De Held – Uitgeverij In de Knipscheer

Howard Krol / Arthur Lava (1955-2020), in herinnering

HowardKrol Ik zou het moeten nakijken, en dat kan ik niet want ik zit net een weekje in Frankrijk op adem te komen, maar ik denk dat het eind 1986 begin 1987 geweest moet zijn dat mijn broer Jos Knipscheer († 1997) vanuit Amsterdam met Howard Krol de uitgeverij in Haarlem binnenstapte. Howard, tien jaar jonger dan Jos, lang, knap, energiek. Zijn bruinverbrande kop stak af tegen het immer bleke gelaat van Jos, die het toen al moest redden met een energieschaal van 6% vanwege falende nieren. Hij zou zeker voor vijf jaar de rechterhand worden van Jos – en gezamenlijk zouden zij een nieuwe generatie jonge schrijvers aan de uitgeverij binden, niet alleen een aantal Maximalen (als Arthur Lava), maar ook bijvoorbeeld Diana Ozon en Adriaan Bontebal († 2012). Howard was behalve een goed redacteur, een goed organisator, een man met contacten en daardoor een promotioneel uithangbord van de uitgeverij. Hij voelde zich thuis op het podium, bracht het tijdschrift De Held bij ons binnen, hielp de uitgeverij eind 1988 begin 1989 verhuizen naar het Singel 450 in Amsterdam en een paar jaar later het 15-jarig bestaan van de uitgeverij daar vormgeven. Het klikte tussen hem en de in die tijd gezichtsbepalende vormgever van de uitgeverij Henrik Barends, een samenwerking die zich ook nadien zou voortzetten bij Uitgeverij Voetnoot, een initiatief van Henrik en zijn partner, vertaalster Anneke Pijnappel. En natuurlijk kwamen we elkaar in recenter jaren tegen bij het afscheid van zoveel gezamenlijke dierbaren. En die regelmatige ‘weerzienen’ waren altijd een warm genoegen en deden ons ieder in gedachten terugdenken aan die tijd dat de uitgeverij als een jonge puber te groot was voor servet en te klein voor tafellaken. En nu zit ik hier te proberen ook eens een bruinverbrande kop te krijgen en moet ik veel te vroeg achter jouw naam een jaartal zetten met een kruisje; †2020. Howard, bedankt voor je commitment aan en inzet voor de uitgeverij.

franc knipscheer, Vaux, 16 september 2020

«Een monumentje.»

Opmaak 1 Over ‘Grenzenloos. 40 Jaar Knipscheer Poëzie’ van Klaas de Groot op Paperback Radio, 25 juni 2019:
Klaas de Groot las maandenlang gedichtenbundels om tot de juiste selectie te komen voor zijn bloemlezing ‘Grenzenloos’. Reden ertoe was het veertigjarig bestaan van uitgeverij In de Knipscheer in 2016. Niet alleen uit alle gepubliceerde dichtbundels maar ook uit alle in literaire tijdschriften van de uitgeverij gepubliceerde poëzie werd gekozen. Mandala, De Held en Extaze bleken fuiken voor talent. ‘Grenzenloos’ bevat 160 dichters en 190 gedichten. Peter de Rijk praat met de samensteller van de bloemlezing over de keuze van de gedichten en het portret van de Nederlandse poëzie dat het boek geeft. Het interview werd live uitgezonden op woensdag 9 januari 2019 van 14.00 tot 15.00 vanaf de vierde etage van Boekhandel Scheltema Amsterdam.
Luister hier naar de uitzending
Meer over ‘Grenzenloos’
Meer over Klaas de Groot bij Uitgeverij In de Knipscheer

Klaas de Groot (samenstelling) * Grenzenloos

Opmaak 1 Grenzenloos
40 jaar Knipscheer Poëzie
Bloemlezing koninkrijkspoëzie
samenstelling Klaas de Groot
redactie Peter de Rijk
gebrocheerd in omslag met flappen
298 blz., € 22,00
2018
ISBN 978-90-6265-953-1

Poëziebloemlezingen kunnen er niet genoeg zijn. Gelukkig lokken er overal velden waar een bloemlezer verlekkerd kan rondwaren. Hij of zij kan kiezen uit wat er over een bepaald onderwerp is gedicht. Hoeveel is er niet verzameld over de dood of over de liefde? Keuzes uit bepaalde periodes of bepaalde dichters worden geregeld gemaakt. Het soort bloemlezing dat meestal voor veel beweging zorgt, is de verzameling uit het werk van een groep of generatie dichters.
Een keuzeveld met duidelijke grenzen is het fonds van een uitgeverij. Als de bloemlezing dan ook nog bedoeld is om een verjaardag te vieren, dan is het terrein duidelijk, de piketpalen staan er. Uitgeverij In de Knipscheer is veertig jaar geworden en daarom verschijnt de bloemlezing Grenzenloos. De tussen-n is verplicht, omdat het tijdschrift Mandala, de wieg van de uitgeverij, zich een grenzenloos tijdschrift noemde en de n mag als het woord een gebied bedoelt dat geen grenzen heeft. De wereld buiten de eigen wereld, dat is het terrein. Tijdens de jaren dat In de Knipscheer nu bestaat, zijn er natuurlijk verschuivingen geweest, maar het kijken over de grenzen is gebleven.

In 2015 ontstond het idee voor de bloemlezing. Uitgevers moeten en zullen verder denken dan bloemlezers, bang moeten ze ook niet zijn. Al helemaal een uitgever met veel poëzie in zijn fonds. Die geeft vaak uit op de grens, die springt geregeld in het diepe. En dat diepe kan dus ook heel breed zijn. Uitgeverij In de Knipscheer heeft nu veertig jaar dat uitgegeven wat de uitgever de moeite waard vond en vindt. Samensteller Klaas de Groot heeft meer dan twee meter poëzie (boeken, bundels en de tijdschriften Mandala, De Held en Extaze) ingedikt naar enkele centimeters, waarbij de bundels vertaalde poëzie van buiten de koninkrijksgrenzen buiten beschouwing bleven. Grenzenloos bundelt ruim 160 dichters met in totaal 190 gedichten.

Joost Zwagerman

(Foto Arthur Bajazzo)

Joost Zwagerman (51) overleden op 8 september 2015 in Haarlem.
1988. Een jaar voordat Joost Zwagerman met ‘Gimmick!’ doorbrak, stelde Howard Krol, op dat moment redacteur bij Uitgeverij In de Knipscheer, onder zijn pseudoniem Arthur Lava de bloemlezing ‘Maximaal’ samen. Het zou een hausse aan aandacht betekenen voor de dichters die zich tot de Maximalen rekenden: Pieter Boskma, Bart Brey, Dalstar, Johan Joos, René Huigen, Tom Lanoye, Arthur Lava, K. Michel, Frank Starik, René Stoute en Joost Zwagerman. De bundel, in de opvallende vormgeving van Henrik Barends, werd een jaar later bekroond als een van De Best Verzorgde Boeken van dat jaar. In die jaren mocht Uitgeverij In de Knipscheer de uitgever zijn van het op maximaal formaat uitgegeven literaire tijdschrift ‘De Held’, waaraan Joost Zwagerman diverse keren bijdroeg.

2015. Rogi Wieg publiceert zijn laatste gedichten op het digitale supplement van het literair tijdschrift ‘Extaze’. Joost Zwagerman antwoordt op 20 juni met een gedicht ‘God, de zijne’, mogelijk ook het laatste gedicht van Joost Zwagerman: Klik
Meer over ‘Maximaal’

Arthur Lava – Maximaal. Werk van 11 Nederlandse en Vlaamse dichters

Arthur Lava
Maximaal
Werk van 11 Nederlandse en Vlaamse dichters
Bloemlezing
120 blz., € 12,00
ISBN 90-6265-277-8
Eerste druk 1988
Uitverkocht

Onaangekondigd, maar luidruchtig werd vlak voor de zomer in het Amsterdamse Roxy de poëziebloemlezing Maximaal gelanceerd. ‘It’s official now,’ schreef Joost Niemöller later in De Held. Artikelen van Arthur Lava in dat zelfde blad en van Joost Zwagerman in de Volkskrant hadden al heel wat stof doen opwaaien en duidelijk gemaakt dat er na de fletse stilleven-poëzie van de jaren zeventig en tachtig dringend behoefte was aan de poëzie van de klauwhamer, aan bravoure en grilligheid, aan robuuste romantiek, én dat zulke poëzie ook al geschreven werd. Maar pas toen de bundel Maximaal (met door Arthur Lava gekozen en ingeleide gedichten van Pieter Boskma, Bart Brey, Dalstar, Johan Joos, René Huigen, Tom Lanoye, Arthur Lava, K. Michel, Frank Starik, René Stoute en Joost Zwagerman) eenmaal verschenen was, bleek hoezeer die behoefte aan verandering leefde: ruime aandacht in dag- en weekbladen en op radio en tv.

En de discussie woedt voort. Wie zich aangevallen voelt uit schampere kritiek. Maar intussen is het aanzien van de poëzie al veranderd: er verschijnt geen recensie meer of er wordt aan de Maximalen gerefereerd. En nu al wordt duidelijk dat het om meer dan alleen de poëzie gaat.

Het wachtwoord is ‘maximaal’. En dat blijft het ook het komende seizoen.

«Als het niet zo voor de hand zou liggen, zou je veronderstellen dat de Nederlandse poëzie binnenkort van aanzien gaat veranderen.» – Guus Middag in Vrij Nederland

Wil de nieuwe Gorter of Lucebert (m/v eindelijk opstaan om van al die ‘stilstand in beweging’ eindelijk eens echte beweging te maken.» – Ton Anbeek in Eslevier

Nu zijn we waar we moeten wezen. Een debat over de stand van de poëzie blijft namelijk in de lucht hangen zolang er geen namen worden genoemd.» – Jaap Goedegebuure in De Haagse Post.

René Huigen – De meter van Napoleon. Roman

HuigenMetervanNapoleon René Huigen
De meter van Napoleon
roman
omslagillustratie Rob Scholte
vormgeving omslag Henrik Barends
garenloos gebrocheerd, 152 blz., € 16,50
eerste uitgave 1988
ISBN 90 6265 278 X
uitverkocht

De meter van Napoleon, de debuutroman van René Huigen, is een opvallend boek omdat het in het geheel niet autobiografisch is en niets heeft van de oude vertrouwde psychologische roman. Gebruik makend van een grote verbeeldingskracht en van de montagetechnieken en effecten van de tekenfilm, toont Huigen ons de belevenissen van vijf bijna-dertigers: Lasker, would-be acteur in de rol van kruidenier; Marga, zijn overspelige en overspannen echtgenote; Suikertaart, grootmeester in het blindschaken; Lörze, wetenschapper en vrijgezel; en Harry, schrijver en voyeur. Nadat Lasker zijn faillissement en het land ontvlucht is en zich in Parijs een rijke vriendin heeft aangemeten, raken onze helden verzeild in onstuitbare verwikkelingen, die hen uiteindelijk naar een dramatische hereniging in Spokane leiden.

René Huigen (Alkmaar, 1962) publiceerde poëzie in o.m. De Revisor en De Held, en in de bloemlezing Maximaal. Met De meter van Napoleon heeft hij een roman geschreven die een even hilarisch als scherpzinnig beeld geeft van een voor ons fin-de-siècle typerende levenshouding.

Van René Huigen verschenen daarna bij Uitgeverij In de Knipscheer Paleis der ingewanden (poëzie 1989), Terra Incognita (poëzie, 1990), Dood is ook een leven (roman, 1992), Hartsoeker (verhalen, 1994). In 2003 werd hij genomineerd voor de VSB-Poëzieprijs.