Jeroen Heuvel  – Op weg naar authenticiteit. Essays

Jeroen Heuvel
Op weg naar authenticiteit
Een liber amicorum in twee delen voor Jeroen Heuvel
samengesteld door Peter de Rijk en Scott Rollins
Curaçao, Nederland
omslagillustratie Jeroen Heuvel
gebrocheerd in omslag met flappen, 352 blz.,
+ fotokatern 8 blz.,
€ 24,50
eerste druk december 2023, januari 2024
ISBN 978-94-93214-34-7

Op weg naar authenticiteit is een liber amicorum in twee delen voor Jeroen Heuvel. Het aanvankelijke idee om een standaard liber amicorum voor hem te maken, lieten de samenstellers Scott Rollins en Peter de Rijk varen. Zij wilden hem zelf ook aan het woord laten met een omvangrijke selectie uit de honderden stukken die hij in de loop van pakweg de laatste kwart eeuw in verschillende Antilliaanse periodieken heeft gepubliceerd.

Geboren (uit Nederlandse ouders) en getogen op Curaçao is Jeroen Heuvel Curaçaoënaar in hart en nieren. Dit perspectief levert een scherpzinnige kijk op de recente ontwikkelingen van zijn geboorteland en hoe het zich verhoudt tot Nederland. Met zijn beheersing van het Nederlands en Papiamentu is hij de ideale vertaler van zijn cultuur. Naast beschouwingen over aspecten van de cultuur, taal, literatuur en geschiedenis van zijn geboorte-eiland Curaçao, zijn er een paar vertalingen en enkele prachtige sfeerverhalen van zijn hand opgenomen. Nog steeds levert Jeroen Heuvel regelmatig bijdragen aan het Antilliaans Dagblad. Ook heeft hij in het Papiaments en Nederlands gepubliceerd in het meertalig Curaçaose sociaal-culturele tijdschrift Kristòf. Zijn eerste journalistieke bijdragen die meermaals toneel (en soms lokale politiek) belichten, komen uit het dagblad Amigoe. Een flink aantal artikelen, veelal uit het Antilliaans Dagblad, is digitaal te lezen op de onvolprezen blogspot Caraïbisch Uitzicht van de Werkgroep Caraïbische Letteren.

In het eerste deel introduceert Jeroen Heuvel zichzelf door over (het werk van) anderen te schrijven, zoals Frank Martinus Arion, Barche Baromeo, Lucille Berry Haseth, Krijn de Best, Paul Brenneker, Maryse Condé, Rudolf Crispulo, Luis Daal, Colá Debrot, Ronald Donk, Nydia Ecury, Henk Egbers, Radna Fabias, Carel de Haseth, Rihana Jumalidin, Jan de Heer, Bernadette Heiligers, Pim Heuvel, Dorie Heuvel-Meijer, Ita Heuvel-Nicolas, Anton Koolhaas, Michiel van Kempen, Pierre Lauffer, Diana Lebacs, Boeli van Leeuwen, Tip Marugg, Ralf Mohren, Jules de Palm, Walter Palm, Rudi Plaate, Miguel Pourier, Scott Rollins, Lionel Romney, Jan-Willem Roozenboom, Wim Rutgers, Alfred Schaffer, Edsel Samson, Shrinivási, Tula, Erich Zielinski. In deel twee schrijven vrienden, familie en collega’s over Jeroen Heuvel: Elodie Heloise, Ita Heuvel-Nicolas, Michiel van Kempen, Brede Kristensen, Wim Rutgers, Clay Toppenberg, Lex Veerkamp.

Jeroen Heuvel (1957) werd geboren op Curaçao. Hij studeerde tot 1981 aan het Hoger Instituut voor Dramatische Kunsten, Studio Herman Teirlinck te Antwerpen. Hij kreeg zijn eerste rol in toneelstuk Naamloos… Naamloos, van Edsel Samson en speelde voorts diverse solovoorstellingen zoals Zwarte Pelgrim en Mijn Zuster de Negerin. Jeroen Heuvel baseerde toneelvoorstellingen op boeken van onder meer Derek Walcott, Maryse Condé, Tip Marugg en Boeli van Leeuwen en heeft bijgedragen aan tientallen theaterproducties in Nederland en op Curaçao. Hij ontpopt zich als storyteller van voornamelijk Caraïbische verhalen, vertaler en recensent. Daarnaast is hij tot aan zijn pensioen leraar Papiaments en literatuur. In zijn vrije tijd is hij al enkele decennia belangeloos belangenbehartiger van Uitgeverij In de Knipscheer, beheert voor de uitgeverij een boekendepot op Curaçao en vertegenwoordigt hij aldaar de uitgeverij op tal van lokale boekpresentaties.

Meer over Jeroen Heuvel bij Uitgeverij In de Knipscheer

Uitgeverij In de Knipscheer en haar Top-10 voor Keti Koti 2023 over slavernij

VoorplatHaarlemmers en de slavernij-75Door de jaren heen is Uitgeverij In de Knipscheer actief geweest met boekenstands op Keti Koti-herdenkingen, of het nu bij de viering was in Het Amsterdamse Oosterpark bij (de onthulling van) het slavernijmonument of op het Surinameplein, ook in Amsterdam. Dit jaar heeft In de Knipscheer een boekentafel in het Frans Hals Museum in Haarlem gedurende het Keti Koti Event van 15.00 uur ’s middags tot 20.00 uur ’s avonds. Het kan eigenlijk niet anders omdat recentelijk het spraakmakende boek ‘Haarlemmers en de slavernij’ verscheen met op de voorkant van het omslag een Afrikaans jongetje geschilderd door Frans Hals. Voor deze gelegenheid is uit het fonds aanvullend een negental, nog recente boektitels geselecteerd die alle slavernij tot thema hebben.

1. Ineke Mok, Dineke Stam Haarlemmers en de slavernij (koloniale geschiedenis) Suriname / Antillen, genaaid in omslag met flappen, royaal formaat, 360 blz., met honderden illustraties, geheel in vierkleuren incl. wandel- en fietskaart € 19,50 ISBN 978-90-6265-923-4

2. Fred de Haas Servus Macht, slavernij, uitsluiting en verzet (koloniale) geschiedenis gebrocheerd in omslag met flappen, 216 blz. geïllustreerd, € 19,50 ISBN 978-94-93214-16-3

3. Aart G. Broek Medardo de Marchena Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao (pamflet – essay) Curaçao, gebrocheerd, 140 blz., € 18,50 geïll. met een ets van Bert Kienjet ISBN 978-94-93214-51-4

4. Els Langenfeld Porto Marie. 1738 – 1795 – 1888 (novellen) Curaçao, genaaid gebrocheerd, 296 blz., € 19,50 ISBN 978-90-6265-816-9

5. Carel de Haseth Slaaf en Meester / Katibu di Shon (novelle Curaçao, tweetalig Nederlands-Papiaments) genaaid gebonden in stofomslag, 144 blz., € 18,50 ISBN 978-90-6265-835-0

6. Joseph Hart De Wooncirkel (roman) Curaçao, gebrocheerd met flappen, 328 blz. € 19,50 Eerste uitgave in het Nederlands 2017 ISBN 978-90-6265-971-5

7. Henna Goudzand Nahar De geur van bruine bonen (roman) Nederland / Suriname, gebrocheerd in omslag met flappen, 372 blz., € 23,50 ISBN 978-94-93214-17-0

8. Janny de Heer Gentleman in slavernij (roman) Nederland / Suriname, gebrocheerd, 336 blz., € 19,50 ISBN 978-90-6265-832-9

9. Lucia Nankoe en Jean Jacques Vrij Trouwportretten Surinaamse voorouders in beeld 1846-1950 genaaid gebonden, oblong, 156 blz., € 24,50 ISBN 978-90-6265-677-6

10. Barney Agerbeek Njai Inem Kroniek van een steen (roman) Indië / Indonesië, genaaid gebrocheerd met flappen, 176 blz. € 19,50 ISBN 978-90-6265-864-0

Meer over slavernij op deze site

‘De langste maand’ van Diana Lebacs vertaald in de het Engels

LebacsFoundingFictions-75This satirical novel is set in the heady atmosphere of carnival on the tropical Dutch Caribbean island of Curaçao, where the contradictions of postcolonial existence come to a boil that is furious, often bitingly funny, and sometimes almost intolerably tragic. And through it all, the story manages by way of a genuinely African derived rhythm to offer a message of hope. The heroine of the novel is Bir, a woman in her late sixties, the mama grandi with her ancient wisdom, a solid root of the community, dispensing medicinal herbs, advice, and motherly love. The flavor of the island is unmistakable: it is an authentic Curaçaoan story by noted Curaçaoan author Diana Lebacs. Not only is it Curaçaoan in its subject matter but in the way the story is told. It is serious but full of humor, from gentle irony to slapstick, with a lot of social satire in between. Founding Fictions of the Dutch Caribbean: Diana Lebacs’ The Longest Month (‘De langste maand’), originally written in Dutch, is suitable for courses on Caribbean and postcolonial literature, women’s writing, and for readers of fiction in general.

Diana Lebacs, author, artist, and educator, was born in Curaçao. She died in 2022. Most known for her children’s literature and young adult novels written in Papiamentu and Dutch, she has also written poetry and drama. Lebacs has received international recognition for her books. ‘The Longest Month’ is her first novel for adults. Olga E. Rojer, PhD, is associate professor of German and Dutch Caribbean Studies at American University in Washington DC. The Longest Month is her third translated volume in the Founding Fictions of the Dutch Caribbean series published by Peter Lang. Joseph O. Aimone, PhD, now retired from academic life, collaborated with Olga E. Rojer on the Founding Fictions of the Dutch Caribbean series, including this volume.
Eerder verschenen in deze reeks Cola Debrot’s «My Black Sister», Boeli van Leeuwen’s «A Stranger on Earth» en Carel de Haseth’s «Slave and Master (Katibu di Shon)».
Bestel hier ‘The Longest Month’
Meer over ‘De langste maand’
Meer over Diana Lebacs bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Founding Fictions of the Dutch Caribbean
Meer over Founding Fictions of the Dutch Caribbean op deze site

«Mooie roman over een relatie tussen een slaaf en een meester op Curaçao.» – David Serphos

VoorplatSlaaf75Over ‘Slaaf en meester /Katibu di Shon’ van Carel de Haseth op Jonet, 5 april 2022:
Voor wie een mooie roman wil lezen over een relatie tussen een slaaf en een meester op Curaçao, raad ik ‘Katibu di Shon’ aan, van Carel de Haseth; de Nederlandse vertaling luidt: Slaaf en Meester. Het is de basis voor de eerste Papiamentstalige opera van Tania Kross. De in 1988 gepubliceerde novelle vertelt het verhaal van slaveneigenaar Wilmoe en slaaf Luis, twee jongens die samen opgroeiden, en hun grote liefde voor slavin Anita. Deze driehoeksverhouding mondt uit in een confrontatie tussen de twee jongens, tussen de slaaf en de meester. Anita houdt van beide mannen, maar kiest uiteindelijk voor een liefdesrelatie met Luis. De mannen komen lijnrecht tegenover elkaar te staan. Deze strijd van macht en onmacht; van verstoorde menselijke relaties, wordt uitvergroot in de Grote Slavenopstand van 17 augustus 1795 op Curaçao. Het verzet van slaaf Luis en Anita wordt parallel verteld in het aanzwellende roep om vrijheid. De opstand wordt neergeslagen. Luis wordt ter dood veroordeeld en gevangen gezet in het Fort Amsterdam. In een dramatische ontknoping komen de mannen nog tijdig tot elkaar als mens.
Bron David Serphos’ Curaçao’s dagboek (7)
Meer over ‘Slaaf en meester /Katibu di Shon’
Meer over Carel de Haseth bij Uitgeverij In de Knipscheer

Gedicht van Carel de Haseth

Carel de HasethIn zijn bijna dagelijkse Facebookbericht noteert Wim van Til, oprichter van en coördinator bij Poëziecentrum Nederland, de geboorte- en sterfdagen van Nederlandstalige dichters. Vandaag (22 september 2021) is het de geboortedag van Jaap Harten, Hans Sleutelaar, Peter Drehmanns en Rudolf Korsten; het is tevens de sterfdag van Dirk Opperman en Thea Witteveen. In het rijtje verjaardagen ontbreekt Carel de Haseth (1950). Bij wijze van felicitatie/gedenken kiest Wim van Til dan voor een gedicht naar eigen voorkeur van een van de gememoreerde dichters. Uitgeverij In de Knipscheer kiest in dit bericht voor het gedicht ‘Kleine zeereis VII’ van Carel de Haseth uit zijn bij Uitgeverij In de Knipscheer verschenen bundel ‘Zolang er kusten zijn’ uit 2001 (1994). Dit gedicht is ook opgenomen in de door Klaas de Groot samengestelde bloemlezing ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’.

Kleine zeereis VII

langs de zoom van de zee
zullen wij ze ongetwijfeld vinden
mensen van onbekende streken
langs kusten van goud, ivoor of slaven
of al was het maar in simpele hutten
aan de monding van een modderrivier
of op overigens nutteloze eilanden

mensen zullen wij zeker vinden
zolang er kusten zijn
waar vis uit het water spoelt
waar schepen komen

en waar wij mensen treffen
zullen wij met hen spreken
in taal, gebaar of daad

Meer over ‘Zolang er kusten zijn’
Meer over Carel de Haseth bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’

«Dit bracht mij innerlijk tot heling.» – Tania Kross

VoorplatSlaaf75Over ‘Katibu di Shon / Slaaf en meester’ van Carel de Haseth in De Volkskrant, 27 maart 2021:
Er is een periode voor en nadat ik het boek ‘Katibu di Shon’ (1988) heb gelezen, zo’n zestien jaar geleden. Het is een historische roman van Carel de Haseth die gaat over een slavenopstand op Curaçao, over een slaafgemaakte en de zoon van de meester op een plantage die samen opgroeien. Het wordt vanuit die twee perspectieven verteld. Ik realiseerde me toen: als ik in de opera ‘Andrea Chénier’ zing, dan kan ik alles opzoeken over de Franse Revolutie wat ik maar wil. Maar over mijn eigen achtergrond, over de Antillen, was zo weinig beschikbaar. Nu was er iets, dat heeft voor mij zoveel innerlijk tot heling gebracht. Ik wist meteen: ik moet dit delen, in dit boek zit een opera. Het heeft acht jaar geduurd om er een opera van te maken. Carel de Haseth maakte zelf het libretto. We bleken op een bizarre manier te zijn verbonden. De plantage waar het verhaal zich afspeelt, was van zijn voorouders. En mijn voorouders leefden daar als slaafgemaakte mensen. Er was één voorstelling in Amsterdam, daarna moest iemand anders het oppakken, maar dat gebeurde niet. Er is geen registratie van gemaakt. Nu ik op Curaçao ben, wil ik die opname alsnog gaan maken: een operafilm, maar wel hedendaags, als een soort lange videoclip. Er is hier geen theater meer, ik wil iets wat blijft, als ultieme liefdesverklaring aan mijn cultuur en de geschiedenis van het koninkrijk.
Lees hier het artikel
Kijk hier naar een fragment
Meer over Katibu di shon

Leeslijst Papiamentse titels (oorspronkelijk, vertaald of tweetalig) bij Uitgeverij In de Knipscheer

In het kader van de Literaire Vertaaldagen organiseerde Marije de Bie voor het Vertalershuis Amsterdam het (online) Vertaalatelier Papiaments op 15 januari 2021 met gespreksmoderator Nihayra Leona, auteur Carel de Haseth, redacteur Peter de Rijk namens uitgeverij In de Knipscheer en vertaalsters Olga Rojer en Chila Bolivar. Centraal staat de uitgave Katibu di Shon van Carel de Haseth dat behalve in het Papiaments ook in het Nederlands, Duits en Engels is vertaald.
Voor deelnemers aan de Literaire Vertaaldagen stelde Uitgeverij onderstaande lijst samen met Papiaments-gerelateerde uitgaven uit het fonds van Uitgeverij In de Knipscheer.

Carel de Haseth * Slaaf en Meester / Katibu di Shon
Carel de Haseth * Sklave und Herr/Katibu di Shon
Carel de Haseth * Zolang er kusten zijn
Carel de Haseth * Bida na kola/Kleuren van leven
Pierre Lauffer * Na final di kaminda /Op het einde van de rit
Elis Juliana * Hé Patu/Waggeleend
Aart G. Broek * The Colour of my Island
Aart G. Broek * Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao
Hilda de Windt Ayoubi * Geef me je taal. Dat ik je beter versta / Duna mi bo idioma. Pa mi por komprondé bo mihó
Eric de Brabander * E bida infinito di Doña Lisa
Nilda Pinto * Hoe Nanzi de koning beetnam / Kon Nanzi a nèk Shon Arei
Elis Juliana * Blijf nog wat. Liefdespoëzie
Walter Palm * Met lege handen ging ik slapen, met een gedicht werd ik wakker
Quito Nicolaas * Als de aloë sluimert / Cucuisa cabisha
Olga Orman * Cas di biento / Doorwaaiwoning
Diana Lebacs * Belumbe / De waterlijn
Nydia Ecury * Een droom die ik heb /Un soño ku mi tin
Klaas de Groot * Vaar naar de vuurtoren
Munye Oduber – Winklaar * Zo reken ik nu met je af / Ta asina y awor mi ta regla cuenta cu bo
Clyde R. Lo A Njoe * Dansen/Baliamentu
Antoine J. Maduro * Bida, remordementu, konfeshon i krítika. Un relato outobiográfiko

Aria uit opera ‘Katibu di Shon’ op NPO 1

VoorplatSlaaf75Over ‘Slaaf en meester / Katibu di Shon’ van Carel de Haseth op NPO1, 12 juli 2020:
Op zondagavond vindt op Nederland 1 vanaf 20.25 uur het ‘racismedebat’ (AVROTROS) plaats. Onder leiding van Jort Kelder wordt gediscussieerd over de stelling: ‘Het huidige racismedebat drijft Nederland uit elkaar’. Ook de talkshow ‘Op 1’ (BNNVARA 22.10 uur) met als gast Mark Rutte gaat deels over de opgelaaide discussie over racisme. Vlak daarvoor (ca. 22.00 uur) zingt Tania Kross een aria uit de opera ‘Katibu di Shon’. De muziek van de opera werd gecomponeerd door Randal Corsen en Carel de Haseth tekende voor het libretto (gebaseerd op zijn gelijknamige novelle ‘Slaaf en meester / Katibu di Shon’). Het is de eerste opera in het Papiaments en werd zeven jaar geleden op 1 juli in de Stadsschouwburg in Amsterdam uitgevoerd door de Nederlandse Reis Opera. «Carel de Haseth beschrijft in zijn novelle ‘Slaaf en meester’ een zwarte bladzijde uit onze geschiedenis die net als die van Anne Frank blijvend gelezen moet worden.» – Ronald Plasterk (oud-minister van Onderwijs)
Uitzending gemist? Klik hier
Meer over ‘Katibu di Shon’

«Heroïek en tragiek dwars door etnische scheidslijnen heen.» – Aart G. Broek

VoorplatSlaaf75Over ‘Slaaf en meester’ van Carel de Haseth in Antilliaans Dagblad, 20 augustus 2019:
Het is niet vanzelfsprekend dat op Curaçao jaarlijks op 17 augustus de revolte van slaven wordt herdacht, die in 1795 plaatsvond op het eiland onder leiding van Tula. Het nam ruim honderd jaar om het slavernijverleden serieus onder ogen te zien en het verzet tegen slavernij als ronduit heldhaftig te waarderen. Deze historische ontwikkeling is te tekenen aan de hand van gedichten, toneelteksten, columns, romans en verhalen. (…) Zo snijdt de novelle ‘Katibu di shon / ‘Slaaf en meester’ een heikel onderwerp aan: het eilandelijke plantageleven ten tijde van de slavernij, een opstand van slaven, het uitspreken en voltrekken van de doodstraf bij de opstandige slaven door blanke autoriteiten. Zonder wreedheden en vormen van uitbuiting af te dekken, tracht De Haseth nuancering aan te brengen door de complexiteit van de verhouding blanke shon en zwarte slaaf te tekenen. Dit heeft hij mede trachten te bewerkstelligen door een wisseling in perspectief aan te brengen: de geschiedenis wordt gezien door de ogen van de meester, shon Welmu, alsmede door die van de slaaf, Luis. Bij De Haseth geen duidelijke scheiding tussen ‘slachtoffers’ en ‘uitbuiters’, maar heroïek en tragiek dwars door etnische scheidslijnen heen en veelvuldig verenigd in dezelfde per¬sonages. (…)
Lees hier het artikel over de jaarlijkse Tulaherdenking op Caraïbisch Uitzicht
Meer over ‘Slaaf en Meester / Katibu di Shon’
Meer over Carel de Haseth bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Naar een betere toekomst?» – Wim Rutgers

Wim-Rutgers-2-620x930Over ‘Littérature Néerlandophone contemporaine des îsles Caraïbes d’Aruba, de Bonaire et de Curaçao’ in Septentrion [jrg. 46, no. 2], juni 2017:
Essay van prof. dr. G.W. Rutgers (buitengewoon hoogleraar aan de Universiteit van Curaçao) over de jongste Caraïbische letteren met aandacht voor onder anderen Els Langenfeld, Henriette de Mezquita, Eric de Brabander, Clyde Lo-A-Njoe, Jacques Thönissen en van Walter Palm, Carel de Haseth, Joseph Hart, Bernadette Heiligers, Erich Zielinski. Van de 5 laatstgenoemden werd aansluitend aan het essay werk (fragmenten) in Franse vertaling opgenomen.
Lees hier het essay
Lees hier het gedicht VII uit ‘Zolang er kusten zijn’ van Carel de Haseth
Lees hier gedicht uit ‘Met lege handen (…)’ van Walter Palm
Lees hier een romanfragment uit ‘Kruispunt’ van Joseph Hart
Lees hier een romanfragment uit ‘Schutkleur’ van Bernadette Heiligers
Lees hier een romanfragment uit ‘De Engelenbron’ van Erich Zielinski