«Een prachtig portret van Albert Helman.» – André Oyen

VoorplatHelman2-75Over ‘Pionier en rebel. Het leven van Albert Helman (1903-1996)’ van Michiel van Kempen op Ansiel, 15 februari 2022:
In 2016 verscheen Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van letterkundige Michiel van Kempen. Nu is hier een herziene en verkorte heruitgave van verschenen onder de titel ‘Pionier en rebel’. Een titel die heel erg van toepassing was op de Surinaamse schrijver, journalist, componist, taal- en geschiedkundige en politiek-culturele spilfiguur Lou Lichtveld (1903-1996), beroemd geworden onder het pseudoniem Albert Helman. (…) In 1939 trok hij zich het lot van de Joodse vluchtelingen aan die vanuit Duitsland naar Nederland komen. In opdracht van het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen schreef hij het boek ‘Millioenen-leed’. Helman dook aan het begin van de oorlog onder omdat hij zo bekend was als antifascist dat hij niet langer in het openbaar kon verschijnen. Actief in het verzet vervalste hij persoonsbewijzen, publiceerde verzetsverzen en protesteerde bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de oprichting van de zogenaamde Kultuurkamer waar kunstenaars lid van moesten worden. (…) Albert Helman was de eerste grote Surinaamse schrijver, een man van zijn tijd, dus zowel van de koloniale tijd als daarna de onafhankelijkheid, die zich sterk bezighield met nationaal bewustzijn, in positief zowel als negatief opzicht. De mens staat centraal in Helmans werk, vooral in zijn vele romans. (…) Uit de biografie komt een persoon naar voren die fascinerend is en verkeerd heeft met een aantal invloedrijke en bijzondere personen uit de 20ste eeuw. Het lijkt wel of Albert Helman alles wilde meemaken en beschrijven. (…) Van Kempen heeft in zijn biografie nuchter de feiten geschetst, en met de hem eigen afwisseling van humor en ernst een prachtig portret van Albert Helman neergezet.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Pionier en rebel’
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Michiel van Kempen – Pionier en Rebel. Albert Helman. Biografie

VoorplatHelman2-75Michiel van Kempen
Pionier en Rebel.
Het leven van Albert Helman 1903-1996

Biografie
gebrocheerd in omslag met flappen,
royaal formaat 352 blz., geïllustreerd, € 24,50
herziene en verkorte heruitgave van
Rusteloos en overal, 2016
ISBN 978 94 93214 60 6 NUR 321, 301
januari 2022

Albert Helman (1903–1996) is wel eens “de grootste Surinamer van de 20ste eeuw” genoemd. Hij was de schrijver van een groot en veelzijdig literair oeuvre, met prachtige boeken als de eerste slavernijroman ‘De stille plantage’ of het bejubelde reisverslag ‘Het eind van de kaart’. Maar hij componeerde ook de muziek bij de eerste geluidsfilm, hij publiceerde taalkundige en historische studies, hij was minister en zetelde bij de Verenigde Naties. Hij was daar waar het ertoe deed in de 20ste eeuw: in de strijd tegen Franco in Spanje, bij de Mexicaanse revolutie, in het verzet tegen nazi-Duitsland, bij de pogingen om Suriname onder het militaire regime uit te krijgen. Tal van de groten der aarde passeerden zijn pad, van George Orwell tot Frida Kahlo.

«Het leven van Helman leest als een fascinerende trip door de 20ste eeuw.» – Arjen Fortuin in NRC, vier sterren
«Een boeiende biografie, resultaat van jarenlang onderzoek.» – Tessa Leuwsha in de Ware Tijd

Michiel van Kempen (1957) is dichter en auteur van onder meer romans, verhalenbundels en essays. Hij ontving in 2004 voor zijn werk op het gebied van de Surinamistiek de ANV Visser Neerlandia Prijs. Sinds 2006 is hij bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur aan de Universiteit van Amsterdam.

Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Bijzonder knap.» – André Oyen

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal – Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen op Ansiel, 24 december 2016:
“Albert Helman was een man met een contesterende natuur, niet een gemakkelijk meegaand mens, maar een vechter, een tegenspreker. Dat een opstandige, vrijgevochten geest als de zijne met de katholieke kerk hardhandig zou komen te botsen lag in de lijn der verwachting. Hij stapte rond 1930 uit het katholieke tijdschrift ‘De Gemeenschap’, flirtte een tijd met het communisme en kwam in de jaren veertig terecht bij het antireligieuze tijdschrift ‘Apollo’, onder redactie van Johannes Tielrooy.” (…) Albert Helman was een pionier en altijd kritisch, vooral waar het Suriname betreft en zelfs soms weerbarstig. Humor zit er ook in zijn werk en creativiteit. Een voorbeeld hiervan is ‘De Zwarte Cats’, Surinaamse odo’s in het Sranan waarbij hij Nederlandse bewerkingen heeft gemaakt. Op het boekje staat de naam van een schrijfster, een creoolse vrouw, Hella Bentram-Matriotte. Helman gaf zich dus hier uit voor een vrouw! (…) Albert Helman was een Renaissancemens met een altijd levende nieuwsgierigheid naar van alles en nog wat en dat heeft Michiel van Kempen in deze biografie onder de heel toepasselijke titel ‘Rusteloos en overal’ wel bijzonder knap weten weer te geven.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Een ongemeen boeiend en avontuurlijk leven.» – G. Swaenepoel

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal’ van Michiel van Kempen voor NBD | Biblion, 26 november 2016:
Albert Helman, wiens leven haast samenvalt met de twintigste eeuw, is een veelzijdig man die een ongemeen boeiend en avontuurlijk leven geleid heeft. De auteur van romans en poëzie, maar ook van theater, essays, biografieën, journalistiek werk en historische studies. Ook actief als componist en geïnteresseerd in taalkunde, wiskunde en filosofie. Hij was bevriend met Marsman en Slauerhoff en ontmoette tijdens zijn leven mensen als Béla Bártok en Joris Ivens, George Orwell en Frida Kahlo. Helman nam deel aan de Spaanse Burgeroorlog, woonde in Mexico, was politicus in zijn geboorteland Suriname en diplomaat. ‘Rusteloos en overal’ is dan ook de goedgekozen titel die Michiel van Kempen, bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur, aan de biografie van de in 1903 in Paramaribo als Lou Lichtveld geboren auteur meegaf. Boeiende biografie van één van de belangrijkste auteurs van Surinaamse afkomst. Met uitvoerig notenapparaat, bibliografie en register.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Een inhoudelijk interessante biografie.» – Aleid Truijens

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in De Volkskrant, 5 november 2016:
Niets uit dit overvolle, lange leven lijkt biograaf Michiel van Kempen, bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur, te zijn ontgaan. Hij weet bewonderenswaardig veel over zijn onderwerp. (…) Albert Helman werd vooral bekend door De stille plantage, een roman over kolonialisme en slavernij. Maar hij deed zoveel meer, blijkt uit dit boek. Hij was componist, muziekrecensent, theatermaker, amateurwiskundige, taalkundige, vertaler, literair criticus en journalist voor alle mogelijke kranten en bladen. Zijn leven lang reisde Lichtveld de wereld rond. Hij woonde in Barcelona en deed verslag van de Spaanse Burgeroorlog. In Suriname was hij minister en hoofd van de Rekenkamer, daarna was hij jarenlang diplomaat. Vanaf de jaren twintig was hij actief in het Nederlandse literaire leven. Hij kende Slauerhoff, Ter Braak, Du Perron, Vestdijk, Roland Holst en Marsman, werkte met Joris Ivens en was bevriend met George Orwell en Frida Kahlo. Het interessantst aan deze biografie is dat het een internationale (cultuur)geschiedenis is van de 20ste eeuw. (…) Van Kempen uit zijn kritiek en bewondering terloops, in beschrijvingen en ironische terzijdes. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Een buitengewoon boeiende biografie van een indrukwekkende figuur.» – Ko van Geemert

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in Parbode, 2 november 2016:
Van Kempen schetst het leven van deze ‘Renaissance-mens’, deze ‘eerste schrijver uit de Nederlandse West’, zoals biograaf Van Kempen Helman noemt. Het moet voor Van Kempen een enorme opgave zijn geweest dit leven te beschrijven, waarmee hij in 1989 voorzichtig begon: Helman publiceerde circa 130 boeken, schreef onder zo’n vijftig pseudoniemen. Maar dat niet alleen: Lichtveld/Helman was ook prominent katholiek, componist, wetenschapper, journalist, diplomaat, politicus, minister, verzetsman. Hij nam deel aan de Spaanse Burgeroorlog, het revolutionaire Mexico van Cárdenas en maakte enkele Latijns-Amerikaanse coups van nabij mee. Hij speelde een rol in het verzet tegen de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog, maakte deel uit van het Nederlandse Noodparlement en was betrokken bij het naoorlogse dekolonisatieproces van Suriname. Een zeer veelzijdig mens dus. Hij sloot vriendschap met vele kunstenaars, onder wie Marsman, Slauerhoff, Béla Bártok, Joris Ivens, George Orwell, Pablo Casals, Frida Kahlo, Yehudi Menuhin. (…) Van Kempen laat ook Lichtvelds privéleven niet onbesproken: zijn twijfels, zijn verhouding met vrienden, vrouwen, kinderen. Kortom, we hebben hier een buitengewoon boeiende biografie in handen van een indrukwekkende figuur. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

Presentatie ‘Rusteloos en overal’ in OBA Theater

Opmaak 1Rebel & pionier: het lange leven van Albert Helman, zaterdag 17 september, 19:00 – 22:00 uur, Amsterdam, OBA Theater:
De Surinaamse schrijver Albert Helman (1903-1996, pseudoniem van Lou Lichtveld) staat centraal op de zevende Letterendag van de Werkgroep Caraïbische Letteren. De Letterendag is opgebouwd rond vier facetten van Helmans veelzijdige persoon; de musicus, de eerste migrant-schrijver, de avantgardist en de kosmopoliet. Via woord, muziek en beeld wordt zijn nalatenschap tot leven gebracht en tegelijkertijd gespiegeld aan het heden; hoe inspireert hij nog altijd de jongste generatie schrijvers en kunstenaars? Hoogtepunt van de avond is de presentatie van het boek ‘Rusteloos en overal’, de biografie van Albert Helman waar Michiel van Kempen tien jaar aan werkte: ‘In dat lange leven van Helman kom je zowat alles tegen wat er echt toe deed in de twintigste eeuw. Dat is werkelijk ongelooflijk.’

Verschillende artiesten werken mee aan de avond, onder meer Kenny B en Manoushka Zeegelaar Breeveld, terwijl werk van Helman zelf wordt uitgevoerd door pianist Hessel bij de Leij en alt-mezzosopraan Charlotte van Stoppelenburg. Verder leveren diverse artiesten, kunstenaars, schrijvers en bekenden van Helman een bijdrage aan het programma, hetzij live, hetzij op film, onder wie Felix Burleson, Shrinivási, Thea Doelwijt, Tessa Leuwsha, Rihana Jamaludin, Sherman de Jesus, Pim de la Parra, Jerry Dewnarain en Ruth San A Jong. De band Rudy Bennett’s New Motion onder leiding van Helmans kleinzoon Flip van Vliet sluit de avond muzikaal af. De presentatie van de Letterendag is in handen van Ivette Forster en Maarten van Hinte.

Toegang € 12,50 (voorverkoop) en aan de zaal € 15,00. Reserveren door € 12,50 over te maken op ING bank 3027698 t.n.v. Werkgroep Caraïbische Letteren, Leiderdorp. Vermeld uw mailadres i.v.m. (betalings)bevestiging. Kaarten liggen 17 september op naam klaar aan de zaal.

Meer over de 7de Caraïbische Letterendag
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman op deze site
Meer over Michiel van Kempen op deze site

Michiel van Kempen – Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman

Opmaak 1Michiel van Kempen
Rusteloos en overal
Het leven van Albert Helman

Biografie
Nederland/Suriname
Gebonden met stofomslag en leeslint
Formaat 15,5 x 23,5 cm
Geïllustreerd met meer dan 150 afbeeldingen
864 blz., € 45,-
ISBN 978-90-6265-925-8
Presentatie 17 september 2016 in Theater van ’t Woord, OBA, Amsterdam

Rusteloos en overal is het fascinerende levensverhaal van de eerste belangrijke migrant-schrijver uit de West: Albert Helman. Zijn lange leven, van 1903 tot 1996, is een spiegel van een eeuw moderniteit en bevrijding, van koloniale ontvoogding en grenzeloze creativiteit, maar ook van de grootste tragedies uit de menselijke geschiedenis. Helman staat vooraan bij de katholieke emancipatie én de bevrijding uit de katholieke dwangbuis. Hij neemt deel aan de Spaanse Burgeroorlog, het revolutionaire Mexico van Cárdenas en maakt enkele Latijns-Amerikaanse coups van nabij mee. Hij speelt een rol in het verzet tegen de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog en maakt deel uit van het Nederlandse Noodparlement. En hij neemt zijn aandeel in het naoorlogse dekolonisatieproces van Suriname.

Helman was de laatste der Renaissancisten: hij begon als componist onder zijn burgernaam Lou Lichtveld, en schreef onder de naam Albert Helman literaire klassiekers als de roman De stille plantage. Maar hij publiceerde ook poëzie, theater, essays, biografieën, journalistiek werk, en hij schreef historische werken. Hij verdiepte zich in de theologie, filosofie en wiskunde en kreeg een eredoctoraat in de taalkunde. Als diplomaat sprak hij de Verenigde Naties toe. Hij was bevriend met Marsman en Slauerhoff en de groten der aarde kruisten zijn levenspad: Béla Bártok en Joris Ivens, George Orwell en Pablo Casals, Frida Kahlo en Yehudi Menuhin.

Rusteloos en overal is het indringende portret van een rebelse geest en pionier in de roerige 20ste eeuw.

Michiel van Kempen (1957) is docent Nederlands en bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte tien jaar lang aan deze biografie van Albert Helman. Hij publiceerde eerder over Helman de essaybundel Kijk vreesloos in de spiegel (1998), bezorgde Helmans verspreide poëzie in Adyosi/Afscheid (1994) en een heruitgave van De sfinx van Spanje (2011). Verder tekende hij voor de grootse, tweedelige Geschiedenis van de Surinaamse literatuur (2003) en voor tal van andere studies over de literatuur van Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen, alsook bloemlezingen als de Spiegel van de Surinaamse poëzie (1995), Hoor die tori! (1990) en Voor mij ben je hier (2003). Hij ontving voor zijn werk onder meer de ANV Visser Neerlandia Prijs en werd zowel door Suriname als door Nederland geridderd.

Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman op deze site
Meer over Michiel van Kempen op deze site