Elis Juliana – Hé Patu/Waggeleend

Elis Juliana
Hé Patu/Waggeleend

poëzie, tweetalig Papiaments/Nederlands
Curaçao / Nederlandse Antillen
gebrocheerd in omslag met flappen,
80 blz., € 17,50
eerste uitgave oktober 2011
tweede druk 2021
ISBN 978-90-6265-660-8

De Curaçaose kunstenaar Elis Juliana (1927) behoort met Luis Daal en Pierre Lauffer tot de ‘Grote Drie’ van de Antilliaanse dichtkunst in het Papiaments. ‘Antilliaanse dichtkunst’, want het zou niet juist zijn te beweren dat de bekendheid van Juliana als beeldend kunstenaar, dichter, schrijver en voordrachtskunstenaar zou ophouden bij de grenzen van Curaçao.
Het voornaamste doel van Elis Juliana is altijd geweest de mogelijkheden van zijn moedertaal, het Papiaments, tot op de bodem uit te zoeken en toe te passen in zijn werk. En daarin heeft hij zich, tot nu toe, een ware meester getoond, niet alleen in stilistisch opzicht, maar ook in de milde wijze waarop hij de Curaçaose mens in zijn beschrijvingen heeft geportretteerd. Hij schroomt niet deze mens te confronteren met zijn tekortkomingen en minder goede eigenschappen en stelt met de blik van een scherp observator de gemakzucht en de hypocrisie van zijn medemens aan de kaak. Maar hij doet dit zonder te kwetsen, zonder gebruik te maken van grove woorden, op een geestige manier en, bovenal, met een weldadig aandoende compassie.
Zijn vertolking van ‘Hé Patu’, staat, vooral bij de oudere Antilliaan, voor altijd in het gehoor gegrift. Dat is dan ook de reden waarom juist dít gedicht de bundel aanvoert onder de titel ‘Waggeleend’. En ‘Waggeleend’ zal ongetwijfeld het historisch patina krijgen dat nog steeds het gedicht ‘Atardi’ siert van Joseph Sickman Corsen, de dichter die aan de wieg heeft gestaan van de in het Papiaments geschreven poëzie.
Fred de Haas studeerde Frans, Spaans en Portugees. Hij was o.a. werkzaam in het onderwijs op de voormalige Nederlandse Antillen. Hij vertaalde werk van auteurs als Jorge Luis Borges en Pablo Neruda. Als muzikant (gitarist en zanger) bestudeerde hij de Zuid-Amerikaanse muziek en treedt hij sinds 1982 op met zijn muziekgroep Alma Latina.
Meer over ‘Hé Patu / Waggeleend’
Meer over Elis Juliana bij Uitgeverij In de Knipscheer

Leeslijst Papiamentse titels (oorspronkelijk, vertaald of tweetalig) bij Uitgeverij In de Knipscheer

In het kader van de Literaire Vertaaldagen organiseerde Marije de Bie voor het Vertalershuis Amsterdam het (online) Vertaalatelier Papiaments op 15 januari 2021 met gespreksmoderator Nihayra Leona, auteur Carel de Haseth, redacteur Peter de Rijk namens uitgeverij In de Knipscheer en vertaalsters Olga Rojer en Chila Bolivar. Centraal staat de uitgave Katibu di Shon van Carel de Haseth dat behalve in het Papiaments ook in het Nederlands, Duits en Engels is vertaald.
Voor deelnemers aan de Literaire Vertaaldagen stelde Uitgeverij onderstaande lijst samen met Papiaments-gerelateerde uitgaven uit het fonds van Uitgeverij In de Knipscheer.

Carel de Haseth * Slaaf en Meester / Katibu di Shon
Carel de Haseth * Sklave und Herr/Katibu di Shon
Carel de Haseth * Zolang er kusten zijn
Carel de Haseth * Bida na kola/Kleuren van leven
Pierre Lauffer * Na final di kaminda /Op het einde van de rit
Elis Juliana * Hé Patu/Waggeleend
Aart G. Broek * The Colour of my Island
Aart G. Broek * Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao
Hilda de Windt Ayoubi * Geef me je taal. Dat ik je beter versta / Duna mi bo idioma. Pa mi por komprondé bo mihó
Eric de Brabander * E bida infinito di Doña Lisa
Nilda Pinto * Hoe Nanzi de koning beetnam / Kon Nanzi a nèk Shon Arei
Elis Juliana * Blijf nog wat. Liefdespoëzie
Walter Palm * Met lege handen ging ik slapen, met een gedicht werd ik wakker
Quito Nicolaas * Als de aloë sluimert / Cucuisa cabisha
Olga Orman * Cas di biento / Doorwaaiwoning
Diana Lebacs * Belumbe / De waterlijn
Nydia Ecury * Een droom die ik heb /Un soño ku mi tin
Klaas de Groot * Vaar naar de vuurtoren
Munye Oduber – Winklaar * Zo reken ik nu met je af / Ta asina y awor mi ta regla cuenta cu bo
Clyde R. Lo A Njoe * Dansen/Baliamentu
Antoine J. Maduro * Bida, remordementu, konfeshon i krítika. Un relato outobiográfiko

Elis Juliana † 23 juni 2013

Fotocompilatie bij lied ‘Hé Patu/Waggeleend’ door Dick Drayer (van Persbureau Curaçao), 26 juni 2013:
Elis Juliana heeft het gedicht geschreven voor zijn dochter Mayra en – via haar – voor alle kinderen van Curaçao, Aruba en Bonaire. Met zijn andere ritmische gedichten is ‘Hé Patu’ toch wel de merknaam van Elis Juliana geworden, hoewel het natuurlijk niet kenmerkend is voor de inhoud van zijn totale oeuvre. De muziek van ‘Hé Patu’ is van Padú del Caribe (Padú Lampe). De uitvoerende zangers en instrumentalisten zijn Mayra en Fred de Haas (zang, harp, gitaar).

Lees hier de oorspronkelijke tekst in het Papiaments en de de vertaling van Fred de Haas

Meer over Elis Juliana en Hé Patu/Waggeleend bij Uitgeverij In de Knipscheer

Elis Juliana (85) op Curaçao overleden

Op zondagochtend 23 juni 2013 is de Curaçaose dichter, schrijver, beeldend kunstenaar en archeoloog Elis Juliana op 85-jarige leeftijd overleden.

Ik herinner me een krantenfoto uit de jaren vijftig of zestig van de vorige eeuw die me rond 1980 onder ogen kwam toen de uitgeverij net betrokken raakte bij het werk van Boeli van Leeuwen en daarmee bij de Nederlandstalige Antilliaanse literatuur. Op de foto behalve Boeli van Leeuwen, W.F. Hermans en Cola Debrot ook een zwarte man. Het onderschrift maakte duidelijk dat het om Elis Juliana ging. De foto fascineerde mij omdat hij zo zichtbaar maakte dat er naast de geschreven Nederlandstalige Antilliaanse literatuur ook een literatuur bestond in de taal van het volk, het Papiaments, die aan mij voorbijging. In oktober 2007 was ik voor het eerst vanwege Boeli van Leeuwen enkele dagen op Curaçao. Een van die dagen was ik te gast bij Richard en Rinia Doest. Richard Doest bood aan me langs enkele schrijvers van mijn keuze te rijden die ik niet eerder ontmoet had. Elis Juliana wilde ons na zijn siësta thuis ontvangen. Ik was zeer onder de indruk. Sinds dat moment was ik heilig van plan ‘ooit’ iets van Elis Juliana uit te geven. Een paar jaar later hoorde ik van Fred de Haas dat hij een keuze uit Juliana’s gedichten had vertaald. Die bundel kwam in 2011 uit: ‘Hé Patu/Waggeleend’ en was in september dat jaar het middelpunt van ons Antilliaans boekenprogramma ‘Curaçao! Curaçao!’ in het Amsterdamse Podium Mozaïek. (Franc Knipscheer)

Meer over Elis Juliana bij In de Knipscheer