Elders literair 2023-2: Elders is (ook) hier

Elders literair, 2023-2
Els Kort en Kees Ruys (kernredactie)
gebrocheerd, geïllustreerd, 68 blz. waarvan 8 in kleur
formaat 180 x 245 mm
vormgeving Els Kort
collage omslag Ilona Verhoeven
foto’s, illustraties binnenwerk Ilona Verhoeven, Jeroen Taalman, Diederik Gerlach
binnenzijde / achterzijde omslag Frank Van den Broeck
ISSN 2949 8449
i.s.m. Stichting Parachute
verkrijgbaar in de boekhandel  € 15,00
ISBN 978 94 93214 44 6
november 2013

In ‘Elders literair’ is ver weg soms dichtbij – en andersom. In dit tweede nummer gaat het over rouw en melancholie, roes en gevangenschap, maar ook over rondtrekkende dromers, een vergeten sciencefictionfilm die bijna jarig is en een schrijvende alpinist in Nederlands-Indië. Elders is (ook) hier. In dit nummer verhalen van Elisa Veini, Bart Slijper, Christiaan Ronda, Arjen van Meijgaard, Annette van ’t Hull en Luc Vandromme, episch gedicht van Jonas Bruyneel, essays van Ricus van der Kwast (over film ‘Soylent Green’, Gerard Termorshuizen (over Carel Willem Wormser) en Diederik Gerlach (over Frank Van den Broeck), collages van Ilona Verhoeven; fotograaf Jeroen Taalman en dichter Hanz Mirck dringen in hun project ‘Tussen Binnen en Buiten’ door tot in het binnenste van een gevangenis en de ervaringen, herinneringen en visioenen van een gedetineerde. Dit nummer werd gemaakt met dank aan de redactieleden  en medewerkers Astrid Arns, Kristien De Wolf, Diederik Gerlach, Hein van der Hoeven (redactiesecretaris), Herman Jansen (tekstcorrectie), Arjen van Meijgaard, Felix Monter, Hans Muiderman en Thijs Veraart.

Klik hier voor het digitale platform Elders literair
Meer over de presentatie van Elders nr. 2 op 25 november
Meer over Elders
Meer over Arjen van Meijgaard bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Ilona Verhoeven bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Annette van ’t Hull bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Elders bréngt je ook ergens.» – Arjan Peters

VoorplatElders2-75Over ‘Elders Literair 2023-1’ in Argus, 21 juni 2023:
Het vertrouwde is niet genoeg; je wilt ook andere gebieden verkennen. Dat zou je het programma kunnen noemen van het nieuwe literaire tijdschrift ‘Elders’, in navolging van het gelijknamige digitale platform, met aandacht voor poëzie, verhalen, essays en beeldende kunst. (…) ‘Er is geen elders waar het anders is,’ verzuchtte Gerrit Kouwenaar in 1993, maar daar legt Elders literair zich niet bij neer. (…) In het eerste nummer staat een mooi verhaal van Kristien De Wolf. (…) Een ander elders zien we in het essay van Jan Paul Hinrichs over schilderes Sanne Bruinier. (…) Verre landen en eilanden kenmerken de tekeningen van Rens Krikhaar, maar de mens blijkt telkens ontberingen of de ondergang te wachten. (…) De thuiszitter zal intens tevreden zijn dat hij niet de deur uit hoeft om toch iets mee te maken. De contribuanten van ‘Elders’ reizen zich een ongeluk en daarvoor dankt die lezer hen recht hartelijk. (…) Niettegenstaande de titel kan dit blad dus uiteenlopende bevolkingsgroepen zich thuis laten voelen.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Elders Literair’

Presentatie Elders nr. 1 op 13 mei 2023

EldersPresentatieDen Haag verliest het Literatuur Museum, maar bezit weer een literair tijdschrift! In het najaar zag het nulnummer van Elders literair het licht. Op zaterdag 13 mei van 15.30-17.00 uur wordt nummer 1 gepresenteerd in boekhandel Douwes, Den Haag. Met optredens van Kristien De Wolf (proza), Arjen Duinker (gedichten) en Art for Art’s Sake (muziek), en gepresenteerd door Arjen van Meijgaard. De toegang is gratis, wel is het prettig als je je aanmeldt via info@boekhandeldouwes.nl. Het tijdschrift Elders literair verschijnt 2x per jaar en is bij elke (online) boekhandel, via de website van Elders en bij uitgeverij In de Knipscheer (Haarlem) te koop voor € 15,- (exclusief verzendkosten). Voor abonnementen en meer informatie zie: www.eldersliterair.nl . In Elders literair gaat het over het vertrouwde en het onbestemde, over dromen en vertrekken, over arriveren en verdwalen en, in iedere betekenis van het begrip, over terugkeren. Of het nu om het ‘hier’ of ‘elders’ gaat, steeds is één specifieke plek het uitgangspunt. Zoals Linn Ullmann het stelt in haar roman De rustelozen (2015): ‘Zien, herinneren, begrijpen. Alles hangt af van de plek waar je staat.’ Een vriendelijk verzoek om ons op sociale media te volgen, te liken en jullie netwerk te attenderen op de site van Elders. En graag inschrijven op onze nieuwsbrief: klik
Klik hier voor de poster van Els Kort
Meer over Elders

«Bijzonder knappe bundel in een rijke schrijfstijl en met een mooie woordkeuze.» – André Oyen

VoorplatRazendestiltes-75KaderOver ‘Razende stiltes’ van Artien Utrecht op Ansiel, 25 november 2022:
De Extazereeks-essays is een voortzetting van de Extazereeks voor korte verhalen en romans die sinds 2016 onder redactie van het literair tijdschrift Extaze door uitgeverij In de Knipscheer werd uitgegeven. De redactie en de uitgever bieden talentvolle essayisten de kans hun werk in een zelfstandige uitgave te presenteren. De essay-reeks wordt bezorgd door Cor Gout (redactie) en Els Kort (vormgeving). De tweede bundel in de reeks, ‘Razende stiltes’, laat ons kennis maken met Artien Utrecht (1950), van huis uit stedenbouwkundige. Ze is het grootste deel van haar leven als onderzoeker en projectmedewerker werkzaam geweest in de internationale samenwerking. Altijd binnen het domein van maatschappelijke organisaties. Daarin bekleedde zij posities waarin de strijd voor mensenrechten vooropstond. Opgegroeid in Indonesië, kwam zij op haar twintigste naar Nederland. In 2018 begon zij met het schrijven van essays, waarvan enkele gepubliceerd zijn in het literair tijdschrift Extaze. ‘Razende stiltes’ is een bijzonder knappe bundel met essays over onderwerpen rond kunst, architectuur, cultuur, sociologie en politiek. Aan alle essays ligt de persoonlijke ervaring van de schrijfster ten grondslag. In een persoonlijke en soms bloemrijke stijl geschreven. Met enkele zwart-witfoto’s. De elf opgenomen essays zijn ondergebracht in drie afdelingen: Taal van de stilte, Transities en De stiltes van geweld. Beginnend bij kunst en architectuur, zoals beleefd in Japan maar niet alleen daar, beweegt het schouwspel dat ons geboden wordt zich naar groepen vluchtelingen die zich tussen hoop en vrees naar het noordelijke halfrond begeven. Sporen terug leiden naar de nalatenschap van het koloniaal racisme in Nederlands-Indië/Indonesië, en heen naar de verwoestende gevolgen van de genocidale massamoorden en verdwijningen in het Indonesië van 1965 en daarna. Door het zichtbaar maken van verbindingen met feiten krijgt de gebeurtenis haar betekenis, iets waar Artien Utrecht zich aan zet en wat ze al doende tot kunst weet te verheffen. Bijzonder mooi is haar bespreking en analyse van ‘Exit West’ van Moshin Hamid waarin een verliefd stel een magisch vluchtelingenbestaan beleeft: steeds stappen ze door een deur naar een nieuw leven in een nieuwe omgeving. Alle essays tonen de rijke culturele bagage van de auteur. Zij weet ook de lezer heel nauw bij haar persoonlijke ervaringen te betrekken door een rijke schrijfstijl en een mooie woordkeuze.
Bron
Meer over ‘Razende stiltes’
Meer over Artien Utrecht bij Uitgeverij In de Knipscheer

Het eerste papieren nummer van ‘Elders Literair’

OmslagElders01-75Elders Literair, 2022-0
gebrocheerd, geïllustreerd, 72 blz. waarvan 8 in kleur
formaat 180 x 245 mm
vormgeving en foto omslag Els Kort
illustratie binnen- en achterzijde omslag Cedric ter Bals
ISBN 978 94 93214 88 0
ISSN 2949 8449
i.s.m. Stichting Parachute
verkrijgbaar in de boekhandel, € 15,00
november 2022

In ‘Elders literair’ gaat het over het vertrouwde en het onbestemde, over dromen en vertrekken, over arriveren en verdwalen en, in iedere betekenis van het begrip, over terugkeren. Of het nu om het ‘hier’ of ‘elders’ gaat, steeds is één specifieke plek het uitgangspunt. Zoals Linn Ullmann het stelt in haar roman De rustelozen (2015): ‘Zien, herinneren, begrijpen. Alles hangt af van de plek waar je staat.’ Met bovenstaand motto als uitgangspunt begon ‘Elders literair’ in augustus 2021 een digitaal literair platform dat ruimte moest gaan bieden aan verhalend proza, poëzie, essays, kleine beschouwingen bij afbeeldingen, podcasts, boekbesprekingen, fotografie en (andere) beeldende kunst. Verder zou het platform bijdragen moeten gaan bevatten van in het Nederlands schrijvende auteurs die vanuit hun ‘standplaats’ elders in de wereld hun bestaan beschouwen, naast die van oorspronkelijk niet-Nederlandse schrijvers die juist vanuit Nederland berichten: de rubriek Elderselders. Nog voordat er een jaar voorbij was, en het platform er zo ongeveer uitzag zoals gehoopt, begonnen de redactieleden en uitgever Franc Knipscheer al aan uitbreiding te denken. Naast het digitale platform moest er een papieren tijdschrift komen dat in aanleg tweemaal jaarlijks zou verschijnen en waarin behalve voor nieuw werk – essays, verhalen, poëzie en beeldende kunst – ook plaats zou moeten zijn voor hoogtepunten uit de voorafgaande publicatieperiode van het digitale platform. De eerste proeve hiervan verschijnt nu: het nulnummer van ‘Elders literair’, dat de redactie samenstelde rond (én tegenover) het essay ‘De terugkeer van een verdronken meisje’ van Jan-Hendrik Bakker. In dit nummer verder bijdragen van Alara Adilow, Jana Arns, Cedric ter Bals, Michiel van den Berg, Pieter Dolmans, Arjen Duinker, Diederik Gerlach, Els Kort, Hans Muiderman, Kees Ruys, Gerard Termorshuizen, Tyche Tjebbes, Dirk Van Boxem, Anne Vegter en Rob Verschuren.
Redactie Arjen Duinker, Diederik Gerlach, Hein van der Hoeven (redactiesecretaris), Herman Jansen (tekstcorrectie), Els Kort, Arjen van Meijgaard, Felix Monter, Hans Muiderman, Kees Ruys en Kristien De Wolf.
Meer over platform en literair tijdschrift ‘Elders Literair’
Meer over ‘Elders Literair’ op deze site

«De vonken spatten in het rond. Een droomboek.» – André Oyen

VoorplatEendenbeest-75Over ‘19 x een avontuur van Eendje en Beest’ van Cor Gout en Harrie Geelen op Ansiel, 16 juli 2022:
(…) Eendje en Beest leven een leven waarin hun kinderlijkheid niet is verdwenen en ook niet zal verdwijnen. Dat maakt ook dat ze met verbeelding alle kanten uit kunnen. Om het allemaal nog wat overzichtelijk te houden en zelf geen vreemdeling te zijn in hun wereld hebben ze elkaar Eendje en Beest genoemd. Waarom Eendje? Omdat Eendje houdt van dobberen in bad, dobberen in bed en omdat ze Katrien Duck leuk vindt. Beest omdat hij geen beest wist te verzinnen, maar wel vindt dat hij iets beestelijks heeft. Bijvoorbeeld wanneer er gieren van het lachen rondvliegen wanneer hij idiote frasen in oude, slechte liefdesboeken aantreft. Het bestaan van de twee is grillig, erotisch en soms ook humeurig. In alle drie die gevallen spatten de vonken in het rond. Eendje houdt van Beest omdat hij malle verhalen kan vertellen. Beest houdt van Eendje omdat ze mooi kan dansen op grijze slofjes. ‘19 x een avontuur van Eendje en Beest’ is een mooi maar ook hilarisch boek over geluk en verbeelding. Met de samenwerking van Harrie Geelen (illustrator) Els Kort (vormgever) en In de Knipscheer (uitgeverij) is ook deze 19 x weer een droomboek geworden.
Lees hier de recensie
Meer over ’19 x een avontuur van Eendje en Beest’
Meer over de ’19 x’-reeks

Harrie Geelen – Ovidius: Metamorphoses. Dichtwerk

VoorplatOvidius-75Harrie Geelen
Ovidius: Metamorphoses

dichtwerk
voorwoord Cor Gout
omslagillustratie Harrie Geelen
vormgeving Els Kort
gebrocheerd met stofomslag en leeslint
groot formaat , 17,5 cm x 24,5 cm staand
454 blz., € 34,50
ISBN 978-94-93214-74-3 NUR 306
verschijning september 2022
presentatie oktober 2022

Ovidius behoort tot de grote Latijnse dichters van zijn tijd (het tijdperk van Augustus, van 65 v.Chr. tot 14 n.Chr.). Zijn bekendste werk is zijn mythologisch epos de Metamorphoses. Qua structuur zijn deze verhalen in niets met de literatuur uit de klassieke oudheid te vergelijken.

We hebben te maken met een reeks verhalen van wisselende lengte die uit elkaar volgen, aaneen – geregen door een tamelijk losse band, met steeds wisselende hoofdpersonen en vertelperspectieven. Een centrale held is er niet, wel een centrale draad: de gedaanteverwisseling, uitgewerkt op kosmische schaal. De voornaamste bindende factor is de kunst van de dichter, die de verhalen met het motief van gedaanteverandering leven geeft. Innovatief is niet zozeer het metrum van zijn verzen, de dactylische hexameter, een dichtregel met zes versvoeten. Maar in deze vertaling van Harrie Geelen vinden we die innovatie wél.

Harrie Geelen: ‘De vorm bepaalt altijd mee wat er staat. In de Metamorphoses gaat het niet op de eerste plaats om de keuze voor de hexameter maar om Ovidius’ verdeling van al die zesvoetige regels over strofen: blokjes van twee, drie vier, vijf of zes hele regels, met een retorische bouw typisch voor liedteksten. Strofen zouden door een liedschrijver onmiddellijk gescheiden zijn door witregels. En dat heb ik gedaan.’

Harrie Geelen (Heerlen, 1939) is behalve schrijver en beeldend kunstenaar ook regisseur, tekenfilmer en componist/tekstdichter. De lijst van prijzen voor zijn omvangrijke werk is indrukwekkend. Voor Frank Groothof voorzag hij jarenlang operarepertoire van Nederlandse tekst. Van zijn hand verschenen de roman Het nijlpaard Ellende, de verhalenbundel Ooms en tantes, tantes en ooms en de trilogie, gebundeld in twee delen, De weg naar Voorgoed en Voorgoed weg, gebaseerd op zijn tv-serie Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, meneer? Hij maakte eigen prentenboeken maar daar – naast ook de illustraties voor heel veel boeken van zijn vrouw Imme Dros.
Bij Uitgeverij In de Knipscheer maakte Harrie Geelen als illustrator samen met schrijver Cor Gout het drieluik 19 x waarin beiden hun kinder- en jeugdjaren in de jaren vijftig van de vorige eeuw op onnavolgbare wijze tot leven laten komen: een ontroerende reis langs memory lane.

Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Cor Gout bij Uitgeverij In de Knipscheer

Onno Schilstra – Eh. Essay

VoorplatSchilstraEh-75KaderOnno Schilstra
Eh

Extazereeks-essays
omslagafbeelding Wim Hardeman
redactie Cor Gout
vormgeving Els Kort
gebrocheerd in omslag met flappen,
224 blz., € 22,00
ISBN 978-94-93214-71-2
eerste uitgave mei 2022

In Eh zoekt Onno Schilstra antwoorden op de vraag wat kunst vermag. Een tentoonstelling van Bijbelse zandsculpturen in Elburg is het vertrekpunt voor een dwaaltocht door zijn geheugen die voert van een volksopera in Ransdorp naar de Biënnale van Venetië, van Bunschoten-Spakenburg naar het geboortehuis van Elvis Presley, van patjepejerstijl naar katholieke kunstgeschiedschrijving en van protestantisme in Staphorst naar de protestsongs van Bob Dylan. Wat heeft de kunst nog te bieden in een wereld waarin de morele en fysieke dijken het begeven? Is er een uitweg?

“Zodra mijn vriend een paar woorden heeft uitgesproken, onderbreekt hij zichzelf met een ‘eh’ en begint een nieuwe zin. Van hem hoorde ik voor het eerst over het ‘beletselteken’. Dat is de officiële benaming voor drie puntjes in een geschreven tekst. Hij legde me uit dat elke keer wanneer je eh zegt, je eigenlijk de auditieve versie van het beletselteken gebruikt. Zijn zelfinterrupties, eh, het is eigenlijk, eh, de luisteraar moet ruimte, eh, het is een manier om de eigen verbeelding, eh. In de leegte van de ‘eh’ van de spreker begint de volheid van de creatieve verbeelding van de luisteraar, aldus mijn vriend, die het prima vindt om vaak ‘eh’ te zeggen.”

Onno Schilstra (1961, Zierikzee) is beeldend kunstenaar, muzikant en schrijver. Na een studie kunstgeschiedenis in Leiden volgde hij een opleiding aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Hij werkte als criticus, columnist en vormgever. Voerde zes jaar lang operaties uit om een gebeeldenstormde kerk opnieuw te vullen met beeld. Speelde in bandjes. Bedacht manieren om stereoscopische tekeningen te maken. Werd docent kunsttheorie. Tekent sinds 2006 samen met zijn vrouw Wim Hardeman aan een klein Wandermuseum, genaamd Panopticum Berlin.

‘Eh’ van Onno Schilstra is de eerste essay-uitgave in de Extazereeks. De Extazereeks-essays is een voortzetting van de Extazereeks voor korte verhalen en romans die sinds 2016 onder redactie van het literair tijdschrift Extaze door uitgeverij In de Knipscheer werd uitgegeven. De redactie en de uitgever bieden talentvolle essayisten de kans hun werk in een zelfstandige uitgave te presenteren. De essay-reeks wordt bezorgd door Cor Gout (redactie) en Els Kort (vormgeving).

Meer over Onno Schilstra bij Uitgeverij In de Knipscheer

Jaap Goedgebuure – Door de jaren heen lezen. Essays

VoorplatGoedegebuure-75Jaap Goedegebuure
Door de jaren heen lezen

biografische notities van literaire auteurs
met een Personenregister van ca. 400 namen
omslagafbeelding Andrei Roiter
vormgeving Els Kort
gebrocheerd in omslag met flappen,
170 blz., geïllustreerd, € 19,50
ISBN 978-94-93214-64-4 NUR 321, 620
eerste uitgave maart 2022

Voor de fervente lezer is een boekenkast veel meer dan een hoeveelheid bedrukt papier. Aan een gelezen boek zitten altijd herinneringen vast, mooi en minder mooi, niet zelden ook pijnlijk. Waar was je toen je dat ene boek las? Wie was je? Wat deed het met je? Heeft het je leven veranderd, je denken een andere kant uitgestuurd, je blik verlegd of verruimd?

In Door de jaren heen lezen gaat Jaap Goedegebuure in 101 stukjes na hoe herinneringen aan boeken en aan de schrijvers van die boeken – Gerard Reve, Harry Mulisch, Doeschka Meijsing, Boudewijn Büch, Rogi Wieg, F. Springer en vele anderen – betekenisvolle momenten in zijn bestaan markeren. Ze vormen even zovele stippen op de routekaart van een reis door de jaren heen.

Jaap Goedegebuure (1947) doceerde letterkunde aan de universiteiten van Leiden, West-Berlijn, Tilburg en Nijmegen. Hij publiceerde boeken over onder meer H. Marsman, Jeroen Brouwers, Frans Kellendonk, het fin de siècle, literatuur en religie, en poëzie en mystiek. Sinds 1975 recenseert hij voor tal van kranten en tijdschriften.
Meer over Jaap Goedegebuure op deze site

«De herinnering is een intieme vriend waartoe je je voortdurend verhoudt.» – Hans Muiderman

VoorplatLunchroom-75Interview van Jan Stoel met Hans Muiderman over ‘De lunchroom’ op Bazarow Magazine 3, februari 2022:
(…) Een schrijver die in een Lenny’s lunchroom zit te schrijven. Ik heb even gezocht op internet. Vroeger was die lunchroom gesitueerd in Loosduinen. Zelf kom je uit Scheveningen. Is het niet Hans Muiderman zelf die daar aan dat formicatafeltje zit te schrijven, de reuring in de lunchroom waarneemt? “Ja daar zit Muiderman als schrijver en hij verzint een zekere Freek. In het verhaal waaraan ik schreef was die Freek al een beetje op stoom, een gezin, relatie en alles wat daar omheen hangt, zo’n figuur die de hele wereld op zijn nek neemt. En toen stapte ik die lunchroom binnen, ik was daar nooit eerder geweest, en die alledaagse sfeer die vond ik belangrijk klaarblijkelijk. (…) In het begin weet ik niet waar ik naartoe schrijf, ineens zijn daar die schoenzolen en even later hangt er een ladder aan de muur. Die heb ik toch niet voor niets verzonnen? vraag ik aan mezelf. Ja, dat klinkt gek, maar zo werkt dat in de eerste fase bij mij. Maar op het moment, of beter kan ik zeggen, in de periode dat het verhaal voor het eerst staat, wankelend weliswaar, dan begint het fijn-tunen. En dat houdt niet meer op. Keer op keer op keer, op het niveau van een woord, een fragment van een zin, een alinea, enzovoort. Dagen, maanden, wel een jaar lang. Het bijzondere is dat er geen weg terug meer, het verhaal heeft mij in bezit, zo voel ik dat. Het moet zo zijn, alsof ik het verhaal niet maak, maar volg. Het komt uit zichzelf voort, lijkt het.”
Lees hier het interview ‘Een verhaal is als een gruyère kaas, juist door de gaten wordt de lezer aangetrokken’
Kijk ook naar het interview door Peter de Rijk met Hans Muiderman
Meer over ‘De lunchroom’
Meer over Hans Muiderman bij Uitgeverij In de Knipscheer