Jeroen Heuvel  – Op weg naar authenticiteit. Essays

Jeroen Heuvel
Op weg naar authenticiteit
Een liber amicorum in twee delen voor Jeroen Heuvel
samengesteld door Peter de Rijk en Scott Rollins
Curaçao, Nederland
omslagillustratie Jeroen Heuvel
gebrocheerd in omslag met flappen, 352 blz.,
+ fotokatern 8 blz.,
€ 24,50
eerste druk december 2023, januari 2024
ISBN 978-94-93214-34-7

Op weg naar authenticiteit is een liber amicorum in twee delen voor Jeroen Heuvel. Het aanvankelijke idee om een standaard liber amicorum voor hem te maken, lieten de samenstellers Scott Rollins en Peter de Rijk varen. Zij wilden hem zelf ook aan het woord laten met een omvangrijke selectie uit de honderden stukken die hij in de loop van pakweg de laatste kwart eeuw in verschillende Antilliaanse periodieken heeft gepubliceerd.

Geboren (uit Nederlandse ouders) en getogen op Curaçao is Jeroen Heuvel Curaçaoënaar in hart en nieren. Dit perspectief levert een scherpzinnige kijk op de recente ontwikkelingen van zijn geboorteland en hoe het zich verhoudt tot Nederland. Met zijn beheersing van het Nederlands en Papiamentu is hij de ideale vertaler van zijn cultuur. Naast beschouwingen over aspecten van de cultuur, taal, literatuur en geschiedenis van zijn geboorte-eiland Curaçao, zijn er een paar vertalingen en enkele prachtige sfeerverhalen van zijn hand opgenomen. Nog steeds levert Jeroen Heuvel regelmatig bijdragen aan het Antilliaans Dagblad. Ook heeft hij in het Papiaments en Nederlands gepubliceerd in het meertalig Curaçaose sociaal-culturele tijdschrift Kristòf. Zijn eerste journalistieke bijdragen die meermaals toneel (en soms lokale politiek) belichten, komen uit het dagblad Amigoe. Een flink aantal artikelen, veelal uit het Antilliaans Dagblad, is digitaal te lezen op de onvolprezen blogspot Caraïbisch Uitzicht van de Werkgroep Caraïbische Letteren.

In het eerste deel introduceert Jeroen Heuvel zichzelf door over (het werk van) anderen te schrijven, zoals Frank Martinus Arion, Barche Baromeo, Lucille Berry Haseth, Krijn de Best, Paul Brenneker, Maryse Condé, Rudolf Crispulo, Luis Daal, Colá Debrot, Ronald Donk, Nydia Ecury, Henk Egbers, Radna Fabias, Carel de Haseth, Rihana Jumalidin, Jan de Heer, Bernadette Heiligers, Pim Heuvel, Dorie Heuvel-Meijer, Ita Heuvel-Nicolas, Anton Koolhaas, Michiel van Kempen, Pierre Lauffer, Diana Lebacs, Boeli van Leeuwen, Tip Marugg, Ralf Mohren, Jules de Palm, Walter Palm, Rudi Plaate, Miguel Pourier, Scott Rollins, Lionel Romney, Jan-Willem Roozenboom, Wim Rutgers, Alfred Schaffer, Edsel Samson, Shrinivási, Tula, Erich Zielinski. In deel twee schrijven vrienden, familie en collega’s over Jeroen Heuvel: Elodie Heloise, Ita Heuvel-Nicolas, Michiel van Kempen, Brede Kristensen, Wim Rutgers, Clay Toppenberg, Lex Veerkamp.

Jeroen Heuvel (1957) werd geboren op Curaçao. Hij studeerde tot 1981 aan het Hoger Instituut voor Dramatische Kunsten, Studio Herman Teirlinck te Antwerpen. Hij kreeg zijn eerste rol in toneelstuk Naamloos… Naamloos, van Edsel Samson en speelde voorts diverse solovoorstellingen zoals Zwarte Pelgrim en Mijn Zuster de Negerin. Jeroen Heuvel baseerde toneelvoorstellingen op boeken van onder meer Derek Walcott, Maryse Condé, Tip Marugg en Boeli van Leeuwen en heeft bijgedragen aan tientallen theaterproducties in Nederland en op Curaçao. Hij ontpopt zich als storyteller van voornamelijk Caraïbische verhalen, vertaler en recensent. Daarnaast is hij tot aan zijn pensioen leraar Papiaments en literatuur. In zijn vrije tijd is hij al enkele decennia belangeloos belangenbehartiger van Uitgeverij In de Knipscheer, beheert voor de uitgeverij een boekendepot op Curaçao en vertegenwoordigt hij aldaar de uitgeverij op tal van lokale boekpresentaties.

Meer over Jeroen Heuvel bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Prima taalbeheersing, met schier poëtische regels.» – Jeroen Heuvel

voorplategbers75Over ‘Priester tussen kruis en hakenkruis’ van Henk Egbers in Antilliaans Dagblad, 1 april 2017:
Egbers heeft als puber de Tweede Wereldoorlog meegemaakt – hij was 16 jaar tijdens de laatste oorlogsnacht met het bombardement op Emmerich op een steenworp afstand van zijn ouderlijk huis in ‘s Heerenberg – en als priester in Duitsland preekt hij over deze afgrijselijke oorlog. Een citaat uit deze preek over Dachau: ‘‘dat u niet alleen de Sieg Heil-arm strekte naar de man die sprak over ‘Ein Land, ein Volk, ein Führer’ maar ook naar Rome waar de paus paraat stond voor niet minder dan ‘eine Kirche,eine Glaubensgemeinschaft und ein Pabst’. Uw democratisch gekozen Führer wilde een wereldrijk, das Dritte Reich, stichten; de niet democratisch gekozen paus wilde al eerder ook een machtig wereldrijk, het Rijk Gods, realiseren.’’ (…) Henk Egbers (geboren in ‘s Heerenberg in 1928) beheerst zijn taal prima. Deze solist, die priester om den brode is geworden maar liever poppenspeler had willen zijn, vertelt uit noodzaak over zijn 16 jaar op seminaries – hij kijkt niet om in wrok, maar is wel verbitterd, en een semi-nare man geworden door zijn opleiding – en ongeveer 9 jaar als priester, kapelaan, over deze kwart eeuw van zijn leven, plus ongeveer een jaar na het uittreden en het zoeken naar een andere baan om brood op de plank te hebben. Hij vraagt zich af waarom de krant waar hij na zijn uittreden lang voor heeft gewerkt, De Stem, (nog) geen recensie van dit boek heeft geschreven. Men wil er niet aan. Durven ze niet?
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Priester tussen kruis en hakenkruis’

«Leerzame en ontroerende herinneringen met vaardige pen opgehaald.» – Prof. dr. P.J.A. Nissen

voorplategbers75Over ‘Priester tussen kruis en hakenkruis’ van Henk Egbers op NBD | Biblion, 9 maart 2017:
De schrijver werkte negen jaar als rooms-katholiek priester in drie parochies in Nederland en assisteerde bovendien enkele maanden in Duitse parochies. Na het priesterschap te hebben neergelegd, werkte hij als kunstredacteur van een regionaal dagblad. Met vaardige pen haalt hij in dit boek herinneringen op aan zijn priesterjaren tussen 1957 en 1966 en aan zijn jeugd en vormingsjaren in het seminarie. Hij doet dit in de wetenschap dat het om een kwetsbaar verhaal gaat en in de hoop dat generatiegenoten er troost uit kunnen putten. Verbittering is de grondtoon in zijn herinneringen. Het katholieke geloof was van een totalitair en collectivistisch karakter, dat de schrijver doet denken aan het nationaalsocialisme. Vandaar de titel van het boek. Intussen krijgt de lezer een leerzame en soms ontroerende inkijk in het alledaagse leven van een priester in de nadagen van het ‘rijke roomse leven’ en in zijn worsteling met ‘een kerk die op de troon van God was gaan zitten’. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Priester tussen kruis en hakenkruis’

«Persoonlijk verslag waarop ik niets afding.» – Henk Hofman

voorplategbers75Over ‘Priester tussen kruis en hakenkruis’ van Henk Egbers op Leestafel, 7 januari 2016:
(…) Egbers voelt zich verwant aan vooruitstrevende theologen als Edward Schillebeeckx, Karl Rahner, Hans Küng. Even is er de hoop dat zij gehoor krijgen in de kerk. Maar de conservatieve stroming behoudt de overhand. Egbers zelf gaat jarenlang de confrontatie uit de weg, omdat hij weet dat hij het toch tegen het instituut zal afleggen. Als het tenslotte echt niet langer gaat, legt hij in 1966 zijn ambt neer. Hij ervaart de wijze waarop de kerk afscheid van hem neemt als kil en gevoelloos. Het boek van Henk Egbers zal voor veel mensen heel herkenbaar zijn. Zij voelen zich niet meer thuis in een kerk gekenmerkt door controle en bedilzucht. Ook de aanklacht van Egbers dat de kerk bloed aan de handen heeft en zich nooit had mogen afficheren met het nationaalsocialisme, is niet uit de lucht gegrepen. Ik ding dus niets af op het persoonlijke verslag dat Egbers geeft van een leven binnen de rooms-katholieke kerk. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Priester tussen kruis en hakenkruis’

Henk Egbers – Priester tussen kruis en hakenkruis

voorplategbers75Henk Egbers
Priester tussen kruis en hakenkruis
Mozaïek van een leven tussen twee fascistische utopieën

Geschiedenis
Nederland
Gebrocheerd, royaal formaat, 478 blz., € 24,50
ISBN 978-90-6265-929-6
2016

De Rooms-Katholieke Kerk heeft als geestelijk instituut vooral in Europa veel van haar macht en kracht moeten inleveren onder invloed van evoluties binnen de maatschappelijke cultuur. Ook haar dogmatische leer is op de beurs van geestelijke invloeden in diskrediet geraakt. Talrijke ‘gelovigen’ hebben deze kerk de rug toegekeerd. Haar keurkorps met priesters als behoeders van dit tijdgebonden geestelijke erfgoed is danig geslonken.

Henk Egbers (1928) was bijna tien jaren kapelaan in een drietal parochies van het aartsbisdom Utrecht. Hij nam al in de jaren zestig van de vorige eeuw het besluit om niet langer in dienst te blijven van deze geestelijke onderneming.

Egbers beschrijft in Priester tussen kruis en hakenkruis deze periode waarbij kernvragen over het geloof, de verlossingsleer, kerkelijke wetgeving en geestelijke machtsuitoefening zijn groeiende twijfels voedden. Hij ervoer daarbij sterke parallellen tussen de, zijns inziens, kenmerkende utopieën van het christendom en het nationaal socialisme.

De filosoof Peter Sloterdijk, die vraagtekens zette bij godsdiensten en verlossingsconstructies, inspireerde hem daarbij ook. Hij ziet zijn cultuurhistorische terugblik niet als een omkijken in wrok, maar als een verwondering op afstand over dit sociologische feit in de wereldgeschiedenis.