnen’ van Boeli van Leeuwen in Drie Curaçaose Schrijvers in veelvoud, 1991:
Ik ben (eindelijk) nieuwsgierig aan het lezen geslagen. Niet zoals de belangstellende lezer de bundel in 1947 bekeken zal hebben, maar al op voorhand met de kennis van het gerijpte werk van later datum als bagage. (…) Deze poëziebundel lezen we, zowel in zijn structurele ordening van het totaal als in afzonderlijke gedichten, als een tocht van duisternis naar licht, van dood naar leven, van pessimisme naar optimisme, van dreiging naar vrijmaking, van God weg naar een aanvaarden van een natuurlijk leven. (…) Een bundel die zo door-gestructureerd is, mag alleen al daarom als een sterk debuut gelden.
Lees hier de bespreking
Meer over ‘Tempels in woestijnen’
Meer over Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Kleurrijke boekpresentatie op 5 oktober 2014 in Podium Mozaïek

VoorplatRoepdervertenCuraçao, Suriname en Nederlands-Indië in boeken: Woorden zijn (overzeese) oorden:
Onder de titel ‘ Woorden zijn (overzeese) oorden’ organiseert Uitgeverij In de Knipscheer voor het vierde achtereenvolgende jaar in Podium Mozaïek (Amsterdam) een gevarieerd schrijversprogramma met schrijvers, dichters en muzikanten uit/over Curaçao, Suriname en Nederlands-Indië n.a.v. nieuw verschenen boeken.

Met film, voordracht, lezing, interview en muziek worden de volgende nieuwe boeken voorgesteld: Tempels in woestijnen door Boeli van Leeuwen; De stilte van het ongesproken woord. Trefossa, Shrinivási, Dobru door Dave MacDonald e.a.; Njai Inem door Barney Agerbeek; Serenade voor mijn Shéhérazade door Walter Palm; Roep der verten. Krontjong van roots naar revival door Lutgard Mutsaers; Zoeken naar Slory. Een reis door verrassend Suriname door E. de Haan en Belumbe / Waterlijn door Diana Lebacs.

Titels die zijdelings aan bod komen zijn Gideons droom (2013) van Ernst Jansz, De rode kimono (2014) van Peter Andriesse en Het paviljoen van de vergeten concubines (2014) van Pim Wiersinga.

Het programma wordt opgeluisterd met muzikale intermezzo’s door Dave MacDonald, Robert Harman Sordam, Lucas Shepherd en Sanne Landvreugd met Silence of the Unspoken Word en door Renadi Santoso en Jessica Polak (v/h Jakarta Street Band) met krontjong-revival.

Presentatie Franc Knipscheer, interviews Peter de Rijk.
Met verdere medewerking van o.a. Orchida Bachnoe, Guus Bauer, Nelson Carrilho, Giselle Ecury, Eva Koert, Guilly Koster, John Leerdam, Raj Mohan en Ernst Jansz.
Podium Mozaïek, Bos en Lommerweg 191, 1055 DT Amsterdam. Klik: Route & bereikbaarheid
zondag 5 oktober 2014, zaal open 14.30 uur; programma 15.00 tot 17.15 uur
signeren en napraat in de foyer
Voorverkoop kaarten (online) € 5,00. Kaarten aan de zaal (voor zover dan nog beschikbaar) € 7,50.
Bestel kaarten: www.podiummozaiek.nl/ of via e-mail aan indeknipscheer@planet.nl
Podium Mozaïek: 020-580 0381 [++ 3120 580 0381]

Klik hier voor foto’s van het programma door André Homan

Meer over Tempels in woestijnen
Meer over De stilte van het ongesproken woord
Meer over Njai Inem
Meer over Serenade voor mijn Shéhérazade
Meer over Roep der Verten
Meer over Zoeken naar Slory
Meer over Belumbe / Waterlijn
Meer over Gideons droom
Meer over De rode kimono
Meer over Het paviljoen van de vergeten concubines

Boeli van Leeuwen – Tempels in woestijnen. Gedichten

VoorplatTemepelsWoestijnen75BOELI VAN LEEUWEN
Tempels in woestijnen

Gedichten
Nederland – Curaçao
Foto omslag Carlos Tramm
Genaaid gebrocheerd, 32 blz. € 15,00
ISBN 978-90-6265-863-3
oktober 2014

«Veel is er gespeculeerd over de inhoud van de eerste werken van Boeli van Leeuwen. Tot voor kort waren zelfs de titels onbekend voor de meeste van zijn bewonderaars. Van Tempels in woestijnen heeft men wel gedacht dat het nooit verschenen was.»- Maritza Coomans-Eustatia in Drie Curaçaose Schrijvers in veelvoud, 1991

Tempels in woestijnen is wél verschenen. Boeli van Leeuwen schreef er zelf over in het verhaal ‘Onkel Patrice’ in Geniale anarchie:

Willemstad, Curaçao, 1947: Bladzijde na bladzijde werd in een lichtblauw, nauwelijks zichtbaar letterschrift door het persje geproduceerd. Bij het aanschouwen van dit wonder, barstte onkel Patrice, driftig pedalerend, plotseling uit in een aria uit Rigoletto. Het bundeltje werd in een kaft gezet, waarop nog steeds te lezen staat: Tempels in woestijnen. Het geheel werd tenslotte met een fraaie rode draad ingenaaid. Op de achterkant werd, in kleine letters, de naam van de drukkerij vermeld: Imprenta Bolívar. De totale oplage bestond uit vijftig exemplaren, waarvan tien mislukten. Van de veertig overgebleven bundeltjes heb ik er acht verkocht in de winkel van Abram Salas. Een tiental werd verdeeld onder vrienden en de rest is in de loop der jaren door kakkerlakken opgevreten. De drukkerij is nooit weer voor ander werk gebruikt…

De bundel bleef decennia lang onvindbaar. Ook nadat Wim Rutgers als enige en eerste er in Drie Curaçaose Schrijvers in veelvoud (1991) over kon schrijven:
«Ik ben (eindelijk) nieuwsgierig aan het lezen geslagen. Niet zoals de belangstellende lezer de bundel in 1947 bekeken zal hebben, maar al op voorhand met de kennis van het gerijpte werk van later datum als bagage. (…) Deze poëziebundel lezen we, zowel in zijn structurele ordening van het totaal als in afzonderlijke gedichten, als een tocht van duisternis naar licht, van dood naar leven, van pessimisme naar optimisme, van dreiging naar vrijmaking, van God weg naar een aanvaarden van een natuurlijk leven. (…) Een bundel die zo door-gestructureerd is, mag alleen al daarom als een sterk debuut gelden.»

Er is maar één reden om de vroege gedichten van een auteur die later een groot prozaïst is geworden uit te geven: zijn lezers willen alles onder ogen krijgen. Zij zullen zien dat de héle Van Leeuwen al direct aanwezig was in 1947, het jaar waarin de bundel verscheen. Boeli van Leeuwen schreef om gelezen te worden, niet voor de zeldzaamheid.

Meer over ‘Tempels in woestijnen’
Meer over ‘Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Het is maar goed dat Jos de Roo de juiste lade heeft geopend.» – Klaas de Groot

Tempels-in-woestijnen-BvL-omslag-voorzijde-resizedOver het gedicht ‘Mas Roig’ van Boeli van Leeuwen op Caraïbisch Uitzicht, 17 augustus 2014:
(…) Uit verveling schreef Boeli kleine gedichtjes die hij aan de verpleegster te lezen bood. Zij was niet zo geïnteresseerd. Die versjes zijn in de prullenbak beland. Dit gebeurde ongeveer vijftig jaar geleden. (…) Maar gelukkig is er inmiddels een lang gedicht van Van Leeuwen te voorschijn gekomen. Jos de Roo plaatste op het Caraïbisch Uitzicht van 21.05.14 het verhalende gedicht ‘Mas Roig’, dat 184 versregels telt. Een deel van ‘Mas Roig’ zal worden opgenomen in de dissertatie waarop Jos de Roo op 12 september 2014 hoopt te promoveren. De titel van de dissertatie ‘Praatjes voor de West’ komt ook bij Van Leeuwen vandaan. De Roo wil in zijn proefschrift laten zien hoe groot de betekenis van de Wereldomroep was voor de ontwikkeling van de Antilliaanse en Surinaamse literatuur tussen 1947 en 1985. Het ‘praatje’ waarin Van Leeuwen het gedicht voorlas, werd door de Wereldomroep op 13 juli 1954 uitgezonden. (…) Het is maar goed dat dit ‘beeld’ niet in de prullenmand van de Wereldomroep is terecht gekomen en dat Jos de Roo de juiste lade heeft geopend.
Lees hier ‘Boeli van Leeuwen in Spanje’ door Klaas de Groot
Meer over ‘Mas Roig’
Meer over Boeli van Leeuwen

«Het leven is een groots en vreselijk mysterie.» – Jos de Roo

Boeli van Leeuwen3Over het gedicht ‘Mas Roig’ van Boeli van Leeuwen op Caraïbisch Uitzicht, 21 mei 2014:
Een verrassende vondst die ik deed in het draaiboekenarchief van de Wereldomroep is die van een onbekend gedicht van Boeli van Leeuwen. (…) Het gevonden gedicht was de laatste bijdrage aan de Wereldomroep van Van Leeuwen. De opname ervan vond plaats op 31 mei 1954 en het werd uitgezonden op 23 juli van dat jaar. De titel is ‘Masroig’, een plaats in Catalonië tussen rotsige bergen. Het gedicht heeft een chronologische opbouw: van de ochtend naar de avond. Het begint met een boer die ontwaakt; zijn vingers zijn verstijfd van het wroeten tussen de stenen om olijven en druiven te planten. In de ochtend gaat de boer met zijn muilezel het land ploegen. Daar vertelt de boer over de Spaanse burgeroorlog, die hij als een gevolg van de erfzonde ziet. ’s Avonds is er een processie, waar de mensen die de ik-figuur ’s morgens in de bergen had gezien in meelopen. Een analyse van het gedicht geef ik hier niet. Mijn bedoeling is dat iedereen over de tekst ervan kan beschikken.
Lees hier ‘Onbekend gedicht van Boeli van Leeuwen’ door B. Jos de Roo
Lees hier het gedicht ‘Mas Roig’
Meer over ‘Mas Roig’
Meer over ‘Boeli van Leeuwen

Werk van Albert Helman, Boeli van Leeuwen en Eric de Brabander in 2014-colleges ‘Surinaamse en Antilliaanse literatuur’ van prof. Michiel van Kempen

MichelvanKempenOp vrijdag 7 februari begint de nieuwe collegereeks Caraïbische dromen – De literatuur van Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen die prof. Michiel van Kempen geeft aan de Universiteit van Amsterdam. Op vrijdag 21 februari komt het werk van Albert Helman aan bod. Op vrijdag 25 april houdt Jos de Roo de lezing ‘Praatjes voor de West, de invloed van de Wereldomroep op jonge schrijvers in het Caraïbisch gebied’. Een aantal radiopraatjes van Boeli van Leeuwen is door Jos de Roo bezorgd in de publicaties over Boeli van Leeuwen: Aangaande Boeli en Met liefde behandelen. Op vrijdag 16 mei 2014 komt prof. Wim Rutgers (Universiteit van de Nederlandse Antillen) over voor een gastcollege over Het hiernamaals van Doña Lisa van Eric de Brabander.

Meer over ‘Colleges Surinaamse en Antilliaanse literatuur’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Boeli van Leeuwen
Meer over ‘Het hiernamaals van Doña Lisa’
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een krachtig begin van een machtig schrijverschap.» – Klaas de Groot

BoelivanLeeuwen1Bij de overdracht van de literaire nalatenschap van Boeli van Leeuwen aan het Letterkundig Museum in den Haag, 15 december 2013:
In de literaire nalatenschap van Boeli van Leeuwen trof mij in het bijzonder de aanwezigheid van een exemplaar van het poëtisch debuut van Van Leeuwen. Tempels in woestijnen heet die bundel, gepubliceerd in 1947. (…) De drukgeschiedenis van de bundel Tempels in woestijnen heeft een prachtig verhaal opgeleverd. Dat verhaal heet ‘Onkel Patrice’, het staat in Geniale Anarchie. Een hilarisch detail in dat verhaal is het feit dat Van Leeuwen sommige gedichten moest herzien, omdat er niet genoeg loden letters op het eiland voorradig waren. Een treffend voorbeeld van de macht van de techniek over de kunst. Of dit gegeven waar is, doet er niet toe. Het past bij alle andere verhaalelementen waarmee de auteur zijn verslag lardeert.
Lees hier de tekst van Klaas de Groot
Meer over ‘Tempels in woestijnen’
Meer over de literaire nalatenschap van Boeli van Leeuwen in De Parelduiker (2013 /5)
Meer over Boeli van Leeuwen

«Voor het schrijven verkoos Boeli van Leeuwen het Nederlands.» – Aart G. Broek

Boeli van Leeuwen - ets - Bert Kienjet 9.5 x 15 cm - 2010. resized dpiEts Bert Kienjet

Aart G. Broek bij overhandiging nalatenschap aan Letterkundig Museum, 15 december 2013:
‘Met een enkele lezer ben ik niet tevreden,’ liet Boeli van Leeuwen mij eens weten in een gesprek en hij vervolgde: ‘Hoe meer mensen mij lezen hoe liever het mij is.’ (…) ‘Papiamentu is mijn moedertaal. Wij spraken thuis altijd Papiamentu, ook toen ik van 1936 tot in 1946 met mijn moeder in Nederland woonde. In het Papiamentu SCHRÍJVEN is echter een heel andere zaak!’ Voor het schrijven verkoos Van Leeuwen het Nederlands.

Lees hier
de toespraak van Aart G. Broek

Lees hier het verslag op Caraïbisch Uitzicht