Bijzonder hoogleraar Caraïbische letteren prof. dr. Michiel van Kempen was op dinsdagmiddag 27 oktober 2020 te gast bij presentator Natasja Gibbs in De Nieuws BV. Aanleiding was de commotie over het al dan niet voortbestaan van zijn leerstoel aan de Universiteit van Amsterdam, maar vrijwel onmiddellijk ging het gesprek over ‘de ontzettend mooie literatuur uit die hoek’ en wordt het interview tot een mini-college Caraïbische literatuur. In de ruim 11 minuten van het item worden geluidsfragmenten ten gehore gebracht van de Antilliaanse dichters Elis Juliana (Hé Patu) en Nydia Ecury en een door Denise Jannah gezongen gedichtfragment van de Surinaamse dichter Michaël Slory. Zoals Nederland zijn Grote Drie kent, zo heeft ook Curaçao die: Tip Marugg, Frank Martinus Arion en Boeli van Leeuwen en ook Suriname met o.a. Astrid H. Roemer en Edgar Cairo, over wiens talenten als schrijver (‘Kollektieve schuld’), als ‘eerste zwarte columnist’ (bij de Volkskrant) en als performer hij opmerkt: ‘die man zou nu een star zijn, hij was zijn tijd ver vooruit’.
Kijk en luister hier naar de uitzending ‘Ritmische poëzie en de pijn van slavernij: een lesje Caribische literatuur’
Lees ook het interview met Van Kempen door John Jansen van Galen en Rudie Kagie in Argus van 27 oktober 2020
Meer over de leerstoel Caraïbische letteren op deze site
Meer over Elis Juliana op deze site
Meer over Nydia Ecury op deze site
Meer over Michaël Slory op deze site
Meer over Astrid H. Roemer op deze site
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Tag: Hé Patu/Waggeleend
Elis Juliana – Blijf nog wat. Gedichten
Elis Juliana
Blijf nog wat
Liefdespoëzie
Curaçao / Nederland
bezorgd door Margarita Molina
voorwoord Fred de Haas
met 14 tekeningen van de auteur
gebrocheerd met flappen, 68 blz.,
€ 18,50
Eerste uitgave 2019
ISBN 978-90-6265-950-0
‘De Curaçaose kunstenaar Elis Juliana (1927) behoort met Luis Daal en Pierre Lauffer tot de ‘Grote Drie’ van de Antilliaanse dichtkunst in het Papiaments.’ Zo luidt de aanhef van de flaptekst op Hé Patu/Waggeleend, de bloemlezing uit 2011 met 21 Papiamentse gedichten van Elis Juliana, samengesteld en in het Nederlands vertaald door Fred de Haas. Juliana dichtte echter ook in het Nederlands. Vanaf 1963 kreeg zijn Nederlandse muze bijzondere liefdesgedichten, waarvan er nu 25 verzameld zijn in Blijf nog wat: 23 gedichten in het Nederlands en twee ook in het Papiaments. Juliana voorzag ze soms van wat hij ‘krabbels’ noemde, waarvan een zestal sommige gedichten sieren. Daarnaast schonk hij zijn muze ook originele werken, waarvan er acht in deze bundel op aparte pagina’s zijn afgebeeld. Zes hiervan zijn getekend in zijn zo bekende pointillistische stijl.
Elis Juliana (Curaçao 1927-2013) was een Curaçaos dichter, schrijver, beeldend kunstenaar en archeoloog. Vanaf 1959 tot zijn pensionering in 1987 hield hij zich bezig met volkskunde en archeologie. Zijn belangstelling hiervoor leidde tot de oprichting van Fundashon Zikinzá, waarvan de collectie bewaard wordt in het Centraal Historisch Archief in Willemstad. Hij vertegenwoordigde Curaçao meerdere keren op internationale exposities met beeldhouwwerken en schilderijen. Voor zijn literaire werk werd hij o.a. in Cuba bekroond met de Premio José María Heredia.
Margarita Molina begon na verschillende werkzaamheden en een studie pedagogiek na de Tweede Wereldoorlog een loopbaan in de journalistiek en bij het onderwijs. Dit brengt haar in 1963 ook naar Curaçao, het eiland dat haar niet meer los zal laten. Zij reist met haar Nederlandse partner de wereld rond. Haar avontuurlijk en kosmopolitisch leven staat model voor de biografische roman Schaduwvrouw (2016). Hierin gaat haar Curaçaose geliefde schuil achter het personage Roy.
Meer over Elis Juliana op deze site
Meer over Margarita Molina op deze site
Elis Juliana † 23 juni 2013
Fotocompilatie bij lied ‘Hé Patu/Waggeleend’ door Dick Drayer (van Persbureau Curaçao), 26 juni 2013:
Elis Juliana heeft het gedicht geschreven voor zijn dochter Mayra en – via haar – voor alle kinderen van Curaçao, Aruba en Bonaire. Met zijn andere ritmische gedichten is ‘Hé Patu’ toch wel de merknaam van Elis Juliana geworden, hoewel het natuurlijk niet kenmerkend is voor de inhoud van zijn totale oeuvre. De muziek van ‘Hé Patu’ is van Padú del Caribe (Padú Lampe). De uitvoerende zangers en instrumentalisten zijn Mayra en Fred de Haas (zang, harp, gitaar).
Lees hier de oorspronkelijke tekst in het Papiaments en de de vertaling van Fred de Haas
Meer over Elis Juliana en Hé Patu/Waggeleend bij Uitgeverij In de Knipscheer
Eredoctoraat voor Elis Juliana
Elis Juliana (1927) wordt benoemd tot eredoctor aan de universiteit van Curaçao, de UNA op dinsdag 18 juni 2013:
De gerenommeerde Curaçaose dichter, auteur, kunstenaar en onderzoeker ontvangt deze onderscheiding voor zijn zeer bijzondere verdiensten voor de Curaçaose gemeenschap. Juliana heeft een cultureel-maatschappelijk zeer actief en dienstbaar bestaan geleid. Zijn uitgebreide verzamelingen van oudheidkundige objecten zijn in diverse collecties van lokale musea opgenomen. Elis Juliana is een veelzijdig kunstenaar. Hij stond bekend om zijn meesterlijke voordrachten. Hij is een zeer productief auteur en heeft vele publicaties op zijn naam staan met name in het Papiaments. In 2011 verscheen van hem in Nederlandse vertaling Hé Patu/Waggeleend.
Meer over Elis Juliana
«Juliana heeft zijn grote populariteit vooral te danken aan zijn eenvoudige, ritmische klankgedichten.» – Joop Leibbrand
Over ‘Hé Patu / Waggeleend’ van Elis Juliana, gebloemleesd en vertaald door Fred de Haas op MeanderMagazine, 29 november 2011:
Elis Juliana houdt met name de Afro-Antillianen met hun overmoedige machogedrag een spiegel voor. Velen staan sociaal-economisch zwak, voelen zich snel minderwaardig en gediscrimineerd, maar nemen domweg te weinig verantwoordelijkheid voor het eigen bestaan. (…) Juliana heeft zijn grote populariteit vooral te danken aan zijn eenvoudige, ritmische klankgedichten, zoals ‘Bom! Bom! Vurige trom!’, op grond waarvan je hem bijna de Antilliaanse Bilderdijk zou noemen: ‘Bom! Bom! Vurige trom!/ Bom! Bom! Vurige trom!/ Bom…! Bom…! Bom…!’ of ‘Verdrink je verdriet’, een lied waarin een slaaf oproept te dansen en te zingen teneinde de ellende te kunnen vergeten. Het slot is een regelrechte paardans, want alle werkwoorden hebben een seksuele connotatie. (…) Het bekendst is Juliana geworden door zijn speelse, vrolijke ‘Hé Patu’, oftewel ‘Waggeleend’. Het is inmiddels meer dan vijftig jaar oud en een echte eilandklassieker. Het beschrijft simpelweg hoe een moedereend met haar kuikentjes in haar kielzog op eten uitgaat, maar doet dat op zo’n aanstekelijke manier, dat je het voor je ziet.
Lees hier de recensie
Meer over Elis Juliana
«Er valt veel te genieten in deze bundel.» – Ezra de Haan
Over ‘Hé Patu / Waggeleend’ van Elis Juliana, gebloemleesd en vertaald door Fred de Haas op Literatuurplein.nl, september 2011:
Wie het in Nederland over de ‘Grote Drie’ heeft, weet dat het Reve, Hermans en Mulisch zijn. Praat je over de grote drie op Curaçao, dan bedoel je Frank Martinus Arion, Boeli van Leeuwen en Tip Marugg. Er zijn echter nog drie groten, die van de poëzie! Dit drietal bestaat uit Luis Daal, Pierre Lauffer en Elis Juliana (1927). Fred de Haas, vertaler van onder andere Borges, Neruda, Daal en Lauffer, vertaalde twintig-en-één gedichten van Elis Juliana en stelde een bloemlezing samen die van een uitgebreide inleiding en doorwrocht nawoord is voorzien. (…) Misschien is het laatste gedicht in deze bundel wel het meest indrukwekkend. Hier laat de dichter zijn meest bijtende kant zien als hij in de huid van Gouverneur J.D.Crol kruipt en de menigte toespreekt. Hij gaat terug naar 1 juli 1863. De toon die deze man aanslaat tegen de vrijgemaakte slaven spreekt boekdelen. Het maakt plaatsvervangende schaamte los. En dat is de bedoeling.
Lees hier de recensie
Meer over Elis Juliana