Aly Freije / Annemarie van Buuren – De donkere kamer. Poëzie en fotografie

VoorplatDonkereKamer-75Aly Freije
De donkere kamer
gedichten
fotografie Annemarie van Buuren
foto omslag Annemarie van Buuren
gebrocheerd in omslag met flappen,
48 blz., geïllustreerd met 14 zwartwit foto’s,
€ 16,50
ISBN 978-94-93214-11-8
eerste druk september 2023

In de zomer van 2021 werkten dichter Aly Freije en fotograaf Annemarie van Buuren samen tijdens het jaarlijks terugkerende kunstproject Monnikenwerk, kunst in de kerk. Zes weken lang reageerden ze, ieder vanuit een andere middeleeuwse kerk in het noorden van Groningen, op elkaars experimenten. Ze onderzochten de beelden en associaties die bovenkwamen en probeerden daar een gezamenlijke vorm voor te vinden.

De donkere kamer is een voortzetting van deze samenwerking. In deze bundel is een belangrijke rol weggelegd voor het besef van de eindigheid en een sterke verbondenheid met de omringende natuur, met de elementen, de planten en dieren en de gevaren die overal dreigen op planeet Aarde. Dichter en fotograaf dwalen door aangetaste landschappen, stuiten op sporen, zijn op zoek naar een zeker evenwicht. Ze moeten beiden ‘de donkere kamer in’ om de betekenissen aan het licht te brengen, ieder in hun eigen genre. Een dichter kan wellicht het onzichtbare bovenhalen en de fotograaf het onzegbare laten zien.

In de interactie tussen beeld en taal ontstaan in tussenruimtes nieuwe gedichten en foto’s die samen een mozaïek vormen. Engelen veranderen in gevleugelden, die tijdens hun reis boodschappen beginnen over te seinen. Wanhoop maar ook verwondering en verlangen gaan hand en hand.

Annemarie van Buuren (1961) zoekt in haar werk graag de grenzen van fotografie op. Van klassieke fotografie met moderne camera’s tot avonturen met oude camera’s, van fotograferen met een conservenblikje tot het ombouwen van het gebouw van de reddingsbrigade tot enorme camera obscura. Voor deze bundel werkte ze veel met een houten droge-plaat camera uit 1880. De papieren negatieven en de ongecorrigeerde lenzen van deze antieke camera geven beelden een extra dimensie: ze gaan niet langer alleen over ruimte, maar ook over tijd. Ze won met haar fine art fotografie internationale prijzen en eervolle vermeldingen.

Aly Freije (1944) bracht haar jeugd door in de Oost-Groninger Veenkoloniën, vlak bij de Duitse grens. Grensganger zijn en tussen de regels het onzichtbare, het leven met verlies en het niet-gezegde bovenhalen was steeds de inzet van haar schrijven. Haar verbondenheid met het landschap speelt daarbij een eigen rol. In 2008 werd aan haar de Duitse Freudenthal-prijs voor Nedersaksische literatuur toegekend. Ze publiceerde in 2009 de Groningstalige poëziebundel Wondpoeier bij Uitgeverij kleine Uil. Daarna volgde Nederlandstalig werk bij Uitgeverij In de Knipscheer:  in 2016 de poëziebundel Door het vanggat,  in 2018 de novelle De vloeivelden in en 2021 de dichtbundel Een engel aan de deur.

De pers over haar eerder werk:
«Het afgelopen jaar waren er heerlijke eerstgeborenen [zoals] het romantisch-zwarte Door het vanggat van Aly Freije.» – Ellen Deckwitz in De Morgen
«Meteen aan het begin van het boek De vloeivelden in worden al je zintuigen aangesproken: het gaat over warmte, licht, geluid. (…) De natuur spiegelt de sfeer van het verhaal, die nu eens weids, dan weer onheilspellend is.» – Nels Fahner in Fries Dagblad
«Wat opvalt in Een Engel aan de deur is dat Freije niets invult (…) maar door de sfeertekening, de stapeling van beelden voel je des te meer, en dat vraagt om rustige herlezing, na rustige herlezing.» – Erik-Jan Hummel op Tzum
«Ik heb nog nooit gedichten over stilte gelezen met zoveel geluiden en lawaai.» – Tonnus Oosterhoff

Margriet Westervaarder – Wiggelied. Gedichten

VoorplatWiggelied-75Margriet Westervaarder
Wiggelied

gedichten
gebrocheerd in omslag met flappen.
78 blz., € 18,50
ISBN 978-94-93214-75-0
eerste uitgave september 2022
presentatie 25 september 2022

‘Wie van namedropping houdt kan in de gedichtenbundel Wiggelied verre verwantschappen met Jan Arends, Anna Świrszczyńska en zelfs Elsa Lasker-Schüler lezen, maar Margriet Westervaarder heeft toch vooral haar eigen stijl om de grote thema’s in te verdichten: jeugd, pijn, afscheid en verzoening. De gedichten zijn nuchter en wars van sentiment, waardoor ze des te harder aankomen. Wiggelied is zintuiglijk, zinnelijk, angstaanjagend, ongemakkelijk, ontroerend, hartstochtelijk en vooral: aangrijpend mooi. Flonkerende, diamantscherpe gedichten van een eigenzinnig dubbeltalent.’ – Ingmar Heytze

ik heb een lepel om brood te snijden
roest om de kachel te stoken
grint om een muur te bouwen
rode menie voor mijn lippen

ik heb schriften en diploma’s
zakdoeken met rozengeur
gezellige vazen
bergschoenen en een waterpas

ik heb carbonpapier
voor liefdesbrieven

en mezelf
een meisje voor dag en nacht

‘Alles wil waar zijn’ is een levensprincipe van Margriet Westervaarder dat zijn weerslag vindt in haar poëzie. Ze vertaalt levensthema’s naar herkenbare ervaringen. Haar taal is beeldend. Geen wonder want naast dichter is ze ook beeldend kunstenaar. Zie ook www.margrietwestervaarder.nl. In 1990 verscheen haar dichtbundel lichaam van water in de zee. In 2017 en 2018 publiceerde zij gedichten in het ‘literair tijdschrift Extaze’.
Meer over Margriet Westervaarder bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De positie van de jeugd in de moderne cultuur. Een interessant nummer.» – Gerard Oevering

VoorplatExtaze9Over Extaze 9 voor NBD Biblion, 01-05-2013:
Extaze is een literair tijdschrift dat het begrip ‘literair’ zeer ruim neemt. Naast poëzie, proza en literaire essays worden ook beschouwingen over beeldende kunst, muziek en film opgenomen. In dit 9e nummer (2014-1) staat in de essays de positie van de jeugd in de moderne cultuur centraal. Boomkens (cultuurfilosoof) vraagt zich af of de voortgaande vernieuwing van het neoliberale marktdenken sterker zal zijn dan de authenticiteit van de jeugd. Oosterling (filosoof) hoopt op een ‘mediale verlichting’ in de opvoeding van de jeugd tot burgerschap in deze wereld van de communicatiemedia. Bakker (mediadeskundige) onderzoekt in ‘De digitale generatie’ het verband tussen mediagebruik, geletterdheid en intellectuele achteruitgang en morele ontreddering. Verder bevat dit nummer verhalen en gedichten van Nederlandse en Vlaamse auteurs over de jeugd, proza van o.m. Breukers, Bruyneel, Gertrude Kunze en poëzie van Delphine Lecompte, Stelle Boelsma. De meesten hebben publicaties in boekvorm op hun naam staan. De sfeervolle illustraties zijn van Stefan Serneels. Een interessant nummer.»
Meer over ‘Extaze 9’
Meer over ‘Extaze’

Extaze 9 [2014-1] Jeugd. Literair tijdschrift

VoorplatExtaze9Extaze 9
Jeugd
Genaaid gebrocheerd, geïllustreerd, 96 blz.
15,00
februari 2014
ISBN 978-90-6265-850-3

Extaze 9 kent als thema ‘Jeugd’. Twee filosofen en een mediadeskundige reflecteren op de cultuur van onze dagen en de rol die de jeugd daarin speelt. Daarbij stelt elk zijn eigen vragen. Hoe bereiden wij ze voor op deze nieuwe wereld? Wat zijn hun idealen? Hoe strijdbaar zijn ze? Verruilen zij de oude media voor de nieuwe en kijken ze niet meer om naar de oude vormen van kennis- en informatieoverdracht?

Henk Oosterling formuleert zijn vragen in een essay getiteld Extatische pedagogiek? – De doorslaggevende rol van mediawijsheid en ecowijsheid in de educatie. Hoe bereiden we onze kinderen op deze wereld voor? Hoe leren we hen zich te verhouden tot de technologische extase waarin ze verzeild zullen raken of al verzeild zijn geraakt? Wat betekent de aloude pedagogische stelregel ‘grenzen stellen’ in een wereld die grenzeloos is geworden? Wat leren we onze screenagers over media? Een geheel aan de nieuwe mens aangepaste, extatische pedagogiek is onvermijdelijk. Oosterling theoretiseert niet slechts, hij vertelt ook over de praktijk van zijn project Rotterdam Vakmanstad/Skillcity.

René Boomkens stelt zijn vraag aan het eind van zijn essay Eeuwig jong – De jeugd van ‘absolute beginners’ tot marketingtool. De geschiedenis, waargenomen als strijd, als een heen-en-weer beweging tussen heftige conflicten en periodes van evenwicht, waarbij het vaak de jeugd is die het woord neemt en ‘een nieuw begin’ aankondigt, lijkt tot aan het eind van de twintigste eeuw tot rust te zijn gekomen bij een ideaal van jeugd en jeugdigheid, een alomvattende jeugdcultuur waar ook de jongeren deel van uitmaken en die schaamteloos commercieel wordt uitgebuit. De eeuwige jeugd van het neoliberale markmechanisme lijkt te impliceren dat we niet hoeven te verwachten dat de jeugd plotseling het woord zal nemen. Of wordt die verwachting gelogenstraft, zoals telkens weer in de geschiedenis het geval is geweest?

Piet Bakker stelt in De digitale generatie vast dat iedere ‘leeftijdscohort’ (een groep die in een bepaalde periode is geboren) een specifiek voorkeursmedium heeft. Wie regelmatig onder jongeren verkeert, weet dat ze verknocht zijn aan hun computerscherm. Zullen zij de oude media inruilen voor nieuwe en daarbij steeds minder vaak omkijken? Die kans bestaat, maar of dit een teken zou zijn van intellectuele achteruitgang is de vraag.

Voorts korte verhalen van Chrétien Breukers, Jonas Bruyneel, Luc Geeraert, Cor Gout, Ronnie Krepel, Gertrude Kunze en Fred Lanzing, gedichten van Estelle Boelsma, Delphine Lecompte en Wout Waanders en tekeningen van Stefan Serneels, waarbij het thema ‘jeugd’ geregeld opduikt.

De presentatie van dit nummer zal plaatsvinden in Pulchri, Lange Voorhout 15, Den Haag (Extaze in Pulchri 9), op donderdag 27 februari 2014, aanvang: 20.00 uur.
Meer over Extaze

Ernst Jansz – Dromen van Johanna. Boek + CD

ERNST JANSZ
Dromen van Johanna
Bob Dylan, vertaald
Brieven aan een vriend. Boek en CD
Ingenaaid, met flappen, geïll., 240 blz.
ISBN 978-90-6265-655-4 € 28,50
Eerste druk oktober 2010
Tweede druk januari 2011

Uit Molenbeekstraat, dat zijn Amsterdamse jeugd beschrijft van 1948 tot 1970, weten we dat Ernst Jansz in 1964 zijn eerste Bob Dylan-singletje kocht en dat hij in 1969 te vinden was op het Isle of Wight om het optreden van Bob Dylan en The Band mee te maken. En in CCC Inc. Een band lezen we dat door Jansz c.s. al op de vroegste opnames van CCC Inc. uit 1967 nummers van Bob Dylan worden gezongen.
Bob Dylan is een rode draad in Ernst Jansz’ muziekleven. Het enige nummer op Molenbeekstraat (2006) dat hij niet zelf schreef was Huiswaarts, zijn eerste vertaling van een Dylan-lied: Tomorrow’s a long time. Pas een paar jaar later probeerde hij het een tweede keer en vanaf dat moment raakte Ernst Jansz opnieuw in de ban van Bob Dylan’s fenomenale songs en hij vertaalde in anderhalf jaar tijd twaalf van zijn teksten voor

Dromen van Johanna

Aan een goede vriend heeft Jansz nauwgezet verslag gedaan van zijn twijfels, zijn enthousiasme en zijn zoektocht naar de beste interpretatie van soms onbegrijpelijke en onvertaalbaar geachte teksten en naar achtergrondverhalen bij de liedjes die voor zo velen zoveel betekenen: Visions of Johanna, Sad Eyed Lady of the Lowlands, Just like a woman, Boots of Spanish leather, To Ramona en andere. Gaandeweg komt hij bij elk lied telkens iets meer te weten over Dylan en over de geliefden Suze Rotolo, Sara Lownds en Edie Sedgwick die wellicht voor deze liedjes model hebben gestaan, en ontdekt hij wie uiteindelijk de ware liefde is in Red River Shore / Het meisje van de Rode Rivier. De uitvoering van het boek wordt gelijk aan de jongste edities van Molenbeekstraat en De Overkant, d.w.z. met een aansprekend omslag van Peter van Dongen en inclusief de officiële CD van V2 Records.

Op basis van het boek en de CD heeft Ernst Jansz een gelijknamig theaterprogramma samengesteld waarmee hij in najaar en voorjaar 2011 op tournee gaat. Hij wordt tijdens de optredens bijgestaan door krontjong-gitarist Guus Paat. Na Doe Maar trok Ernst Jansz als producer en bandleider van Bram Vermeulen en Boudewijn de Groot jarenlang langs schouwburgen en concertzalen in Nederland en Vlaanderen. Nu is hij er te zien met zijn tweede eigen programma.

ernst jansz

Fotografie: Hugo Rikken

Giselle Ecury – Vogelvlucht

Giselle Ecury
Vogelvlucht

Gedichten. Nederland Aruba
Ingenaaid, 48 blz.
ISBN 978-90-6265-659-2
€ 12,50
oktober 2010

Vogelvlucht is de tweede dichtbundel van de op Aruba geboren en nu in Nederland woonachtige Giselle Ecury. Haar succesvolle debuutbundel Terug die tijd (2004) schreef ze aan het ziekbed van haar moeder. Daarna publiceerde ze twee romans: Erfdeel (2006) en Glas in lood. (2009)

De titel Vogelvlucht verwijst naar het gelijknamige gedicht waarmee Ecury haar bundel opent. Daarmee toont ze zich kwetsbaar en stoutmoedig tegelijk.

vliegen op vleugels van draad en van veren
wieken op wind boven water
al wat passeerde,
kan me niet deren
want al doende
wordt vroeger toch later

Giselle Ecury laat vele kanten van zichzelf in vogelvlucht zien. Die van de hartstocht, de verboden en voorbije liefdes en de jeugdherinneringen. Ze geeft woorden aan dat wat anderen overkwam, maakt parti-culiere ervaringen daarmee universeel.en behoedt ze zo voor de vergetelheid. Als een vogel strijkt Ecury neer op de mooie, soms moeilijke momenten van het leven, krast ze op papier en vliegt vervolgens weer op om dat wat komen gaat, hoog vanuit de hemel, te observeren en te beschrijven. Soms luchtig, soms diepzinnig, maar altijd met passie.

waarom vogel vlucht?
misschien voor jou – voor mij
gedragen op dons door de wind

Helena Engelbrecht-Fornara – Manchi

Helena Engelbrecht-Fornara
Manchi

Poëzie, Nederland-Aruba
Ingenaaid 48 blz., € 13,50
ISBN 978-90-6265-654-7
Eerste uitgave 2010

Manchi is een ode van Helena Engelbrecht-Fornara aan haar echtgenoot. Alles op Aruba en zelfs in Nederland herinnert aan hem, aan de jaren toen ze nog samen waren, aan de strijd tegen zijn ziekte en aan het verlies dat ze daardoor beiden leden. In deze bundel vol weemoed en verdriet komt niet alleen Manchi weer tot leven maar ook Aruba, het eiland waar ze hun liefde beleefden. Hij is er en hij is er niet in de geur van zijn overhemden of sigarettenrook, als honden huilen en ze naar zijn graf op Sabana Basora loopt. Zelfs als ze in de ogen van een hagedis kijkt, ‘hun’ Vallenato hoort of een broodje bakelauw voor de truck van Papillon bestelt.

Ik had nooit gedacht dat het zou gebeuren dushi
maar je begint te vervagen
je aanwezigheid als een tweede huid om me heen
begint losser over mijn vel te zitten

Helena Engelbrecht-Fornara bracht haar jeugd grotendeels door op Aruba. Op haar achttiende kwam ze naar Nederland, maar door haar liefde voor Manchi keerde zij vele jaren later terug naar Aruba om er ook na zijn dood voorgoed te willen blijven.

Betty Roos – Zamira een bedoeïnenkind

978-90-6265-411-6BETTY ROOS
Zamira een bedoeïnenkind

Roman, Israël
Paperback 128 blz., € 13,50
Eerste druk 1996
ISBN 90-6265-411-6

Zamira is een bedoeïnenmeisje dat leeft in een vrijwel kaal gebied aan de zee. In dit harde leven van alledag spelen kamelen, geiten en een dolfijn een even belangrijke rol als het handjevol mensen met wie ze omgaat en die haar met hun verhalen scholen. Aan de vanzelfsprekendheid van dit eenvoudige, eerlijke bestaan komt abrupt een einde, wanneer een totaal onvoorziene oorlog het gebied teistert. Vanaf dat moment ontwaakt Zamira haast dagelijks in een nieuwe situatie; ze wordt een vluchtelinge, en niet lang daarna een wees.
Het verhaal – door het element van herhaling en symboliek haast Arabisch van toon – lijkt ruimschoots materiaal te bieden voor pathetiek en tragiek, maar de schrijfster laat dit zeer bewust liggen: het gaat haar erom te laten zien hoe kinderen omgaan met zulke situaties, en ze rekent daarbij duidelijk op een grote dosis veerkracht van hun kant.
In Zamira, een bedoeïnenkind is gemakkelijk een echto te horen van Betty Roos’indringende debuut Bonsai-kinderen, waarin ze haar jeugd (als joods kind in een jappenkamp in Indie en daarna als ‘Indische’ in joods Amsterdam) beschrijft, eveneens vanuit de ervaring en in de taal van een kind.

Albert Helman – Zomaar wat kinderen

ALBERT HELMAN
Zomaar wat kinderen

Suriname, Roman
Paperback, 92 blz. € 12,50
ISBN 90-6265-422-3
Eerste druk 1995
Nog beperkt leverbaar bij uitgever

Met tegenzin bij zijn komst in Nederland, maar door zijn ouders gedwongen bezoekt de twaalfjarige jongen Richenel een bont bevolkte school in de Randstad. Daar deze uitstekend geleid wordt reageren Richenel en zijn schoolkameraadjes veeleer met humor dan met verdriet of ergernis op de vele uitingen van vooringenomenheid en racisme waaraan zij zijn blootgesteld.
Toch blijkt uit wat Richenel van zijn belevenissen thuis vertelt en zo luchtig, vol zelfvertrouwen van zich afzet, dat deze voorvallen hem wel degelijk pijn doen, net als zijn ouders en de volwassen allochtonen om hem heen. Komt dit doordat zij allen onbewust zich in hun land van herkomst zelf evenzeer aan discriminatie schuldig maakten?
Tragisch wordt dit alles pas wanneer een aardige jongen als Richenel door de illegaliteit van zijn ouders ervaart dat ‘de wetten’ op nog onbarmhartiger wijze dan de racistische mensen ‘discrimineren’ en hij gedwongen is niet alleen de school, maar het hele land te verlaten.

Albert Helman koos voor de behandeling van dit hachelijke gegeven de vorm van een eenvoudige, bijna kinderlijke vertelling in simpele bewoordingen, om deze ‘gevoelige’ materie niet alleen voor de volwassen lezers, maar zelfs voor de jongere boeiend en begrijpelijk te doen zijn.

Albert Helman schreef Zomaar wat kinderen om naar eigen zeggen ‘de cyclus van een lang leven te sluiten’ door daarin het thema ‘onderwijs’ centraal te stellen en te actualiseren. Helman begon zijn loopbaan zowel in Suriname als in Nederland als onderwijzer en was later in Suriname o.a. minister van Onderwijs.

Craig Strete – Grootvaders reisdoel. Drie korte jeugdromans

90-6265-057-0CRAIG STRETE
Grootvaders reisdoel, Drie korte jeugdromans

Amerika, Indiaans, Roman
Vertaling: Jos Knipscheer
Illustraties Harriet Damave
Paperback, 128 blz.,
ISBN 90-6265-057-0
Eerste druk 1980
UITVERKOCHT

Grootvaders reisdoel, het titelverhaal van deze jeugdomnibus van de bekende Indiaanse schrijver Craig Strete, gaat over een heel bijzondere vriendschap, tussen de schooljongen Little Thunder en zijn in het reservaat levende grootvader Tayhua. Op zijn sterfbed, aan het einde van zijn levensreis, vraagt Tayhua om met zijn kleinzoon alleen te mogen zijn. En als Tayhua ten slotte zijn reisdoel heeft bereikt laat hij Little Thunder niet alleen een prachtig wild paard na, dat hij in een rodeo voor hem heeft gewonnen, maar ook en vooral de kennis en wijsheid waarmee Little Thunder, trots op wat hij zelf is, zijn eigen levensreis pas echt kan beginnen. Een ontroerende, met liefde en humor geschreven roman. Om voor te lezen of om zelf te lezen en te herlezen.

De beide andere verhalen in dit boek spelen in het verleden en in de fantasie Hoe Jongen zijn naam verdiende en Kleine Raaf en de Noordenwind-Reus. Daarin laat Craig Strete zien dat dapperheid niet de enige manier is om het ver te brengen in het leven…

Craig Strete schrijft meestal romans en korte verhalen voor volwassenen, maar ook voor jonge lezers. Hij schrijft graag voor kinderen, want , zegt hij: ‘De meeste grote mensen dromen niet meer van een mooiere wereld: kinderen gelukkig nog wel!’

«Een heerlijk en tegelijkertijd ook erg aanvaardbaar wijs boek.» – Lektuurgids

«Ik heb maar weinig goede kinderverhalen over de dood gelezen. Het titelverhaal is er één van. Een waardevolle bundel die voor zowel volwassenen als voor kinderen zeer de moeite waard is.» – En nu over jeugdliteratuur

«Een prettig leesbaar, ontroerend boek. Aanbevolen voor alle leeftijden.» – Prisma Lektuurvoorlichting