«Wie de Molukse gemeenschap in Nederland wil begrijpen moet het boek van Frans Lopulalan lezen.» – Lotfi El Hamadi

VoorplatSneeuw-75Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in De nieuwe koloniale leeslijst van De Groene Amsterdammer/Das Mag Uitgevers, maart 2021:
Wie wil begrijpen waarom het RMS-vaandel nog altijd fier wappert bij de derde en vierde generatie Molukse Nederlanders, moet het boek van Frans Lopulalan lezen. De rest van Nederland lijdt dan misschien aan soort koloniale amnesie, de Molukkers zullen de herinnering aan de bloedige dekolonisatiestrijd en de gevolgen ervan niet gauw vergeten. Het is een van de weinige literaire werken over de Molukse gemeenschap in Nederland.
In ‘De nieuwe koloniale leeslijst’ komen bijdragen aan bod van en over de volgende (soms voormalige) In de Knipscheer-auteurs: Frans Lopulalan, Alfred Birney, Albert Helman, Bea Vianen, Frank Martinus Arion, Edgar Cairo, Astrid H. Roemer, Marion Bloem, Boeli van Leeuwen, Michiel van Kempen, Tip Marugg.
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over de koloniale leeslijst op deze site

«Zo bloedstollend mooi.» – Rob van Erkelens

VoorplatSneeuw-75Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in De Groene Amsterdammer, 1 juli 1998:
Lopulalans eerste boek heette ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’. Het werd, in 1985, enthousiast ontvangen door de kritiek. Voor het eerst maakt de Nederlandse literatuur van binnenuit kennis met het leven van de Molukkers, zoals dat zich drie decennia lang in ons land heeft afgespeeld. ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ is een boek over een vader. Over dé vader. Over alle Molukse vaders die in de kracht van hun leven naar Nederland werden getransporteerd en in de kampen geprobeerd hebben hun kinderen in de strenge oosterse traditie op te voeden. Het conflict tussen die oosterse traditie (en levensvisie) en het lijdzame leven van die oude mannen ‘in Hollandse doorzonwoningen’ is Lopulalans thema. En wat hij er ook mee doet, hij schrijft het zo bloedstollend mooi op dat het onmogelijk is de verhalen, ‘De Barak’ en ‘De veertigste dag’ weg te leggen. “We aten dagen achtereen rijst met ketjap en een klontje margarine, terwijl er tegelijkertijd van alles het huis binnenkwam: beddegoed dat mijn moeder in het plastic liet zitten, stoffen die ik niet thuis kon brengen – tot ik weer een keer langs het huis van de barones liep en mijn oog op de vitrages viel – een toiletborstel en een wel erg vreemd apparaat dat bestond uit drie pvc-pijpen, waarmee wij doorgaans pijltjes schoten, met elkaar verbonden door een metalen plaatje. Die drie pijpen kon je ieder afzonderlijk heen en weer bewegen. Het bleek een handdoekhanger voor een badkamer te zijn.” ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ weet werkelijk iets voelbaar te maken van het leven van een man die nergens thuishoort, omdat hij ver weg is van zijn vaderland terwijl zijn nieuwe moedertaal niet lekker in de mond ligt. Daar kan een grote berg allochtonenliteratuur heel veel puntjes aan zuigen.
Lees hier het artikel in ‘De Groene Amsterdammer’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een onderschat boek.» – Rasit Elibol

VoorplatSneeuw-75Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in Trouw, 25 maart 2021:
Standbeelden sneuvelen, VOC-straatnamen worden met bloedrode verf beklad en de Gouden Koets is naar een museum verbannen. In dit postkoloniale geweld blijft de literatuur tot dusver aardig buiten schot. Maar hoe houdbaar zijn de klassiekers van weleer? En biedt de hedendaagse leeslijst genoeg alternatieve perspectieven? Rasit Elibol, redacteur bij ‘De Groene Amsterdammer’, stelde vanuit deze vragen De nieuwe koloniale leeslijst samen. (…) De samensteller hoopt dat mensen de besproken boeken gaan lezen en erover gaan discussiëren. Vooral de jongere generatie zal er volgens hem verbaasd over staan dat actuele thema’s als racisme, discriminatie en de gevolgen van de slavernij al veel eerder uitgebreid in de literatuur aan bod zijn gekomen. (…) Rasit Elibol in een interview met Sander Becker in ‘Trouw’: “Lees ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ (1985) van Frans Lopulalan, een van de weinige literaire werken over de Molukse geschiedenis in Nederland. Een onderschat boek. Ik had nooit eerder een roman gelezen waarin zo mooi is beschreven hoe de Molukkers met valse beloften hierheen werden gehaald. Ze zijn altijd met één been in Nederland en met één been in het land van herkomst blijven staan.” De artikelen in ‘De nieuwe koloniale leeslijst’ werden deels eerder gepubliceerd in ‘De Groene Amsterdammer’ en zijn nu verzameld uitgebracht door Das Mag Uitgevers.
Lees hier het interview in Trouw
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over de koloniale leeslijst op deze site

«Twee prachtige, autobiografische novellen, toegankelijk en meeslepend geschreven.» – Renate Beulen

VoorplatSneeuw-75Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan voor NBD / Biblion, 25 maart 2021:
Frans Lopulalan (1953-2020) debuteerde in 1985 met ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’. Als zoon van Molukse ouders beschrijft hij hoe hij samen met zijn broer opgroeide in Nederland. Zijn vader was een KNIL-militair en werd met het gezin en andere familieleden naar Nederland getransporteerd. Aanvankelijk wonen de Molukse mensen samen in een kamp dat in Nederland voor hen wordt ingericht. De omstandigheden zijn er bar, maar de verhuizing naar een Hollandse doorzonwoning valt ook niet mee. Er is voor alle generaties een duidelijk merkbare kloof tussen hun oosterse tradities en de Nederlandse samenleving waar ze in terecht zijn gekomen. Vasthoudend aan eigen gebruiken en met veel respect voor hun voorouders proberen ze samen te overleven, ver verwijderd van alles wat hen ooit zo dierbaar was. Twee prachtige, autobiografische novellen, ‘De barak’ en ‘De veertigste dag’, die de lezer meenemen naar Nederland in de tweede helft van de 20e eeuw en een inkijk geven in het leven van Molukse mensen na hun aankomst in Nederland. Toegankelijk en meeslepend geschreven. Ernst Jansz schreef het voorwoord bij deze nieuwe druk.
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Mooie novelle met twee zeer innemende verhalen over de jeugd van een Ambonese jongen.» – Margot Poll

VoorplatSneeuw-75Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in NRC.next, 19 maart 2021:
Dit jaar is het precies zeventig jaar geleden dat op 21 maart 12.500 Molukkers per schip naar Nederland kwamen. Daarom is de mooie novelle ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van de Molukse schrijver Frans Lopulalan (1953-2020) opnieuw uitgegeven. Zijn vader was één van deze KNIL-militairen die voor Nederland hadden deelgenomen aan de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en nu tijdelijk is Nederland zouden worden opgevangen. In twee zeer innemende verhalen beschrijft Lopulalan het verhaal van zijn jeugd – hoe het was met andere gezinnen in de barakken in Woerden te wonen en later te verhuizen naar een huis in Leerdam. Hoe het was om als Ambonese jongen op de School met de Bijbel te belanden waar ‘de kinderen van Christelijk Nederland ons naar believen mochten vernederen’. Maar de twee verhalen zijn vooral een ode aan zijn vader die hij zag worstelen met het trauma ontstaan door de gebeurtenissen in voormalig Nederlands-Indië. Hij zag de eenzaamheid van de Molukkers in Nederland, hij zag het verlangen om terug te gaan naar Porto op Saparua. Over datzelfde trauma schreef Lopulalan in 1997 een toneelstuk waarin hij volgens toneelrecensent Kester Freriks de ‘mooiste en ook de meest theatrale zin van het theaterseizoen’ had geschreven: ‘Je kunt niet boos zijn op een jongen met heimwee’.
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De liefde voor zijn vader dubbel en dwars goedgemaakt.» – Marjo van Turnhout

Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan op Leestafel, 13 maart 2021:
‘Jongen, als ze je vragen waar je vandaan komt, zeg dan nooit dat je uit Woerden komt, maar uit Porto op Saparua.’ Maar hij is geboren in Nederland, in het kamp, waar hij gelukkig was. Tussen de regels door proef je het onvermogen van de zoon, geboren en getogen in Nederland, die zijn weg heeft gevonden en zich niet helemaal kan inleven in de vader die tot op het laatst verteerd wordt door heimwee naar Zijn land. (…) Het waren de jaren vijftig van de vorige eeuw. Met andere KNIL-militairen kwamen ook groepen Molukkers naar Nederland. In Indonesië zijn ze niet meer veilig als Nederland de strijd heeft verloren. Noch de Nederlanders noch de Indonesiërs willen iets horen over een Onafhankelijke Molukse Staat. Een groep Molukkers, waaronder het gezin Lopulalan wordt in Woerden gehuisvest. De vader van Frans is beter geschoold dan menige andere kampbewoner, en wordt vaak om hulp gevraagd. Thuis voedt hij zijn kinderen op volgens de tradities, waarin ook de overledenen deel uit maken van het leven. Ze worden tweetalig opgevoed: ze leren zowel Nederlands als Maleis. (…) De verhalen tonen de liefde die de schrijver had voor zijn vader, misschien bij leven te weinig onderkend, maar nu in dit boek dubbel en dwars goedgemaakt. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een meesterwerk zoals je maar zelden leest.» – Marianne Janssen

Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan op LeesKost, 18 februari 2021:
De kleine Frans wordt geboren in het Ambonezenkamp in Woerden. Een kamp met hekken eromheen, de jongen weet niet beter. Alle volwassenen om hem heen zijn afkomstig van de Zuid Molukken en iedereen koestert de wens ooit weer terug te gaan, naar huis. ‘Thuis’ is het onderwerp van alle volwassen gesprekken. (…) De auteur haalt vol liefde, weemoed en gevoel voor het kleinste detail herinneringen op aan zijn jeugd. (…) Razernij, verdriet, inwendige woede, en je dan tóch beheersen… dat was de manier waarop zijn vader zijn verlangen en heimwee naar Ambon verbeet. De realiteit verscheurt de dromen en de illusies. (…) Lopulalan heeft de gave kleine gebeurtenissen groots te beschrijven, grote gebeurtenissen terug te voeren tot de kern. De liefde voor zijn vader doordesemt de pagina’s. Dit briljant geschreven en ontroerende boek is een ware parel, zacht glanzend, zeldzaam en kostbaar. Wat is het jammer dat Lopulalan niet meer geschreven heeft. Ik vind het een meesterwerk zoals je maar zelden leest.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Hartverscheurende details in kraakheldere taal.» – Gerlof Leistra

Frans Lopulalan1Over Frans Lopulalan 1953-2020 in Elsevier Weekblad, 14 november 2020:
(…) In ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ beschrijft Frans Lopulalan zijn jeugd in het kamp in Woerden en de rol van zijn dominante vader, een voormalig KNIL-militair die model staat voor alle Molukse vaders. Het boek werd een klassieker in de Indische literatuur. (…) Ernst Jansz: ‘Na het overlijden van Hugo Claus en Jan Wolkers was Frans Lopulalan voor mij de grootste nog levende Nederlandstalige schrijver. Natuurlijk heeft hij niet véél geschreven, maar het gaat erom wat die woorden met je doen.’ (…) Jos Knipscheer was voor hem meer dan een mentor. Ze maakten samen lange strandwandelingen en spraken uitvoerig over het literaire werk. Toen Knipscheer in 1997 overleed, was Lopulalan volgens partner Cindy Smits zijn maatje en sparringpartner kwijt. Alfred Birney: ‘Hij stelde een briefwisseling voor, maar dat hield ik niet vol.’ (…) ‘Frans leed aan een writer’s block, maar heeft met zijn debuut een monument nagelaten.’ (…)
Lees hier het artikel in EW
Meer over Frans Lopulalan op deze site

«Jos Knipscheer neemt sinds februari 1997 overal alle tijd voor.» – Frans Lopulalan

FransLopulalan-JosKnipscheerFrans Lopulalan in column ‘Groot Smoezenboek’ op blog Zeist-Porto Saparoea, 1 april 2012:
«Ik zou je graag nog een keer ontmoeten, voordat ik mij op de klanken van ‘Watermelon in Easter Hay’ in het gezelschap van Jos ga begeven. Ik zie er naar uit je te ontmoeten, goede Franc. Groeten, ook aan Anja.», lees ik in de laatste door hemzelf getypte en verzonden e-mail aan mij op dinsdagavond 6 oktober 2020. Een paar dagen geleden stuurde Cindy mij een column van Frans van 1 april 2012 die ik niet eerder (als niet-blogger en niet-Facebooker) gelezen had: “Het manuscript is voorlopig nog een stapeling van brokken tekst verspreid over schriftjes en schrijfblokken van de Action. (…) Nu hij er al zo lang niet meer is, kan ik zijn naam – Jos Knipscheer – zonder al te veel gêne toevoegen aan mijn Persoonlijk Groot Smoezenboek voor De Schrijver op Zekere Leeftijd, die ’s avonds niet voortzwoegt aan zijn meesterwerk. (…) Waarom zou ik voort maken met dat godvergeten manuscript? (…) Jos Knipscheer neemt sinds februari 1997 overal alle tijd voor. (…)»
[ f k, 2 november 2020 ]
Lees de column ‘Groot Smoezenboek’ op Columns of klik
Meer over blog ‘Zeist-Porto Saparoea’
Meer over Frans Lopulalan op deze site

Frans Lopulalan – Onder de sneeuw een Indisch graf

Frans Lopulalan
Onder de sneeuw een Indisch graf

roman
Nederland-Indonesië
met een Voorwoord van Ernst Jansz
gebrocheerd in omslag met flappen
182 blz., € 17,50
formaat 145 x 205 mm
oorspronkelijke uitgave 1985
heruitgave januari 2021
ISBN 978-94-93214-20-0

Eigenlijk pas sinds zij het aandurfden de wapens op te nemen ‘bestaan’ Zuidmolukkers – en dan nog in hoofdzaak als item in de media of als studieobject voor sociaal-academici. De twee verhalen van Onder de sneeuw een Indisch graf door de Molukse schrijver Frans Lopulalan gunnen ons nu voor het eerst van binnenuit een blik op het leven van de Molukkers, zoals zich dat vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw in Nederland heeft afgespeeld.
In beide verhalen speelt de vaderfiguur, een militair van het voormalige KNIL, een vooraanstaande rol. Hij staat model voor alle Molukse vaders die in de kracht van hun leven naar Nederland werden getransporteerd en in de kampen geprobeerd hebben hun kinderen in de strenge oosterse traditie op te voeden. De schrijver trekt zich het lot aan van die stoere mannen van weleer, die hun jaren van ouderdom lijdzaam uitzitten in Hollandse doorzonwoningen, wachtend op het einde dat meedogenloos afrekent met elke illusie.
«Hier wordt de essentie van het schrijven geraakt, en van het feit een Molukker te zijn.» – Vrij Nederland
«Moeiteloze beheersing van het literaire métier… Een voortreffelijk boek.» – de Volkskrant
«Onder de sneeuw een Indisch graf laat niets te raden over omtrent Lopulalans stilistische gaven. Eenvoudig, rechtdoorzee en toch geraffineerd. Echt een pret om te lezen.» – Intermagazine
«Een verschrikkelijk trots en verschrikkelijk mooi boek. Het beste literaire debuut van 1985.» – Leidsch Dagblad

Onder de sneeuw een Indisch graf is de debuutroman uit 1985 van Frans Lopulalan (1953–2020). Van zijn hand verscheen in 1994 nog Dakloze herinneringen.
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over de Molukse schrijfster Yvon Muskita