Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys op Tzum, 21 juli 2023:
(…) Al veertig jaar reist de auteur vrijwel elke twee jaar naar Indonesië. De eerste keer dat hij er kwam, als onderdeel van een lange en unieke wereldreis in de jaren ‘70, voelde hij zich direct thuis. Pasir Putih, aan de kust van Oost-Java, tegenover het eiland Madura en op de route naar Bali, werd een baken op zijn tochten, een toevluchtsoord en uitvalsbasis in één. Geen bijster interessante plek, maar het ging hem om de mensen. (…) Met Djaman, een man van Ruys’ leeftijd, bouwt hij in de loop van de tijd een onuitgesproken maar steeds hechtere band op. (…) Ruys en Djaman delen vooral herinneringen aan vorige ontmoetingen, ze zijn naar elkaar toegegroeid, kunnen zwijgend naast elkaar zitten zonder dat het ongemakkelijk wordt. Ze staan midden in het leven, maken juist geen grootse plannen en observeren hun omgeving zonder te oordelen. (…) Het blijkt uiteindelijk lastig te kunnen aangeven wat hun vriendschap precies inhoudt, misschien is het juist wel waardevoller als dat niet kan. Het is een gevoel, of zou het iets met de stille kracht te maken hebben die in Indonesië onderdeel is van het dagelijks leven? ‘De Madurese vriend’ blijft je constant verleiden verder te lezen. De lezer reist mee, wacht samen met Ruys op de bus die door het landschap toert, zonder dat er grote dingen gebeuren. De kracht zit hem in de herinneringen aan zijn andere reizen en ontmoetingen met passanten en bekenden die de schrijver verweeft in deze laatste reis naar Pasir Putih. (…) Hij stelt de aankomst deze keer bewust uit, Djaman zal namelijk niet meer op hem staan te wachten, omdat hij er niet meer is. Maar juist doordat Djaman door het verhaal heen met ‘je’ en ‘jij’ aangesproken wordt, is hij steeds aanwezig. Een verfijnde melancholie klinkt overal in door, een aangename weemoedigheid om wat voorbij is, maar daardoor des te meer gekoesterd wordt.
Lees hier de recensie ‘Meeslepend verslag van een vriendschap’
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: Indische letteren
«Het universum gezien vanuit Pasir Putih.» – Will Derks
Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys op Indies Tijdschrift, 10 juli 2023:
(…) In Pasir Putih, noteert Kees Ruys in de openingspagina’s van het boek, ‘ligt de eeuwigheid te suffen op een oude mat’ – een schitterend beeld dat bol staat van betekenis: saai, heet, groezelig, vadsig, muf, inert, armetierig en onveranderlijk. (…) Ruys komt er thuis, iedere keer opnieuw, hoe mysterieus dat voor hemzelf ook is. En het raadsel wordt nog versterkt door de aanwezigheid van een zekere Djaman, de Madurese vriend uit de titel, die zo ongeveer de incarnatie is van het nietszeggende vlek waar hij woont: hij is uiterst karig met woorden en gebaren, hij heeft nergens een mening over en leest nooit een krant of een boek (vermoedelijk is hij analfabeet), hij heeft meestal geen duidelijke bezigheden, hij is ‘geruisloos’ en ‘misschien zelfs wel een beetje saai’. Toch zou zonder hem de betovering van Pasir Putih meteen verdwenen zijn, aldus Ruys, die door het boek heen Djaman regelmatig direct aanspreekt in de jij-vorm. Hij is cruciaal voor de aantrekkingskracht van die plek, en dat terwijl tegelijkertijd Djaman, zoals Ruys nadrukkelijk meedeelt, hem ‘wezensvreemd’ is. (…) Ruys snapt van die fascinatie na al die jaren eigenlijk nog steeds weinig of niets en met De Madurese vriend doet hij een poging om althans tot een bepaalde mate van inzicht te komen. (…) Het dragende model van dit boek is dan ook het verhaal dat op alle punten in zijn ontwikkeling een afslag kan nemen naar een ander verhaal. Ruys brengt zo als het ware het universum in kaart, gezien vanuit Pasir Putih. (…) Ruys kan over al die ontmoetingen en observaties wel weer een aardig verhaal vertellen, terwijl hij bovendien zo dwalend en meanderend Djaman soms wat naderbij komt en een glimp lijkt op te vangen van diens ‘ware’ aard. (…) Want het gaat zeker ook over het land in dit boek, over Indonesië, en over de relatie die Ruys gedurende ruim vier decennia heeft opgebouwd met deze poreuze en uitermate gastvrije samenleving. (…)
Lees hier verder
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Persoonlijk verslag van reizen naar Javaanse badplaats Pasir Putih, in 1947 nog oorlogszone.»
Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys voor NBD Biblion, 7 juli 2023:
‘De Madurese vriend’ is een persoonlijk verslag over de reizen van de auteur naar een vriend op Madoera. Langzaam reizend nadert de schrijver de Javaanse badplaats Pasir Putih, sinds de jaren zeventig zijn vaste pleisterplaats in Indonesië. Hij trekt zich terug in herinneringen en denkt aan ontmoetingen die tot ontdekkingsreizen leidden, met de armste mensen die hij in zijn leven heeft gekend, maar ook de meest gastvrije en roekeloze. Maar boven alles denkt hij aan Djaman, zijn oudste vriend in Indonesië, die hem bij elk bezoek opwachtte met de mededeling dat hij hem al in een droom zag naderen. Ook schetst het boek een beeld van de ontwikkeling van het kustplaatsje sinds Nederlandse mariniers er in 1947 voet aan wal zetten om het in een oorlogszone te veranderen. Intiem en beeldend geschreven. Voor een breed tot geoefend lezerspubliek. Met kaarten. Kees Ruys (1955) is een bekende Nederlandse auteur. Hij schreef tientallen boeken. Het boek maakt deel uit van de serie: ‘De randgebieden’.
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer
«***** Weergaloos verhaal over vriendschap.» – Jan Stoel
Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys in Bazarow, week 24, 13 juni 2023:
(…) De Madurese vriend is meer dan een reisverhaal of -verslag. De reis is een metafoor voor de zoektocht, de ‘persoonlijke’ reis naar wat de vriendschap met Djaman voor Kees Ruys heeft betekend én wat de impact van Indonesië op zijn leven is geweest. Djaman vertelt dat hij steeds voelde dat Kees Ruys naar Indonesië kwam, zag hem in een droom naderen. De twee hebben letterlijk die vriendschap naar elkaar niet uitgesproken, maar hun vriendschap is diep. Zwijgen vertelt meer dan spreken. (…) Afstand en nabijheid wisselen elkaar af. Het verhaal wordt verteld vanuit het ik-perspectief van Kees Ruys. Hij richt zich in de jij-vorm direct tot Djaman. Een afscheidsbrief? Daardoor wordt het verhaal nog persoonlijker en komt Djaman en alles wat ze samen hebben meegemaakt nog dichterbij. (…) Je voelt wat er speelt, je verbeeldingskracht wordt aan het werk gezet, de auteur vult niet alles in, laat ruimte voor je eigen interpretatie, voor het maken van je eigen verhaal. (…) Ruys geeft middels Djaman een inkijk in de cultuur van Indonesië (en de verschillen tussen de verschillende eilanden) en doet dat op een manier die al je zintuigen prikkelt: je hoort het kabaal van de straat, je ruikt de geuren, je ervaart de magie, de ‘stille kracht’. (…) En Ruys is een meer dan begaafd stilist en zet je aan het denken. (…) Ruys heeft een weergaloos boek geschreven dat je raakt, dat verwondering en verbazing oproept, dat nazindert. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Prachtig reisboek over een mooi land en boeiende mensen.» – André Oyen
Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys op Ansiel, 14 mei 2023:
(…) Persoonlijk hou ik heel erg van reizen op een manier die je heel veel contact met de inheemse bevolking oplevert. En dat charmeert me juist uitermate in de reisverhalen van Kees Ruys. (…) Maar dit reisverslag lijkt meer als een afscheidsbrief aan vriend Djaman. (…) ‘De Madurese vriend’ is een prachtig reisboek waarin je als lezer kennis maakt met een mooi land en boeiende mensen.
Lees hier het signalement
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Liefdevol relaas van een Indonesische vriendschap.» – Jan-Hendrik Bakker
Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys in Den Haag Centraal, 4 mei 2023:
(…) De vertelling start in Surabaya, waar de schrijver aankomt en zijn lezer vervolgens meeneemt naar de Javaanse badplaats Pasir Putih. Die plaats is de woonplaats geweest van zijn vriend, de schelpenverkoper Djaman, die kort tevoren overleden is en wiens graf de schrijver nu, met pijn in het hart omdat hij nooit afscheid heeft kunnen nemen, wil bezoeken. Pasir Putih wordt pas aan het eind van het boek bereikt, maar voordat het zover is, krijgt de lezer vele paden en zijpaden te bewandelen, die alle een omcirkelende beweging van de uiteindelijke bestemming blijken te zijn. Natuurbeschrijvingen, koloniale geschiedenis, culturele observaties, alles passeert de revue. Ze staan alle in dienst van dit literaire afscheidsritueel. (…) Het is een vriendschap tussen twee mannen waarin gevoelens er niet zijn om uitgesproken te worden, al zíjn ze er wel. Dat is mooi, maar wringt tegelijkertijd ook. De jij-vorm die Ruys voor dit boek koos, maakt het nog wat ongemakkelijker. Toch is dat ongemak op een bepaalde manier ook de kracht van dit boek. De vriendschap tussen de schrijver en Djaman staat model voor die met de Indonesische wereld. De observaties, anekdotes en wederwaardigheden zijn trefzeker en met veel literair vakmanschap geschreven.
Lees hier de recensie
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Zeer begaan, oplettend en authentiek.» – Esther Wils
Over ‘De Madurese vriend’ van Kees Ruys in Nieuwsbrief Indies Tijdschrift, 27 april 2023:
(…) Iemand die al zeker dertig jaar meegaat als schrijver van boeken over Indonesië is Kees Ruys, van wie onlangs een nieuw ‘reisboek’ werd gepresenteerd. Hij vroeg mij een aanbeveling voor de flaptekst te schrijven, die ik hier ongekuist weergeef. “Ruys’ nieuwe reisboek is atypisch: hij wordt al decennia naar één plek getrokken, die niet speciaal mooi is, en wil er vooral één man terugzien, met wie hij geen lange gesprekken heeft, geen spectaculaire avonturen beleeft, maar wel een diepe, romantische mannenvriendschap. Intussen kijkt hij wel degelijk goed om zich heen en schetst hij een beeld van het veranderende Indonesië dat tegelijk gevoelig, rauw-realistisch en humoristisch is. Niet politiek correct, wel zeer oplettend en authentiek; ouderwets in de goede zin van het woord.” ‘De Madurese vriend’ ligt bij onze medewerker Will Derksen, die zelf ook veel reiservaring in Indonesië heeft en er een echte bespreking van zal schrijven.
Lees hier de Nieuwsbrief
Meer over ‘De Madurese vriend’
Meer over Kees Ruys bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Heimwee wanneer je gaat en heimwee wanneer je verlaat.» – Janny de Heer
Over ‘Oorlog aan de overkant’ van Sanne Biesheuvel op Boeken vinden hun lezers, 14 september 2022:
Je zou ieder kind van een Indiëveteraan de kostbare schat toewensen die Sanne’s vader voor haar achterliet op zolder. Dagboeken, drie nog wel en persoonlijke herinneringen. (…) Met de dagboeken is een rijke schat aangeboord om de jongeman uit een tuindersfamilie die als dienstplichtig soldaat naar de Insulinde werd gestuurd weer tot leven te wekken. En dat doet ze! Het is heel knap om als dochter, vrouw, je als schrijfster te verplaatsen in je vader en beschrijven hoe hij als jongeman emotioneel in het leven stond. (…) Dirk Biesheuvel geeft tijdens de keuring aan dat hij helemaal geen zin heeft om naar Indië te gaan omdat hij geen mensen wil doden. Deze opmerking was de aanzet tot zijn opleiding tot hospik, ziekenverpleger. (…) Hij was erop voorbereid mensen te verzorgen en helpen beter te maken maar als hospik kreeg hij de meest vreselijke wonden en verminkingen onder ogen. Talloze militairen werden levenloos de kazerne binnengedragen, allemaal slachtoffers van mijnen en hinderlagen. Tragisch duidelijk is beschreven hoe onmogelijk de situatie van de kampongbewoners was. (…) Ondanks de gewelddadige omstandigheden ontstonden vriendschappen tussen de bevolking en de Nederlandse soldaten. (…) Voor al die kinderen van Indiëveteranen die nooit spraken over hun belevenissen aan de Gordel van Smaragd is dit boek een must have. Het boek beschrijft het dagelijks leven in den vreemde, de omgang met elkaar en dat in oorlogstijd. De spanning, het geweld, maar ook liefde en vriendschap, de mores van het land, eten en drinken, de ontberingen, verlangen naar vrede, heimwee. Heimwee wanneer je gaat en heimwee wanneer je verlaat. Verwarde gevoelens neem je mee terug, gevoelens die je bij thuiskomst niet kwijt kunt en daarom doe je er het zwijgen maar toe. Velen namen hun ervaringen mee in het graf, zo niet de vader van Sanne die haar een doos met verhalen naliet. Vanaf zijn wolkje zal hij ze met trots herbeleven.
Lees hier of hier de hele recensie
Meer over ‘Oorlog aan de overkant’
Meer over Sanne Biesheuvel
Gedicht van Marius Atmoredjo vertaald in het Indonesisch
Uit ‘Loslaten zullen ze nooit meer’ van Marius Atmoredjo op Nederlandse poëzie in het Indonesisch, 4 april 2022:
Op ‘Suara suara dari utara’ (‘Stemmen uit het noorden’), het blog Puisi Belanda, is op 4 april 2022 het gedicht ‘Djati kast’ uit de bundel ‘Loslaten zullen ze nooit meer’ geplaatst in een Indonesische vertaling van Siti Wahyuningsih en Albert Hagenaars. In deze almaar groeiende digitale poëziereeks van een keur van Nederlandstalige dichters zijn inmiddels honderden gedichten in vertaling opgenomen.
Lees hier het betreffende fragment in het Nederlands en in het Indonesisch
Meer over ‘Loslaten zullen ze nooit meer’
Meer over Marius Atmoredjo bij Uitgeverij In de Knipscheer
Gedicht van Aly Freije vertaald in het Indonesisch
Uit ‘Een engel aan de deur’ van Aly Freije op Nederlandse poëzie in het Indonesisch, 9 maart 2022:
Op ‘Suara suara dari utara’ (‘Stemmen uit het noorden’), het blog Puisi Belanda, is op 9 maart 2022 het gedicht ‘Stiltes’ uit de bundel ‘Een engel aan de deur’ geplaatst in een Indonesische vertaling van Siti Wahyuningsih en Albert Hagenaars. In deze almaar groeiende digitale poëziereeks van een keur van Nederlandstalige dichters zijn inmiddels honderden gedichten in vertaling opgenomen.
Lees hier het betreffende gedicht in het Nederlands en in het Indonesisch
Meer over ‘Een engel aan de deur’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer