Over ‘Liefde is een onwoord’ van Jos van Daanen in Straatjournaal, (nr. 287), februari 2022:
Gewoon en normaal zijn woorden die we de afgelopen jaren te pas en te onpas hebben gebruikt of gehoord. Maar hoe ziet het leven eruit als je de waarde van woorden gaat betwijfelen? Wanneer je goed en fout, god en liefde en nog vele andere begrippen als ‘onwoorden’ ziet. Dat je ze ziet als afspraken en dat wat fout is dáárom bestraft moet worden. Hans, het hoofdpersonage in ‘Liefde is een onwoord’, worstelt met dit probleem. Zijn moeder leerde hem wat onwoorden waren, dat liefde niet zonder haat kon, zoals leven niet zonder dood. Ze heeft Hans met de nodige dilemma’s opgezadeld, waarover hij nadenkt in de psychiatrische kliniek waarin hij zit opgesloten. Jos van Daanen zet in deze roman veel van wat we voetstoots voor waar aannemen op scherp. Iemand die moordt is immers slecht. Toch weet Van Daanen door het verhaal van Hans door vele vertellers te laten vertellen ons aan het twijfelen te brengen. (…) Hierdoor gaan we steeds meer vertrouwen in het verhaal van Hans en zijn onschuld geloven. (…) Wat als hij inderdaad zo gevaarlijk is en zijn moeder zonder problemen heeft vermoord? (…) Van Daanen zet ons aan tot denken!
‘Straatjournaal’ is sinds 1996 de (maandelijkse) straatkrant van Noord-West Nederland.
Lees hier de recensie ‘Ziek verklaard’
Meer over ‘Liefde is een onwoord’
Meer over Jos van Daanen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: dagboek
«Een spanningsboog die zeker aanzet tot doorlezen.» – Marjo van Turnhout
Over ‘Liefde is een onwoord’ van Jos van Daanen op Leestafel, 16 januari 2022:
‘Mama had me een keer uitgelegd dat het einde niet bestond omdat het woordje ‘einde’ automatisch een nieuw begin inluidde. Zonder begin had einde geen betekenis. Ze noemde ‘einde’ daarom een onwoord. Zoals er meer van die onwoorden waren waarin ze zich gevangen voelde. Liefde bijvoorbeeld, dat niet zonder haat kan bestaan, goed niet zonder kwaad, een streling die we enkel betekenis wisten te geven omdat we wisten hoe een klap voelde.’ (…) Het dagboek van zijn moeder dat ineens op zijn nachtkastje ligt zorgt er voor dat hij, Hans, nog meer in de war raakt. Daarin beschrijft zijn moeder, Maria, hoe vreselijk ze het vond dat ze zwanger werd. Hoe ze zijn komst vervloekte. Dat dagboek begint zo: ‘Het moet geschreven worden, Hans. Jij moet geschreven worden.’ En op deze manier intrigeert al meteen de eerste zin in het boek. (…) Maria is er overigens niet meer. Zij vertelde haar zoon dat ze wilde slapen. Ze was ziek, had veel pijn. En Hans deed wat zij vroeg. Hij zorgde er voor dat ze kon slapen. Voor altijd. Hij was pas negen jaar oud. (…) Interessante thematiek. Een boek dat tijd vergt, om ten volle te kunnen begrijpen wat hier speelt. Zelfs na het einde, het deel van het verhaal waarbij aan duidelijkheid niets meer te wensen overblijft, rest wel nog de vraag: hoe heeft het zo ver kunnen komen? (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Liefde is een onwoord’
Meer over Jos van Daanen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Niet alleen een intrigerende en spannende psychologische roman; het is een roman met filosofische implicaties en bereik.» – Willem Thies
Over ‘Liefde is een onwoord’ van Jos van Daanen bij presentatie in Pletterij, 20 december 2021:
‘Liefde is een onwoord’ van Jos van Daanen (1959) kan met recht een verontrustende roman genoemd worden. De protagonist, Hans, is geïnterneerd in een psychiatrisch ziekenhuis, daar hij lijdt aan psychoses, en een gevaar kan vormen voor zichzelf en anderen. (…) Het is niet zo dat Hans inherent slecht is, hij heeft eenvoudigweg geen adequaat moreel en sociaal kompas, hij heeft geen besef van grenzen – en dientengevolge geen besef van grensoverschrijding – en hij vóélt niets. (…) De moeder van Hans ervoer haar zwangerschap, haar inwendig dragen van hem, als een infernale verschrikking, het embryo en later de foetus als een parasiet. Zij háátte haar nog ongeboren kind hartgrondig. Niet bepaald een gastvrije, gunstige omgeving voor het organisme in zijn eerste stadia. (…) Door de verteltechniek weet Van Daanen veel dramatische spanning op te roepen: hij manipuleert hoeveelheid en soort informatie die hij via zijn personages aan de lezer ‘verstrekt’. Langzaamaan ontvouwt zich de plot en tegen het eind volgt wending op wending: wie is nu werkelijk wie, hoe zijn de onderlinge relaties, wat is de geschiedenis van de personages, hun respectieve achtergronden en motieven, drijfveren? ‘Liefde is een onwoord’ is niet alleen een intrigerende en spannende psychologische roman; het is een roman met filosofische implicaties en bereik. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Liefde is een onwoord
Meer over Jos van Daanen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«De broeierige spanning wordt goed gedoseerd opgebouwd richting een gruwelijke apotheose.» – Marjon Nooij
Over ‘Liefde is een onwoord’ van Jos van Daanen op Tzum, 2 december 2021:
(…) Met ‘Liefde is een onwoord’ heeft Jos van Daanen zijn romandebuut geschreven. Hierin trapt hij af met een moeder die het woord richt tot haar ongeboren kind; een relaas dat nogal onbehaaglijk aanvoelt en een opmaat is naar de spanningsboog die continu aanwezig blijft. (… ) De volwassen Hans kan zich soms nogal aandoenlijk uitten, is zeker niet dom, maar zijn kinderlijke logica zorgt voor grappige toetsen. (…) Hans denkt vaak terug aan de verwarrende tijd toen hij zeven was. Zijn moeder belandde – door een verlamming van haar ademhalingsspieren – in een ijzeren long, waar ze de rest van haar leven in door zou moeten brengen; ergo, een uitzichtloos bestaan. Hij had niets verkeerd gedaan, daarvan was hij overtuigd. ‘Een daad van liefde, zo had hij het lang geleden in een helder moment genoemd.’ Omdat hij precies had gedaan wat zijn moeder hem had gevraagd, kón het niet anders dan een goede daad zijn, want ze wilde zo graag slapen. (…) De personages Hans, Merle en hun vader Henk, – die ons ook ná zijn overlijden nog deelgenoot maakt van zijn hersenspinsels – komen als ‘vertellende’ of ‘belevende ik’ aan het woord. Een alwetende verteller doet het verleden van hun moeder uit de doeken. (…) Op die manier meanderen er meerdere verhaallijnen door elkaar en wordt het geleidelijk steeds duidelijker dat alle personages, ieder op zijn eigen manier, worstelen met hun demonen. Door het spelen met de verschillende verhaallijnen en de chronologie, komt er steeds een stukje informatie los vanuit een andere perspectief. Het is niet meteen duidelijk wie er geloofwaardig is, waardoor de spanning richting de climax listig wordt opgebouwd. (…) De broeierige spanning wordt goed gedoseerd opgebouwd richting een gruwelijke apotheose. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Liefde is een onwoord’
Meer over Jos van Daanen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Opmerkelijk romandebuut dat gerust het label ‘boek van het jaar’ verdient.» – Marc De Pril
Over ‘Liefde is een onwoord’ van Jos van Daanen voor NBD / Biblion, 18 november 2021:
Hoofdpersonage Hans verblijft in een psychiatrische inrichting. Zonder details te verstrekken is duidelijk dat hij foute dingen heeft gedaan. Hans beseft zelf niet wat hij nu precies fout heeft gedaan en maakt hierover bedenkingen jegens zichzelf en tegenover zijn therapeut, ‘Bril’ genoemd. De lezer verneemt dat de moeder van Hans, Maria, om het leven is gekomen onder verdachte omstandigheden en dat ze een dagboek heeft bijgehouden, waarvan Hans de inhoud heeft teruggevonden. De auteur licht de sluier van hetgeen Maria en Hans is overkomen op door het relaas afwisselend te brengen door de ogen van Hans, zijn zus Merle, zijn moeder Maria, vader Henk (die eveneens reeds overleden is), therapeut Bril en af en toe ‘De alleswetende verteller’. Aldus wordt, in vaak confronterende, keiharde, vlijmscherpe en existentiële beschouwingen het relaas gebracht van een getormenteerde geest die zich vragen stelt over de maatschappij, familiebanden en de zin van zijn bestaan. Met een climax als een mokerslag in het gezicht. Letterlijk ‘waanzinnig’. De auteur (Kerkrade 1959), voornamelijk gekend voor zijn poëziebundels, brengt vlijmscherpe en confronterende beschouwingen rond psychiatrie, zin van het leven en familie. Opmerkelijk romandebuut dat gerust het label ‘boek van het jaar’ verdient.
Meer over ‘Liefde is een onwoord’
Meer over Jos van Daanen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Een heel geraffineerd en sterk plot heeft lezer in een wurgende greep.» – André Oyen
Over ‘Liefde is een onwoord’ van Jos van Daanen op Ansiel, 14 oktober 2021:
In zijn novelle ‘Lutijn’ confronteerde de auteur ons reeds met de ontwortelde mens in de moderne tijd. Die ontwortelde mens staat ook in zijn debuutroman ‘Liefde is een onwoord’ centraal. Het centrale personage Hans heeft hele foute dingen gedaan en zit opgesloten in een psychiatrische kliniek. Eigenlijk weet hij alleen niet goed waarom. Hebben mensen afspraken gemaakt over de definitie van wat goed en fout is? Hebben ze afgesproken dat fout verkeerd is en bestraft moet worden? Dus moet hij bestraft worden. Maar als goed een onwoord is, zoals mama altijd beweerde, kon het dan überhaupt bestaan zonder fout, zoals liefde niet zonder haat kon bestaan, dood zonder leven? Nu blijkt er ook nog een dagboek van zijn moeder opgedoken te zijn waaruit blijkt dat hij al bij de bevruchting ongewenst was. Hij heeft trouwens nooit geweten dat zij een dagboek bijhield. Maar het boek ligt bij de psychiater en hij krijgt het zelfs ter lezing. Hier komt een heel andere persoon uit dan die hij kende, aanbad en voor het lijden afschermde. Jos van Daanen laat het duistere verhaal van Hans, de familie, zijn gekte en de behandeling daarvoor vertellen door diverse personen. Er zijn getuigenissen van Hans zelf, het dagboek van de moeder, het postume verhaal van de vader, het enigszins beschaamde en wrokkige verhaal van de zus, de behandelende psychiater die Hans zijn psyche tracht te doorgronden en er is een alwetende verteller, die vooral focust op de ouders van Hans. De auteur heeft een heel geraffineerd en sterk plot opgebouwd, dat ietwat bizar en grimmig overkomt om in een gitzwarte ontknoping te eindigen. Het is een uiterst vernuftig geheel dat de lezer van het begin tot einde in een wurgende greep heeft.
Lees hier de recensie op Ansiel
Meer over ‘Liefde is een onwoord’
Meer over Jos van Daanen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Een klassiek, ongekuist reisverslag met prikkelende observaties in aantrekkelijke en eigenzinnige stijl.» – Esther Wils
Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman voor Indies tijdschrift, 23 december 2019:
In 1955 hield schrijver, politicus, duizendpoot Albert Helman een journaal bij tijdens zijn reis naar de binnenlanden van Suriname. Hij was meegevraagd door een vriend die het gebied in kaart ging brengen, ten behoeve van een groots project van hydroloog Van Blommestein, een professor uit Bandung. (…) Helman kon niet wachten om opnieuw onbekend terrein op te gaan. Hij werd op zijn wenken bediend: niet alleen trok het gezelschap van onderzoekers (…) tot voorbij het eind van de kaart, de witte plekken op, Helman werd door de omstandigheden tijdens de expeditie ook de blinde vlekken van zijn eigen persoonlijkheid in gedreven. (…) Hoe moeilijk hij het ook heeft gehad om zijn reisgezelschap bij te houden tijdens de veeleisende tocht, Helman slaagt er moeiteloos in de verrukking van het verblijf in het binnenland over te brengen. (…) Op een bepaald moment walgt Helman zelfs van de herinnering aan de stad en de wetenschap dat hij terug moet, hoewel zijn dierbare vrouw daar zit. Zijn journaal is een klassiek, ongekuist reisverslag, en dan extra gekruid met Helmans aantrekkelijke en eigenzinnige stijl en zijn prikkelende observaties. (…)
Lees hier de recensie ‘Naar de binnenlanden van Suriname’
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Boeiende reis in prettig leesbaar verslag: een van Helmans beste werken.» – Jan Joosse
Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman voor NBD/Biblion, 12 september 2019:
In 1955 werd Albert Helman (ps. van Lou Lichtveld, 1903-1996) door zijn vriend Bob gevraagd om mee te gaan op een tocht door het toen nog vrijwel onbekende oosten van Suriname. Omdat wegen ontbraken, moest de weg zuidwaarts over de rivieren gevonden worden. Deze zaten vol watervallen en stroomversnellingen die meestal alleen overwonnen konden worden door de bagage te voet daarlangs te dragen. Het werd een boeiende reis waarin de reizigers vaak doornat werden, maar waarbij Helman voortdurend bewonderend naar de handige bosnegers keek, die met grote vaardigheid de boten rond obstakels wisten te manoeuvreren. Omdat hij als stedeling lichamelijk op achterstand stond kreeg hij met fysiek ongemak te doen, dat echter na behandeling door een oudere indiaan langzaam minderde. Het is een prettig leesbaar verslag geworden dat bijna dag voor dag beschrijft waar de reizigers mee te maken kregen. Daarnaast geeft het in zelfbespiegelingen goed weer hoe het de auteur te moede was. Hoewel dit algemeen beschouwd wordt als een van Helmans beste werken, duurde het tot 1980 voor het gepubliceerd werd.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Conclusie: een buitengewoon boeiend boek.» – Ko van Geemert
Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman in Parbode nr. 161, september 2019:
Lou Lichtveld (1903-1996), de later onder het pseudoniem Albert Helman beroemd geworden Surinaamse schrijver, werd in 1955, hij was net de 50 gepasseerd, door de vijftien jaar jongere en buitengewoon ambitieuze ingenieur Bob Zonneveld gevraagd mee te gaan om het binnenland te verkennen. Doel van deze expeditie was te onderzoeken of de vorming van een kunstmatig stuwmeer mogelijk zou zijn, in verband met het opwekken van elektriciteit. (…) De Afobakadam en het meer – aanvankelijk Van Blommesteinmeer en nu Brokopondostuwmeer genoemd – werden in de jaren zestig werkelijkheid. (…) Helman houdt een dagboek bij waaruit blijkt dat de reis, die enkele weken zou gaan duren, hem zwaar valt. (…) De ontberingen brengen hem tot zelfinzicht: ‘Ik ben een ander mens geworden, in wie het laatste restje bijgeloof in al de fraaiigheden van westerse beschaving, van geleerdheid of techniek, van sociale en economische functies zoals me die van jongs af aan zijn aangepraat, volledig vernietigd zijn.’ (…) ‘Dat is het,’ schrijft Helman aan het einde van zijn dagboek, ‘We moeten nog ontdekken wat er bestaat aan het eind van de kaart. Nu alles achter de rug is, zie ik pas de zin van deze reis, die zo vaag begon: een grens te overschrijden, mijzelf te confronteren met het ongewisse van een nog niet getraceerde, onbeschreven wereld.’ Conclusie: een buitengewoon boeiend boek voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van Suriname. En in Helman uiteraard.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Scherp waarnemer in spannend verslag.» – John Jansen van Galen
Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman uitgeleid door Michiel van Kempen in Argus (57, jrg. 3), 25 juni 2019:
(…) ‘Renaissancemens’ wilde Lou Lichtveld, alias Albert Helman, zijn, van alle markten thuis: als musicus, componist, taalkenner, schrijver, politicus, activist in de Spaanse Burgeroorlog, minister, diplomaat. (…) Hij heeft weinig om handen als hem in 1955 gevraagd wordt mee te gaan op een expeditie naar de witte plekken achter ‘het einde van de kaart’. (…) Helman schrijft een spannend verslag van de tocht, waarbij met kunst- en vliegwerk de talloze woeste soela’s of stroomversnellingen gepasseerd moesten worden die telkens opnieuw opdoemen. Hij is een scherp waarnemer van de Indianen en bosnegers (mocht je toen nog zeggen) die langs de rivieren leven, van hun voorkomen, hun gedrag en hun gewoonten. (…) Op de terugweg belijdt hij reeds zijn afkeer van ‘het steeds gedoe’ dat hem weer te wachten staat: “Inwendig ben ik weer een ‘wilde’ geworden, zoals ik oorspronkelijk als nog niet ‘opgevoed’, nog ongeconditioneerd klein kind moet zijn geweest.” (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer