Elders literair – Uitgeverij In de Knipscheer

Jaap Goedegebuure – Sympathie voor de duivel. Essays

Jaap Goedegebuure
Sympathie voor de duivel
Over de verbeelding van het kwaad in het werk van Nederlandse en Vlaamse schrijvers
uitgebreid met een Personenregister
vormgeving omslag Els Kort
gebrocheerd in omslag met flappen,
332 blz., € 29,50
ISBN 978-94-93368-23-1
NUR 321, 620
eerste uitgave maart 2025

Al zo lang mensen elkaar verhalen vertellen, gaan hun verhalen vooral over goed en kwaad. Daarbij is een gelukkige afloop maar al te vaak een kwestie van hopen tegen beter weten in. En dat niet alleen omdat het kwaad net als in de ware wereld winnaars macht en profijt oplevert, maar ook vanwege de fascinerende werking die er voor de verteller en zijn gehoor van uitgaat. Het kwaad prikkelt de verbeelding en verleidt tot een blik in de afgrond.

In Sympathie voor de duivel laat Jaap Goedegebuure zien hoe Nederlandse schrijvers, van Louis Couperus tot en met Manon Uphoff, de fascinatie voor het kwaad hebben verbeeld. Hun werk confronteert ons met het kwaad dat men bedrijft om er lust aan te beleven, lust zoals die wordt beschreven door Jacob Israël de Haan, bezongen door Slauerhoff, en beleefd door de personages van Simon Vestdijk, A.F.Th. van Heijden en Arnon Grunberg. Er is het kwaad van de oorlogsmisdadigers die Harry Mulisch en Louis Ferron ten tonele voeren, het satanische kwaad dat Renate Dorrestein en Thomas Rosenboom oproepen, en het zoet smakende maar niettemin giftige kwaad in de romans en verhalen van Manon Uphoff.

Wie het kwaad in de literatuur, en dus ook in de werkelijkheid om ons heen en in ons zelf, wil leren kennen kan zich laten leiden door een van de motto’s van dit boek, opgetekend uit de mond van Oek de Jong: ‘Je moet het kwaad in om te kunnen groeien.’

Jaap Goedegebuure (1947) doceerde letterkunde aan de universiteiten van Leiden, West-Berlijn, Tilburg en Nijmegen. Hij publiceerde boeken over onder meer H. Marsman, Jeroen Brouwers, Frans Kellendonk, het fin de siècle, literatuur en religie, en poëzie en mystiek. Sinds 1975 recenseert hij voor tal van kranten en tijdschriften. Bij Uitgeverij In de Knipscheer verscheen van hem in 2022 Door de jaren heen lezen, biografische notities van literaire auteurs: Gerard Reve, Harry Mulisch, Doeschka Meijsing, Boudewijn Büch, Rogi Wieg, F. Springer en vele anderen. Goedegebuure publiceerde ook in de literaire tijdschriften waarbij Uitgeverij In de Knipscheer betrokken is, Extaze en Elders.

Meer over Jaap Goedegebuure bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Het aangename van Elders Literair is de afwisseling.» – Herman Rosenberg

Over ‘Elders 2024-4 Literaire diplomaten’ in Den Haag Centraal, 23 januari 2025:

(…) Velen kennen het oeuvre van F. Springer, oftewel Carel Schneider. Hij heeft zo ongeveer zijn hele carrière bij de buitenlandse dienst beschreven in een serie superieure romans. Daarin komt vooral indirecte kritiek voor op de (schijn-) wereld van de diplomatie. (…) Hij haalde op betrekkelijk harmonieuze wijze zijn pensioen. Dat geldt lang niet voor alle diplomaat-schrijvers, blijkt uit het recente nummer (4) van het tijdschrift Elders Literair dat geheel aan hen is gewijd. Vandaar ook dat inleider Jaap Goedegebuure erop wijst dat we ‘Schneider-Springer’ niet zomaar als standaardtype kunnen beschouwen. Neem bijvoorbeeld A. Alberts. Graa Boomsma schetst diens moeizame carrière, eerst bij het Binnenlands Bestuur in Indië en later nog even bij Buitenlandse Zaken. Dat liep niet goed, want hij werd beschouwd als ‘een rare en veel te progressieve snuiter’. (…) Helemaal moeilijk had de uit Suriname afkomstige Lou Lichtveld het, als schrijver bekend onder de naam Albert Helman. Michiel van Kempen beschrijft hoe deze eerste, grote romancier uit de West als diplomaat bij de Verenigde Naties geregeld zijn tong moest afbijten. Met name als het ging over Zuid-Afrika. Nederland stond lang niet vooraan bij de kritiek op het apartheidsbewind. (…) Het aangename van Elders Literair is de afwisseling. Er staan dus biografische stukken over (oudere) auteurs in, maar ook nieuw materiaal van, jawel, schrijvende diplomaten. Ze zijn er nog! (…) Pauline Genee schrijft indringend over een onopvallend straatje in een grote stad, waar zij vaak logeerde bij haar tante. (…) Van grote klasse is het korte verhaal ‘Amy’ van Timo Bo Salomonson. (…) Zeeland is prijsgegeven aan het water; in de verte steekt alleen het Belfort van Brugge nog een stukje boven de zeespiegel uit. (…) Nog even terug naar SchneiderSpringer. Het tijdschrift bevat een voorpublicatie van de biografie waaraan Liesbeth Dolk werkt. Het stuk gaat over de kinderjaren van Carl Schneider in Indië, eerst vrij, later in de kampen. (…) Op Ceylon, schreef de 13-jarige Carel zijn eerste verhaal. (…) Een fraaie Haagse primeur voor Elders Literair! (…)

Lees hier de recensie ‘Schrijvende diplomaten, ze zijn er nog!’
Meer over Elders 2024-4
Meer over Elders Literair bij Uitgeverij In de Knipscheer

Minister van Buitenlandse Zaken – Caspar Veldkamp bezoekt Elders-presentatie

Facebookbericht van Diederik Gerlach over presentatie Elders 2024-4, 15 december 2024:

Duister Den Haag… De presentatie van het vierde papieren nummer van Elders Literair vond plaats in een smalle, regenachtige straat, halverwege een poort, daarachter rechts een voordeur, waarachter een klein theater. Een themanummer, gewijd aan schrijvers/diplomaten. Een van de redacteuren, Hein van der Hoeven reikte het eerste exemplaar uit aan zijn voormalige chef Caspar Veldkamp, thans Minister van Buitenlandse Zaken, die daarop met een korte speech het belang van ik weet niet meer wat onderstreepte. Het tweede exemplaar ging naar de lieftallige ambassadeur van België, Anick van Calster. Hoog bezoek dus, en dat bleek toen de schrijver, dichter en literatuurcriticus Graa Boomsma een (steengoede) korte lezing over A. Alberts afstak, die hij doorspekte met speldenprikken naar het huidige kabinet, daarbij schichtig kijkend naar de minister op de voorste rij. Die lezing volgde op een sensueel prozagedicht van Nele Bruynooghe, die liet horen hoe de Vlamingen de Nederlandse taal verzachten en kunnen doen zingen. Een andere Vlaamse bijdrage kwam van de dichter Jonas Bruyneel die uit zijn bundel ‘Mulhacén’, een imaginaire wandeling met Federico Garcia Lorca van meer dan 800 kwatrijnen, geheel uit het hoofd voordroeg. Een even langdurige als fenomenale prestatie, die de bezoekers na afloop deed uitzwermen naar de toiletten en de bar. Een ander hoogtepunt vormde een hilarisch vraaggesprek van schrijver en Elders-redacteur Arjen van Meijgaard met de schrijver Richard Osinga, bekend geworden door zijn recente roman ‘Munt’, die zich afspeelt in Congo. Een zeer geslaagde Elders-avond al met al, en voor wie geïnteresseerd is bezoek de website van Elders Literair. Het papieren nummer vind je bij de betere boekhandel. Hobbelen maar.

Bron
Meer over Elders 2024-4
Meer over Elders Literair
Meer over Diederik Gerlach bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Graa Boomsma bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Arjen van Meijgaard, bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Hij zet deze observaties treffend om in een beeldende en uiterst mooie taal.» – André Oyen

Over ‘Buitenlanders en andere Papoea’s’ van Rob Verschuren op Ansiel, 19 november 2024:

Rob Verschuren (geb. 1953, woonachtig in Vietnam) is pas op late leeftijd gedebuteerd. Hij heeft korte verhalen gepubliceerd in de literaire tijdschriften Tirade en Extaze (inmiddels ter ziele) en schrijft regelmatig blogs voor Elders Literair. De auteur heeft vier romans op zijn naam staan en ‘Buitenlanders en andere Papoea’s’ is zijn derde verhalenbundel. In de tien verhalen in de bundel krijgen we de portretten van niet alledaagse personages voorgeschoteld en benadert de auteur (zoals trouwens ook in vorig werk) zijn onderwerpen vanuit een heel originele invalshoek. Kijken naar de samenleving, ethiek, geschiedenis, geloof en liefde het komt allemaal voorbij. In het langste verhaal, ‘De stem van de roos’, wordt een worsteling met waarheid, waanzin en onbegrip vormgegeven door Basel Lund die bij zijn ontslag uit de gevangenis een vreemde Jeroen Boschachtige stoet voorbij ziet komen. Hij kijkt naar de optocht ‘met een fascinatie die alles wil begrijpen’, maar het is ‘alsof het vermogen om te denken hem ontglipte’. In een aantal verhalen speelt een historisch feit een rol. Zoals de vernieling van de Pietà van Michelangelo op 21 mei 1972 waarbij een stukje van de neus van Maria afgehakt werd. Wat volgt is een humoristisch verhaal met als boodschap ‘grote kunst verandert ons.’ En het verhaal van Phan Thank Gian die in 1796 in de Mekong Delta werd geboren en die tot een machtig man uitgroeide die zelfs met Napoleon III over de teruggave van Vietnamees grondgebied onderhandelde. Rob Verschuren toont in zijn verhalen dat hij een scherp observator is die over grenzen en culturen kijkt. Hij zet deze observaties treffend om in een beeldende en uiterst mooie taal.

Bron
Meer over ‘Buitenlanders en andere Papoea’s’
Meer over Rob Verschuren bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Rob Verschuren kijkt over grenzen en culturen. Het is een wijde blik, die ieders denken kan verruimen.»

Over ‘Buitenlanders en andere Papoea’s’ van Rob Verschuren op Literair Nederland, 8 oktober 2024:

(…) Rob Verschuren (geb. 1953, woonachtig in Vietnam) is pas op late leeftijd gedebuteerd. Hij heeft korte verhalen gepubliceerd in de literaire tijdschriften Tirade en Extaze (inmiddels ter ziele) en schrijft regelmatig mooie blogs voor Elders Literair die gewoon gratis online toegankelijk zijn. Verschuren heeft vier romans op zijn naam staan en deze uitgave is zijn derde verhalenbundel. Van de tien verhalen in deze bundel zijn er vier eerder verschenen in de genoemde tijdschriften en in een boekenweekeditie ‘Zin en Waanzin’ uit 2015. Zin en waanzin zijn ook thema’s in de verhalen in zijn nieuwe verhalenbundel. (…) In het langste verhaal, ‘De stem van de Roos’, wordt deze worsteling met waarheid, waanzin en onbegrip vormgegeven door Basel Lund die bij zijn ontslag uit de gevangenis een vreemde Jeroen Boschachtige stoet voorbij ziet komen. Hij kijkt naar de optocht ‘met een fascinatie die alles wil begrijpen’, maar het is ‘alsof het vermogen om te denken hem ontglipte’. Gevangen door de blik van de beenloze voorganger Chokhamela die zich verplaatst op een plank met wieltjes kan hij niet anders dan zich bij de groep aansluiten. Basel is dichter. Hij weet weinig ‘van de dingen van de wereld, maar alles van de zaken van het hart.’ (…) De weerbarstige werkelijkheid is soms pijnlijk, vaak bizar, maar de personages wekken ook sympathie door hun kwetsbaarheid en door een soort onverschrokken en uitgesproken onbevangenheid die hen siert. Het zijn mensen wier ziel het daglicht kan verdragen. Dat geldt voor Hai uit China, de schilder die het portret van zijn vrouw in ‘De Abrikozenzomer’ na haar overlijden nóg mooier wil maken. (…) De bundel heeft een citaat van de Russische schrijver Isaak Babel meegekregen. ‘ […] alleen de wijze scheurt de sluier van het bestaan aan flarden met gelach.’ Dat is precies wat Verschuren zijn personages in de verhalen in deze bundel laat doen, met de nodige humor en in een verzorgde en poëtische stijl. (…)In zijn verhalen toont hij zich een schrijver die over grenzen en culturen kijkt. Het is een wijde blik, die ieders denken kan verruimen.

Lees hier de recensie
Meer over ‘Buitenlanders en andere Papoea’s’
Meer over Rob Verschuren bij Uitgeverij In de Knipscheer

Presentatie Elders literair nr. 3

Op vrijdagavond 24 mei presenteert Elders literair haar officiële derde tijdschriftnummer in boekhandel Limerick in Gent. Het belooft een schitterende avond te worden, met uitzonderlijke muziek en poëzie, verhalen en een interview: Muziek en poëzie door violist Esther Coorevits en dichter, zangeres en spoken word-artiest Loeke Vanhoutteghem; voordracht door Marjanne Sevenant, de winnares van de grote Elders-verhalenwedstrijd van 2022; interview door Felix Monter met de schrijver en onderwijskundige Han Leeferink, van wie in juni 2024 zwerfdagboek verschijnt, een boek als een kalme en geconcentreerde zwerftocht, waarin hij samen met kunstenaar Puck Willaarts in tekst en beeld ‘landschap’ verbeeldt; voordracht door Kristien De Wolf, die onlangs haar grote biografische roman Mooie Jo uitbracht; optreden van het aanstormende jonge dichttalent Vince Noens, die in 2023 de eerste jeugddorpsdichter werd van de gemeente Sint-Gillis-Waas. Locatie: Boekhandel Limerick, Koningin Elisabethlaan 142, Gent, België. Aanvang 19.30 uur. De toegang is gratis. Gezien het beperkt aantal zitplaatsen raden we aan om tijdig te reserveren via Boekhandel Limerick: Soetkin@limerick.be . Het tijdschrift Elders literair verschijnt 2x per jaar en is bij elke (online) boekhandel, via de website van Elders en bij uitgeverij In de Knipscheer (Haarlem) te koop voor € 15,- (exclusief verzendkosten).

Klik voor abonnementen en meer informatie
Klik om u in te schrijven op de nieuwsbrief van Elders.
Meer over Elders

Meer over Kristien De Wolf bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Uiteindelijk brengt die zoektocht haar bij de rechts-populistische politiek.» – Marjon Nooij

Interview met Peter WJ Brouwer over ‘Op alles wat ik ben’ opBazarow, 3 mei 2024:

(…) “Ik zou vanuit het perspectief van een meisje schrijven. Ik had dat nodig om afstand te nemen, objectief te kunnen waarnemen. Niet emotioneel in mijn eigen verhaal verstrikt te raken. Ik besloot te schrijven over een meisje, later een volwassen vrouw, die gebukt gaat onder de kuren en de willekeur van een dominante moeder. Dat was het uitgangspunt.” (…) “Een adolescent gaat gebukt onder de manipulatieve kanten van een stel volwassenen, daar komt het op neer. Maar uiteindelijk zijn zij marionetten in een groter geheel, en de kerk speelt daarin een dubieuze rol. Bepaalde zaken komen niet aan het daglicht of worden onder het tapijt geveegd. Gaandeweg wordt duidelijk dat het te maken heeft met cultureel en politiek fanatisme. Dat is ook de zoektocht waar Ellen haar verdere leven mee zoet is.” (…) Uiteindelijk brengt die zoektocht haar bij de rechts-populistische politiek. “Klopt. Ik was aanvankelijk helemaal niet van plan om actualiteiten te benoemen, laat staan om een historische roman te schrijven. Maar toen ik research deed, bleken zoveel zaken met elkaar vervlochten, waren er zoveel onvermoede verbanden, dat ik wel gedwongen werd om die een logische plaats binnen het verhaal te geven.” (…) “Nederland had, net als de heilige Bernadette van Lourdes, een eigen Maria-zieneres, Ida Peerdeman. Ik ontdekte dat deze vrouw, een historische figuur en bekendheid in Amsterdam, dezelfde was als een geloofsidolate ‘met speciale gaven begenadigde’ kloosterzuster in mijn eigen familie. Ik kende haar uit verhalen van mijn ouders, overigens niet in al te positieve zin. In mijn roman speelt een op deze persoon gebaseerde zieneres een veelzeggende rol. Tijdens verder onderzoek naar de historische context waarin ik mijn verhaal wilde plaatsen, deed ik nog een verrassende ontdekking, namelijk over een priesteroom en broer van mijn vader. Van daaruit leidde het spoor naar het wereldje van de zeer conservatieve katholieken en uiteindelijk naar de kring rond Thierry Baudet. De werkelijkheid is altijd weer absurder dan je haar verzint. Tegelijkertijd is ze logisch en begrijpelijk wanneer we haar met terugwerkende kracht bekijken. Achteraf is alles te begrijpen. Dat Mariavereringen een voedingsbodem bieden voor een politieke partij als Forum Voor Democratie, lijkt bizar. Maar de menselijke aard laat zich niet verloochenen.” (…).

Lees hier het artikel
Meer over ‘Op alles wat ik ben’
Meer over Peter WJ Brouwer bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Visionaire passage in ‘Op alles wat ik ben’.»

Over ‘Op alles wat ik ben’ van Peter WJ Brouwer op Tips uit het boekenvak, 20 maart 2024:

De roman ‘Op alles wat ik ben’ van Peter WJ Brouwer blijkt zomaar ineens een visionaire passage te bevatten. De auteur is vanmiddag, net als zijn hoofdpersonage, ook met de racefiets gevallen en heeft ongelukkigerwijs zijn arm gebroken. Neeee, het is geen reclamestunt, maar een vervelend ongeluk. Luister dit door Bas Steman ingesproken fragment en schaf het boek aan tijdens de #Boekenweek. Wie anders kan een verhaal pakkender voorlezen dan Bas Steman, schrijver, journalist, regisseur (en wielrenner)? Het fragment komt uit de roman ‘Op alles wat ik ben’, publicatiedatum februari 2024. Eerder verscheen het als het verhaal ‘De Gazelle-man’ in Elders Literair.

Luister en kijk hier naar ‘De Gazelle-man’
Meer over ‘Op alles wat ik ben’

Elders feliciteert Astrid Lampe met de toekenning van de PC Hooftprijs 2024

Op 20 december 2023 maakt de organisatie van de P.C. Hooftprijs bekend dat de prijs voor Nederlandse literatuur in 2024 voor poëzie gaat naar Astrid Lampe voor haar hele oeuvre. In het eerste nummer van het digitale platform en tijdschrift Elders Literair (voorjaar 2023) werden twee titelloze gedichten van Astrid Lampe opgenomen. De dichter werd daarin als volgt aangekondigd: «Astrid Lampe (1955) is dichter. Met titels als ‘Spuit je ralkleur’ (2005), ‘De taigazwijntjes’ (2015), ‘Zusterstad 2.0’ (2018) en, meest recentelijk, ‘Tulpenwodka’ (2020), publiceerde Lampe een aantal onvervalst eigenzinnige dichtbundels. Ze schuwt de controverse niet en treedt op in binnen- en buitenland. Haar poëzie werd vertaald in het Engels, Frans, Spaans en Duits.» Lees hieronder het tweede gedicht uit Elders Literair.

manschappen
aan de bloemenranden van de taalgrens
naar hun voeten kijkend

je vraagt me of het kind van jou is
het metaalgeheugen

bleef intact
het comfort van de auto
details
een zacht hellend straatje verhard met rivierkeitjes

het schoppen houdt aan je vraagt me of het kind –
de drift waarmee
details worden aangevuld met liefde

het huis dat nog staat
wordt opgehaald
van kleur verzadigd raakt

Lees het tweede, langere gedicht van Astrid Lampe in Elders Literair 2023-1, ISBN 978-94-93214-96-8
Klik hier voor het digitale platform Elders literair

Presentatie Elders nr. 2 op 25 november 2023

Op zaterdag 25 november wordt van 20.15–22.00 uur nummer 2 van Elders literair gepresenteerd in Theater in de Steeg in Den Haag. Het programma vóór de pauze bestaat uit muziek (woord en beeld) van The Bullfight, ‘Tussen Binnen en Buiten’ met tekst van Hanz Mirck en foto’s van Jeroen Taalman, en een interview met Nijhoff-biograaf Bart Slijper door Kees Ruys. Na de pauze presenteert Paul van der Stap zijn poëtisch documentair drieluik de fotomontage Transnistrië, wordt de winnaar bekendgemaakt van de Elders poëziewedstrijd en sluit The Bullfight het programma muzikaal af. De presentatie is in handen van Arjen van Meijgaard en is mede mogelijk gemaakt dankzij financiële steun van CultuurSchakel en talrijke grote en kleine donaties. Locatie Theater in de Steeg, Westeinde 165a, 2512 GX Den Haag. Zaal open vanaf 19.45 uur. Kaarten voor abonnees € 5,00, voor bezoekers € 20,00 (inclusief 1 ex. van Elders literair 2023-2). Bestel kaarten via Eventbrite.
Het tijdschrift Elders literair verschijnt 2x per jaar en is bij elke (online) boekhandel, via de website van Elders en bij uitgeverij In de Knipscheer (Haarlem) te koop voor € 15,- (exclusief verzendkosten). Voor abonnementen en meer informatie www.eldersliterair.nl Op de hoogte blijven? Klik om u in te schrijven op de nieuwsbrief van Elders.
Meer over Elders