«Een taal die je doet luisteren als naar een oud verhaal.» – Hettie Marzak

Over ‘De donkere kamer’ van Aly Freije en Annemarie van Buuren op  MeanderMagazine, 23 november 2023:

(…) Freije weet met symbolen en beelden een landschap op te roepen dat vol is van dreiging, verlies en rouw. Landschappen en de elementen van lucht en water zijn betekenis dragend in deze gedichten, misschien omdat de dichter zelf afkomstig is uit het hoge noorden van Groningen, waarmee ze zich sterk verbonden weet. Haar geboortegrond is een bron van inspiratie voor de verhalen die zij in haar gedichten weeft. Die zouden goed passen in de eeuwenoude verteltraditie in Groningen, waar de oudste Nederlandse sprookjes vandaan komen. Ook geven haar de gedichten soms dezelfde sfeer weer die je aantreft in de gedichten van Hendrik de Vries in zijn bundel ‘Toovertuin’ uit 1946. De beelden die Freije gebruikt, zijn visueel en voorstelbaar, maar altijd blijft er een vleugje geheimzinnigheid hangen en niet alles wordt verteld. Er is een verbondenheid met mensen en gebeurtenissen uit het verleden die hun schaduw werpen in het heden, er is een gevoel van verlatenheid en verdriet, gevat in een taal die je doet luisteren als naar een oud verhaal. (…)  Annemarie van Buuren gebruikte voor de foto’s uit deze bundel een houten droge-plaat camera uit 1880, waarvan de afdrukken nevelig en suggestief zijn. Daardoor roepen ze een geheel eigen sfeer op van vroeger, van verlangen en verleden en daarom passen ze wonderwel bij de gedichten van Freije. Het is een spel geworden van associëren en reageren op elkaars werk, een interactie van beeld en taal. (…)
Lees hier de recensie op Meander
Meer over ‘De donkere kamer’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Annemarie van Buuren bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Hier lezen we poëzie die ‘schoon’ is; ik word er stil van.» – Ezra de Haan

Over ‘De donkere kamer’ van Aly Freije en Annemarie van Buuren op  Elders literair, 4 november 2023:

(…) Licht en donker lijken ideale woorden om Freijes poëzie te omschrijven. Soms is ze lichtvoetig, dan weer zwaar als naderend onweer. Maar altijd is er het feest van de taal, nauwkeurig gekozen en exact geplaatst. (…) Freije schrijft poëzie waarvan je de regels koestert. Neem: ‘Een vis leunt tegen het riet’, een regel zo leuk, zo lief en wellicht zelfs juist… Of is speels een betere omschrijving? Heerlijk en grappig is ‘Met bezwaarde vleugels/ sopt de engel de duinen in’. Een magisch wezen durven te omschrijven als een verzopen kat, daarvoor moet je bij Freije zijn. (…) Tussen de gedichten zijn er rustmomenten: de foto’s van Annemarie van Buuren, momentopnamen die licht te pakken hebben genomen. Ze staan volledig op zichzelf, zijn allesbehalve een illustratie van de poëzie, maar vormen er een mooie eenheid mee. Dromerig komen ze over, vragen soms om interpretatie. Mogelijk is puur genieten nog het verstandigste als je ze bekijkt. (…) De afdeling ‘Grondoefeningen’ beviel mij nog het meest van ‘De donkere kamer’, mogelijk omdat dit wederom beschrijvingen zijn van het ontluikende meisje, een thema waarvan Aly Freije de meester is. (…) Hier lezen we poëzie die ‘schoon’ is, volgens het Vlaamse begrip, hier toont zich een dichter die diepgaat en de taal eindelijk eens zijn werk laat doen. Ik word er stil van als ik dit soort gedichten lees. (…) Met ‘De donkere kamer’ heeft Aly Freije heerlijke poëzie aan de Nederlandse literatuur toegevoegd.

Lees hier de recensie op Elders literair
Lees hier de onverkorte recensie ‘Het geheugen vormt een requiem’
Meer over ‘De donkere kamer’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Annemarie van Buuren bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Onheil is voelbaar in combinatie van poëzie en beeld en de interactie daartussen.»

Over ‘De donkere kamer’ van Aly Freije en Annemarie van Buuren voor NBD/Biblion, 25 oktober 2023:

Bundel van een dichteres (1944) en een fotografe (1961) die al eerder samenwerkten bij Monnikenwerk, een kunstproject in middeleeuwse kerken in de provincie Groningen. De titel slaat op de noodzaak ‘om betekenissen aan het licht te brengen’. De dichter haalt het onzichtbare boven en de fotograaf laat het onzegbare zien, aldus de uitgever. De 21 gedichten gaan onder meer over de natuur en de gevaren die overal op aarde dreigen. Ze zijn niet per se aanlokkelijk. Ze zijn echter wel in staat je te laten meezweven als in een droom, naast engelen en herinneringen aan een ver verleden. Voor het contrast zijn daar stoffelijke dingen als zwerfafval, vogelkadavers, soldaten en artillerie. Onheil is voelbaar in het hele boekje. Daarop sluiten enkele van de 15 foto’s aan, die in hun zwart-witheid een somber landschap tonen. Andere foto’s ondersteunen het dromerige en soms sensuele in de gedichten. De fotografe gebruikte een houten droge-plaatcamera uit 1880. De bundel zal vooral mensen bevallen die houden van de combinatie van poëzie en beeld en de interactie daartussen.

Meer over ‘De donkere kamer’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Annemarie van Buuren bij Uitgeverij In de Knipscheer

« ★★★★★ Voor wie wil zoeken en nieuwsgierig is naar de eindigheid. Gedichten die overrompelen met metaforen en diffuse zwart-witfoto’s.» – Albertina Soepboer 

Over ‘De donkere kamer’ van Aly Freije en Annemarie van Buuren in Dagblad van het Noorden, 26 oktober 2023:

Een selfie maken valt niet meer weg te denken uit onze digitale cultuur. Je pakt je mobiel, je gezicht kijkt naar het scherm en hupsakee, daar sta je dan midden in je eigen foto. Het is een snelle manier van een foto maken en het gaat om niks anders dan jezelf laten zien. Wie de nieuwe dichtbundel ‘De donkere kamer’ van Aly Freije (Veelerveen, 1944) ter hand neemt, ontdekt dat er andere manieren zijn om te laten zien wie je bent. Samen met fotografe Annemarie van Buuren maakte ze een intrigerende zoektocht naar wie we zijn op deze chaotische planeet en ook hoe eindig dat is.  Het motto van de bundel staat in een gedicht: ‘een dichter moet als een fotograaf / de donkere kamer in om aan het licht / te brengen, verlies een grond te geven’. In gedichten die overrompelen met metaforen en diffuse zwart-witfoto’s wordt dat verlies in kaart gebracht. Dat een engel, als lichtdrager en gevederd wezen daar een belangrijke rol in speelt is geen toeval. Zijn komst is dubbelzinnig: ‘ze betrekt een zeecontainer / krijgt een engel aan de deur die hoest / ze weten beiden van de dissonanten / een knarsend slot, wrakhout’. Ze gaan het avontuur aan, het is schimmig net als de foto’s en tot slot brengt de engel tekens als de ‘ik’ bijna verdrinkt. (…)
‘De donkere kamer’ is een bijzonder geheel van foto’s en gedichten die laten associëren en verbinden. De foto’s tonen randen van landschappen, dingen, maar ook het lichaam van een vrouw, een plant. Deze beelden laten langzaam dingen tevoorschijn komen, een groot contrast met de snelle selfie. Dit is een bundel voor wie wil zoeken, reflecteren en dan weer rustig ademhalen.

Lees hier de recensie
Meer over ‘De donkere kamer’
Meerover Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Annemarie van Buuren bij Uitgeverij In de Knipscheer

Aly Freije ‘Dichter van de dag’ op Laurens Jz Coster

Uit ‘De donkere kamer’ van Aly Freije en Annemarie van Buuren op Laurens Jz. Coster, 9 oktober 2023:
Redacteur Raymond Noë maakt voor het blog Laurens Jz. Coster elke werkdag een keuze uit een poëziebundel van een Nederlandstalig dichter. ‘Dichter van de dag’ is op deze 9de oktober 2023 Aly Freije (1944) die onlangs samen met fotograaf Annemarie van Buuren de bundel ‘De donkere kamer’ (2023) deed verschijnen bij Uitgeverij In de Knipscheer. Dichter en fotograaf reageren in de bundel telkens op elkaars werk. Noë kiest voor het gedicht ‘Luchtacrobaten (1)’ dat vandaag ook geplaatst is op Neerlandistiek.nl en hoj plaatste daarbij de in dit bericht opgenomen foto van Annemarie van Buuren.

Luchtacrobaten (1)

in een sensuele droom deed J op een open P
haar voor hoe het geluk jou vindt
zet je denken uit, de voeten stevig neer, laat ruimte
de ogen binnen stromen, drink alcoholvrij bier
sla monter je vleugels uit

eenmaal op hoogte raakten ze los in het lichaam
omstrengelden de geesten zich, gingen vrijuit
de parkeerplaats te lijf met drieste euforie
en een zekere manmoedigheid

op een picknickbank probeerden
vastgelopen vrienden minimaal
evenwicht te vinden, aanmodderen met illusies
verdwijnend zeegras, een instortende gruttostand
oorlogsnieuws rukte op, een wereld op zijn kop
met doodse ogen staarden dictators
uit weggeslagen gevels

Klik voor het gedicht op Neerlandistiek.nl.
Meer over ‘De donkere kamer’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Annemarie van Buuren bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer gedichten van In de Knipscheer-auteurs op Laurens Jz Coster

Presentatie ‘De donkere kamer’ in Groningen op 17 september 2023

Op zondag 17 september 2023 presenteert Uitgeverij In de Knipscheer in samenwerking met boekhandel Godert Walter Groningen ‘De donkere kamer’, de nieuwe poëziebundel van Aly Freije met foto’s van Annemarie van Buuren. De presentatie vindt plaats in Kunstlievend Genootschap Pictura, Sint Walburgstraat 1,  9712 HX Groningen en begint om 16.30 uur.

Dichter Aly Freije en fotograaf Annemarie van Buuren reageren in deze bundel op elkaars werk. Ze dwalen door aangetaste landschappen, stuiten op sporen, zijn op zoek naar een zeker evenwicht. Ze moeten beiden ‘de donkere kamer’ in om betekenissen aan het licht te brengen, ieder in hun eigen genre. Een dichter kan wellicht het onzichtbare bovenhalen en een fotograaf het onzegbare laten zien. Op deze presentatie  nemen zij de aanwezigen mee op een korte reis in een serie gedichten en foto’s. Aly Freije zal een aantal gedichten voordragen en Annemarie van Buuren laat een keuze van haar fotografie zien op een scherm. De auteurs gaan in gesprek met Mariëtte Willemsen, filosoof en neerlandicus. Zij zal dichter en fotograaf bevragen over de rol van de verbeelding en over de interactie tussen hun genres. Franc Knipscheer zal de eerste exemplaren uitreiken. Na afloop is er gelegenheid om de bundel aan te schaffen bij de boekentafel van Boekhandel Godert Walter en deze te laten signeren door de auteurs. Belangstelling? Meld uw komst vooraf aan op info@godertwalter.nl . U wordt dan op de gastenlijst geplaatst. De toegang is gratis.
Meer over ‘De donkere kamer’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Annemarie van Buuren bij Uitgeverij In de Knipscheer

Aly Freije / Annemarie van Buuren – De donkere kamer. Poëzie en fotografie

VoorplatDonkereKamer-75Aly Freije
De donkere kamer
gedichten
fotografie Annemarie van Buuren
foto omslag Annemarie van Buuren
gebrocheerd in omslag met flappen,
48 blz., geïllustreerd met 14 zwartwit foto’s,
€ 16,50
ISBN 978-94-93214-11-8
eerste druk september 2023

In de zomer van 2021 werkten dichter Aly Freije en fotograaf Annemarie van Buuren samen tijdens het jaarlijks terugkerende kunstproject Monnikenwerk, kunst in de kerk. Zes weken lang reageerden ze, ieder vanuit een andere middeleeuwse kerk in het noorden van Groningen, op elkaars experimenten. Ze onderzochten de beelden en associaties die bovenkwamen en probeerden daar een gezamenlijke vorm voor te vinden.

De donkere kamer is een voortzetting van deze samenwerking. In deze bundel is een belangrijke rol weggelegd voor het besef van de eindigheid en een sterke verbondenheid met de omringende natuur, met de elementen, de planten en dieren en de gevaren die overal dreigen op planeet Aarde. Dichter en fotograaf dwalen door aangetaste landschappen, stuiten op sporen, zijn op zoek naar een zeker evenwicht. Ze moeten beiden ‘de donkere kamer in’ om de betekenissen aan het licht te brengen, ieder in hun eigen genre. Een dichter kan wellicht het onzichtbare bovenhalen en de fotograaf het onzegbare laten zien.

In de interactie tussen beeld en taal ontstaan in tussenruimtes nieuwe gedichten en foto’s die samen een mozaïek vormen. Engelen veranderen in gevleugelden, die tijdens hun reis boodschappen beginnen over te seinen. Wanhoop maar ook verwondering en verlangen gaan hand en hand.

Annemarie van Buuren (1961) zoekt in haar werk graag de grenzen van fotografie op. Van klassieke fotografie met moderne camera’s tot avonturen met oude camera’s, van fotograferen met een conservenblikje tot het ombouwen van het gebouw van de reddingsbrigade tot enorme camera obscura. Voor deze bundel werkte ze veel met een houten droge-plaat camera uit 1880. De papieren negatieven en de ongecorrigeerde lenzen van deze antieke camera geven beelden een extra dimensie: ze gaan niet langer alleen over ruimte, maar ook over tijd. Ze won met haar fine art fotografie internationale prijzen en eervolle vermeldingen.

Aly Freije (1944) bracht haar jeugd door in de Oost-Groninger Veenkoloniën, vlak bij de Duitse grens. Grensganger zijn en tussen de regels het onzichtbare, het leven met verlies en het niet-gezegde bovenhalen was steeds de inzet van haar schrijven. Haar verbondenheid met het landschap speelt daarbij een eigen rol. In 2008 werd aan haar de Duitse Freudenthal-prijs voor Nedersaksische literatuur toegekend. Ze publiceerde in 2009 de Groningstalige poëziebundel Wondpoeier bij Uitgeverij kleine Uil. Daarna volgde Nederlandstalig werk bij Uitgeverij In de Knipscheer:  in 2016 de poëziebundel Door het vanggat,  in 2018 de novelle De vloeivelden in en 2021 de dichtbundel Een engel aan de deur.

De pers over haar eerder werk:
«Het afgelopen jaar waren er heerlijke eerstgeborenen [zoals] het romantisch-zwarte Door het vanggat van Aly Freije.» – Ellen Deckwitz in De Morgen
«Meteen aan het begin van het boek De vloeivelden in worden al je zintuigen aangesproken: het gaat over warmte, licht, geluid. (…) De natuur spiegelt de sfeer van het verhaal, die nu eens weids, dan weer onheilspellend is.» – Nels Fahner in Fries Dagblad
«Wat opvalt in Een Engel aan de deur is dat Freije niets invult (…) maar door de sfeertekening, de stapeling van beelden voel je des te meer, en dat vraagt om rustige herlezing, na rustige herlezing.» – Erik-Jan Hummel op Tzum
«Ik heb nog nooit gedichten over stilte gelezen met zoveel geluiden en lawaai.» – Tonnus Oosterhoff