«Een kleinood om lang in je herinnering te behouden!» – Kees de Kievid

VoorplatLunchroom-75Over ‘De lunchroom’ van Hans Muiderman op Boekenbijlage, 17 februari 2022:
(…) Uitermate belangrijk zijn de herinneringen in deze korte roman in twee delen. In het eerste deel, De gang, beschrijft Muiderman de herinneringen van Freek als jongetje. Freeks herinneringen als volwassene ‘bewonen’ het tweede deel, De ladder. In beide delen noteert Freek, in de eerste persoon, de herinneringen aan een tafeltje in Lenny’s lunchroom (“een schuilplaats”) aan de rand van de stad. (…) In De gang lezen we dat Freek in de gang ligt voor de kamer van zijn opa. Vanuit dat perspectief beschrijft hij tot in detail alles wat hij ziet en de (familie)omstandigheden waarmee zijn herinneringen in verband staan: “Alsof ik alles weer in kaart wil brengen”. Van belang is daarbij het zien van opa’s schoenzolen, het laatste wat hij van hem zag. (…) Deel twee De ladder (…) betreft recentere zaken. Het is alsof Freek iets op het spoor is gekomen. (…) Wat betekent het luik in de kast opa’s kamer en de ladder aan de wand? Er dient zich hier wel degelijk een plot aan. Freek ontdekt onder in een bureaulade van zijn opa nog twee enveloppen. Op de een staat “Sara”, op de ander “Verrader”. (…) Muiderman heeft een intrigerend boek geschreven. (…) De thematiek is hypnotiserend. Wat zijn herinneringen en wat doen ze met je. (…) Laat Muiderman niet bij toeval opa zijn kleinzoon vertellen: “En besef je wel dat een herinnering altijd een vorm van verbeelding is? Wat niet in je herinnering past, vergeet je en wat aan je herinnering ontbreekt verzin je er gewoon bij. Toch?” Een kleinood om lang in je herinnering te behouden!
Lees hier de recensie
Kijk ook naar de presentatie van het boek
Meer over ‘De lunchroom’
Meer over Hans Muiderman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De herinnering is een intieme vriend waartoe je je voortdurend verhoudt.» – Hans Muiderman

VoorplatLunchroom-75Interview van Jan Stoel met Hans Muiderman over ‘De lunchroom’ op Bazarow Magazine 3, februari 2022:
(…) Een schrijver die in een Lenny’s lunchroom zit te schrijven. Ik heb even gezocht op internet. Vroeger was die lunchroom gesitueerd in Loosduinen. Zelf kom je uit Scheveningen. Is het niet Hans Muiderman zelf die daar aan dat formicatafeltje zit te schrijven, de reuring in de lunchroom waarneemt? “Ja daar zit Muiderman als schrijver en hij verzint een zekere Freek. In het verhaal waaraan ik schreef was die Freek al een beetje op stoom, een gezin, relatie en alles wat daar omheen hangt, zo’n figuur die de hele wereld op zijn nek neemt. En toen stapte ik die lunchroom binnen, ik was daar nooit eerder geweest, en die alledaagse sfeer die vond ik belangrijk klaarblijkelijk. (…) In het begin weet ik niet waar ik naartoe schrijf, ineens zijn daar die schoenzolen en even later hangt er een ladder aan de muur. Die heb ik toch niet voor niets verzonnen? vraag ik aan mezelf. Ja, dat klinkt gek, maar zo werkt dat in de eerste fase bij mij. Maar op het moment, of beter kan ik zeggen, in de periode dat het verhaal voor het eerst staat, wankelend weliswaar, dan begint het fijn-tunen. En dat houdt niet meer op. Keer op keer op keer, op het niveau van een woord, een fragment van een zin, een alinea, enzovoort. Dagen, maanden, wel een jaar lang. Het bijzondere is dat er geen weg terug meer, het verhaal heeft mij in bezit, zo voel ik dat. Het moet zo zijn, alsof ik het verhaal niet maak, maar volg. Het komt uit zichzelf voort, lijkt het.”
Lees hier het interview ‘Een verhaal is als een gruyère kaas, juist door de gaten wordt de lezer aangetrokken’
Kijk ook naar het interview door Peter de Rijk met Hans Muiderman
Meer over ‘De lunchroom’
Meer over Hans Muiderman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een ode aan de kracht van de stem, de geest, de herinnering, die de tijd trotseert.» – Willem Thies

VoorplatLiedjesDEF-75Over ‘En dan nog de liedjes’ van Helen Knopper in Pletterij, 31 januari 2022:
‘En dan nog de liedjes’ van Helen Knopper is een ode aan de kracht van de stem, de geest, de herinnering, die de tijd trotseert – althans de chronologische tijd, de verlopende tijd. De verteller is zesentachtig en kan niet eens meer zelfstandig boodschappen doen. Zij is slecht ter been. Maar haar geest is buitengewoon beweeglijk en lenig. (…) De tijd is niet een eenduidige as, een spectrum, die van begin tot eind verloopt, de tijd gebeurt voortdurend zónder te verlopen of verstrijken. De stem, de geest, de herinnering haakt zich aan een lied, de afbeelding van een foto, een episode, en boort zich dwars door alle tijdlagen en segmenten, en het is weer toen – en tegelijk toen is weer nu. (…) De protagonist (…) Madeleine is dan zesentwintig, (…) het vertellend ik is 86. (…) Een krasse, kranige vrouw, deze dame van zesentachtig die zich echter geen illusies meer maakt en zegt waar het op staat, en het over zichzelf in dat verre verleden, haar jeugd, heeft als ‘meisje Madeleine’, een ander als het ware. (…) Een terloopse zwangerschap, als veertienjarige, een al even terloopse ‘ingreep’, een abortus. Alles wordt op het moment dat het zich afspeelde met een soort zijdelingse argeloosheid beschreven, een onderkoeldheid of beter nuchterheid, die het eens te meer wrang en pijnlijk maakt. (…) De ik wórdt telkens de ander – de vroegere ik wordt het huidige ik, of andersom. (…) Zesentachtig, of niet, de verteller is levendig en vitaal in haar stem, haar ‘verhaal’, haar herinneringen, haar beschrijvingen, haar representaties. Haar toon is ‘geestig’; opstandig en tegelijk berustend, laconiek, maar ook vrijpostig – kwetsbaar maar met een laatste restje esprit en temperament en buitengewoon sterke wil. (…)
Lees hierEn dan nog de liedjes – die onverminderd blijven klinken’
Meer over ‘En dan nog de liedjes’
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer

« * * * * * Muiderman schrijft helder en uiterst precies. ‘De lunchroom’ is een rijk boek!» – Jan Stoel

VoorplatLunchroom-75Over ‘De lunchroom’ van Hans Muiderman op De Leesclub van Alles en op Hebban, 29 januari 2022:
(…) Freek en zijn moeder zijn dus bij grootvader ingetrokken. Grootvader is voor Freek een vader geweest. “Alsof ik met jouw komst opnieuw geboren ben,” zegt grootvader. Maar deze zin heeft ook een andere lading. Waarom zegt grootvader dit? Dit soort subtiele zinnen geven diepte aan het verhaal. En dat maakt het lezen van ‘De lunchroom’ tot een speciale ervaring waarin het verleden en het proces van herinnering als het ware afgepeld wordt. (…) Het verhaal valt in twee delen uiteen: de gang en de ladder. Het eerste deel wordt verteld vanuit het ik-perspectief van het kind Freek. In het tweede deel is het de volwassen Freek die terugblikt en steeds meer over het verleden ontdekt. Door deze twee perspectieven naast elkaar te zetten wordt de kleuring van het verleden anders. “Misschien wil ik hier in de lunchroom precies opschrijven wat er toen gebeurd is, maar wat ik niet gezien heb.” Dit is een sleutelzin in het verhaal. (…) Muiderman schrijft helder en uiterst precies, vaak wat associatief, in een stream of consciousness en brengt zo gelaagdheid in het verhaal en zijn personages aan. Dat past helemaal bij de exercitie die Freek doet. Ieder detail telt. “Het gaat niet om wat er te zien is, maar om hetgeen verborgen blijft.” ‘De lunchroom’ is een rijk boek!
Lees hier de recensie of hier op Hebban
Meer over ‘De lunchroom’
Meer over Hans Muiderman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De sarcastische stijl zie je niet vaak terug in de Nederlandse literatuur, maar ik kan er enorm van genieten. Ik denk en ik hoop dat Knopper door zal schrijven tot de laatste minuut.» – Coen Peppelenbos

VoorplatLiedjesDEF-75Over ‘En dan nog de liedjes’ van Helen Knopper op Tzum, 14 januari 2022:
(…) Madeleine (de verwijzing naar Proust wordt al op pagina twee gemaakt) haalt herinneringen op aan haar leven en dat lijkt, gefictionaliseerd of niet, toch wel erg op het leven van Helen Knopper. (…) De techniek die Knopper gebruikt, maakt ‘En dan nog de liedjes’ tot een prachtig memoir. Ze vertelt geen keurig aangeharkt chronologisch verhaal, maar springt van het heden naar haar jeugd voor en in de oorlog, haar wilde liefdesjaren in de Amsterdamse kunstenaarsscene decennia later en al die lijnen worden het web waarin het leven gevangen wordt. (…) Madeleine is aangewezen op een rollator en dat zorgt nogal voor een contrast met vroeger. In dat vroeger zitten herinneringen aan oud-geliefden, maar het meest pregnant zijn wel de herinneringen aan de oorlog: aan juffrouw Moes, de Joodse dienstbode, die meer dan haar moeder over haar moederde totdat het niet meer mocht, maar ook aan haar vader die in april 1945 in Duitsland aan hongeroedeem overleed. Het wordt niet expliciet gezegd, maar het is wel duidelijk hoe karaktervormend die oorlog is geweest. (…) De sarcastische stijl zie je niet vaak terug in de Nederlandse literatuur, maar ik kan er enorm van genieten. Ik denk en ik hoop dat Knopper door zal schrijven tot de laatste minuut.
Lees hier de recensie
Meer over ‘En dan nog de liedjes’
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een meesterlijke vertelling.» – Casper Postmaa

VoorplatLunchroom-75Over ‘De lunchroom’ van Hans Muiderman in Den Haag Centraal, 13 januari 2022:
(…) Muiderman ontleedt wat de herinnering met ons leven doet en vertelt hoe gebeurtenissen die in de kinderjaren gecomprimeerd in ons geheugen zijn opgeslagen, weer in volle glorie tevoorschijn komen dankzij een enkele prikkeling. De vraag is natuurlijk hoe betrouwbaar zo’n flashback is als die zich plotseling in het heden aandient. Muiderman geeft daar op bijzondere wijze antwoord op. (…) Er heerst bij tijd en wijle een emotionele chaos in het huis, huisgenoten verdwijnen en keren na lange tijd weer terug zonder een verklaring te geven voor hun afwezigheid, en Freek ziet het allemaal hulpeloos aan met als enige bondgenoot zijn soevereine grootvader. Samen redden ze het wel, totdat de oude man overlijdt en Freek in het verleden gaat graven. Zo neemt Muiderman je mee op het misleidende spoor dat hij heeft uitgezet waarbij de lezer, steeds minder zeker van zijn zaak, op de tast meeloopt. Als de apotheose zich aandient, doet de herinnering als onbetrouwbare reisgenoot nog steeds zijn werk. (…) Een meesterlijke vertelling.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De lunchroom’
Meer over Hans Muiderman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Het is mooi geweest. 86-jarige kijkt terug op haar turbulente leven.» – Maria van Heumen

VoorplatLiedjesDEF-75Over ‘En dan nog de liedjes’ van Helen Knopper op LeesKost, 6 januari 2022:
Zo aan het eind van je leven zit je vol herinneringen. En de zich Madeleine noemende vrouw heeft er heel wat en ze weet alles nog. (…) De herinneringen aan haar broer worden als in een filmscript beschreven. Geboren met een hartafwijking is hij het zorgenkind van moeder Nelly. Maar voor zijn zus staat hij altijd klaar: hij plakt haar fietsband, ze gaan samen op de fiets van Bussum naar Hilversum om te gaan dansen en hij gaat in opdracht van hun moeder haar gangen na als ze achter de jongens aan zit. Echt goed heeft hij zich niet van die taak gekweten: Madeleine blijkt op haar veertiende zwanger te zijn, waarop moeder beslist dat daar iets aan gedaan moet worden. Haar broer overlijdt nog vóór zijn eenentwintigste. De band met haar moeder is een stuk minder goed. Om diverse redenen verbreekt Madeleine het contact; zij is veertig, moeder Nelly zestig. Toch krijgt het leven van Nelly de nodige aandacht in dit werk. (…) Haar terugdenken aan juffrouw Moes uit Bussum die in Madeleines jeugd de huishouding verzorgde is echter ontroerend. Van juffrouw Moes en haar Joodse moeder is na de oorlog niets meer vernomen. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘En dan nog de liedjes’
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Met een ongekende flair dwaalt Madeleine door haar herinneringen.» – André Oyen

VoorplatLiedjesDEF-75Over ‘En dan nog de liedjes’ van Helen Knopper op Ansiel (België), 1 januari 2022:
(…) In ‘En dan nog de liedjes’ wordt er ook met liefde, ban en bliksem teruggeblikt door Madeleine die zesentachtig is, maar zich nog alles herinnert. Liedjes van vroeger roepen herinneringen bij haar op. Daar waar ze ooit woonde en hen die ze liefhad komen samen in liefdesverhalen. Met een ongekende flair dwaalt Madeleine door haar herinneringen. Nu is zij een aspirant-kunstenaar in het wilde Amsterdam van de jaren zestig, vervolgens het meisje uit Bussum dat christelijke jongens inleidt in de wereld van vogeltjes en bijtjes, om uiteindelijk in haar eigen Nieuwmarktbuurt terecht te komen. Daar aangekomen levert ze commentaar op oude liefdes en vrienden die ze dacht uit het oog te hebben verloren en toch weer doorzakkend in de stamkroeg terugvindt. Met een innemende levenskracht beschrijft de auteur de herinnering en de nostalgie van de ouder wordende mens die voor zichzelf is ze zoals ze zich herinnert.
Lees hier de recensie
Meer over ‘En dan nog de liedjes’
Meer over Helen Knopper bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Heden en verleden op een heel fijnzinnige manier met elkaar vervlochten.» – André Oyen

VoorplatLunchroom-75Over ‘De lunchroom’ van Hans Muiderman op Ansiel, 23 december 2021:
Hans Muiderman (Den Haag) is schrijver van romans en (reis)verhalen. Tijdens het festival Winternachten/Writers Unlimited 2013 werd zijn debuutroman ‘Souvenir Utopia’ gepresenteerd. Daarna verschenen ‘Ik ben hier geboren’ (2014, korte verhalen) en ‘Hank & Heinrich’ (2016, roman). In al zijn proza tracht Hans Muiderman heden en verleden op een heel fijnzinnige manier met elkaar te vervlechten, fictie en non-fictie schuiven nostalgisch in mekaar over. Muiderman is een herinneringen-onderzoeker, in al zijn verhalen onderzoekt hij hoe herinneringen werken, hoe vals en vervormd ze zijn. Zijn nieuwste werk ‘De lunchroom’ is hier een schoolvoorbeeld van. Het is trouwens een hele mooie manier van herinneren die hij gretig met zijn lezer deelt. Een man schrijft in een lunchroom notities over zijn grootvader, hoe hij die zich herinnert. Eerst vanuit het perspectief van een kind, later vanuit het heden waarin hij ronddwaalt door het lege huis waar zijn grootvader ooit woonde. Hans Muiderman reconstrueert in ‘De lunchroom’ het verleden niet, maar hij onderzoekt het. Hij schrijft over wat nog rest: de onvolledige vervormde herinnering. Wat niet in je herinnering past vergeet je en wat aan je herinnering ontbreekt vul je aan. Het verhaal begint met gewone herinneringen uit een Haagse buurt: Freek lag soms op de gang te slapen voor de deur van zijn grootvaders kamer. Hij zag onder de drempel de zolen van zijn grootvaders schoenen. Vooral dat fragment is heel visueel en aansprekend en het komt dan ook herhaaldelijk terug in het verhaal. Zijn grootvader was zijn held en daar haalt hij mooie maar ook minder mooie herinneringen aan op. Van warme knuffelmomenten tot zwarte oorlogsmomenten.
Bronbericht
Meer over ‘De lunchroom’
Meer over Hans Muiderman bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een zeer tedere roman die je opnieuw wilt lezen, om er het ongeschrevene aan te ontfutselen.» – Inge Meijer

VoorplatLunchroom-75Column over ‘De lunchroom’ van Hans Muiderman op Literair Nederland, 22 december 2021:
(…) Een man onderzoekt de herinneringen aan zijn grootvader. Wekelijks is hij in een lunchroom te vinden. daar bestelt hij een espresso en schrijft, in een notitieboekje. (…) Zo’n boek is het, dat je wat onbeschreven bleef, toch ziet. (…) De man herinnert zich het huis waar hij met zijn grootvader en moeder woonde. Als er veel bezoek was, sliep hij op de gang, voor de kamer van zijn grootvader. (…) Als hij vijftien is, zijn vader allang verdwenen, overlijdt zijn grootvader. Hij slaapt in de gang wakker als ze hem ‘wegdragen’. In liggende positie ziet de jongen de schoenzolen van zijn grootvader. Herinneren is ook vergeten wat er was. Zijn grootvader had een ladder in zijn kamer. (…) Voor de dakdekkers, zei zijn grootvader. Daar moest hij het mee doen. Als zijn moeder overlijdt, moet het huis leeg. Hij ontdekt boven in het huis een andere wereld door zijn grootvader gemaakt. Daar diende de ladder voor. (…) Uit herinneringen wordt een verhaal in momenten verteld, een sfeer van een leven geschetst. (…) Er wordt geschreven over herinneringen alsof je ze kunt benaderen, er zo naar toe kunt lopen om ze te inspecteren. Zoals die schoenzolen van zijn grootvader. (…) Een zeer tedere roman die je opnieuw wilt lezen, om er het ongeschrevene aan te ontfutselen.
Lees hier de column ‘Ontfutselen’
Meer over ‘De lunchroom’
Meer over Hans Muiderman bij Uitgeverij In de Knipscheer