Tag: jodenvervolging

«Een fijngevoelig schrijver en een groot literair talent.» – Ton van Reen

Over het werk van Niek Bremen in Dagblad De Limburger, 19 maart 2025:

‘Schrijver Niek Bremen laat denkwerk na’ schreef ik, precies een jaar geleden bij het overlijden van Niek. Niek Bremen uit Sittard stierf op 14 maart 2024, 76 jaar oud. Als literair schrijver was hij een laatbloeier. Hij begon pas na zijn pensioen met schrijven. Het eerste wat mij van hem onder ogen kwam waren de korte verhalen die hij schreef in de bundel ‘Uit & thuis in Sittard’ die hij in 2018 uitgaf, samen met zijn schrijversvrienden Peter van Deursen en Wim Kallen. Ik leerde hem kennen toen hij zich, samen met zijn geliefde Emma, een jaar of tien geleden aansloot bij mijn wandelclub. Al vlug bleek dat hij zeer belezen was. (…)  Een van de personages in het boek met de titel ‘Wat onbesproken bleef’ is de vader van de hoofdpersoon, een man die het zwijgen boven het spreken verkiest. Tenminste, tot zijn Duitse vrienden op bezoek komen om te drinken, en het Horst-Wessel-lied te zingen. Even lijkt de vader dan een ander, maar als de zoon over de oorlog en de dood van zijn Joodse moeder wil praten stuit hij op stilzwijgen bij de vader, de vader die in de oorlog Duits soldaat is geweest. In dit boek beschrijft Niek Bremen eigenlijk al die mensen die de oorlog hebben meegemaakt en daarna door moesten leven, al of niet met schuld. In stilte gehuld, met een hoofd vol aangrijpende herinneringen. Niek Bremen was een fijngevoelig schrijver en een groot literair talent. Het is jammer dat hij niet eerder met schrijven is begonnen. Hij had verhalen in voorbereiding. Hij sprak over een volgende grote roman. Hij zou tot een groot en voornaam schrijver zijn uitgegroeid. Het had nog gekund, maar hij is te vroeg gestorven. (…)

Lees hier het artikel
Meer over ‘Wat onbesproken bleef’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Niek Bremen maakt je heel indringend deelgenoot van Daniëls zoektocht en weet door een beeldende stijl de spanning te laten domineren.» – André Oyen

Over ‘Wat onbesproken bleef’ van Niek Bremen op Ansiel, 9 maart 2025:

In ‘Wat onbesproken bleef’ vormt Alwin Corten met zijn zoon Daniël en huishoudster Louise Mittensill een klein gezin. (…) Daniël wil weten wie zijn moeder was, waarom ze overleden is, waarom zijn vader zo koppig zwijgt over het verleden is en wat de plek van Louise in het gezin is. (…) Daniëls leven krijgt echter een wending wanneer een opkoper het huis na de dood van zijn vader komt leeghalen. Hij vindt een map met notities waar zijn vader herinneringen in heeft opgeslagen, uit de tijd dat de wereld leed onder het nationaalsocialisme. Zijn vader beschrijft aangrijpende momenten uit zijn leven als soldaat bij de Wehrmacht, waarbij hij zich openhartig en vooral kwetsbaar opstelt. Daardoor komt Daniël nu ook meer te weten over het leven van zijn moeder Niek Bremen trekt je heel behoedzaam in het verhaal maar maakt je dan heel indringend deelgenoot van alles wat Daniël denkt, voelt en moet meemaken tijdens zijn zoektocht. De lezer en hij leren zijn vader kennen op een wijze die allesbehalve prettig is. Niek Bremen, die kort voor het verschijnen van ‘Wat onbesproken bleef’ overleed, weet door een beeldende stijl de spanning in het verhaal te laten domineren.

Lees hier de recensie
Meer over ‘Wat onbesproken bleef’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Fenomenaal: een onversneden meesterwerk» – Holly Moors

VoorplatBitterdagen-72Over ‘Bitterdagen’ van Peter Lenssen op Moors Magzine, 27 mei 2019:
Peter Lenssen is een Limburgse schrijver die een kwart eeuw geleden debuteerde met de indrukwekkende roman over de mijnen ‘Toplöss’, die onlangs opnieuw in een herschreven versie is uitgegeven als ‘Mijnverdriet’. Dat er een nieuwe Limburgse roman van hem was verschenen, ‘Bitterdagen’, is vrijwel onopgemerkt gebleven, en dat terwijl we hier met een onversneden meesterwerk te maken hebben, een boek dat ik gerust met werk van Louis Paul Boon zou durven vergelijken. Boon’s motto ‘we moeten de mensen een geweten schoppen’ lijkt ook door Lenssen te worden opgepakt, want zijn hoofdpersoon, de woedende, mensenhatende Sjef Sonnenschein, spuugt op alle onrecht dat hij tegenkomt. ‘Bitterdagen’ wordt verteld door Sjef Sonneschein, een woedende, mensenhatende oude man die via flash-backs zijn levensverhaal vertelt, waarin de Tweede Wereldoorlog, de mijnen, het kolonialisme en het corrupte Limburg steeds overheersend aanwezig zijn. Het is een aangrijpend boek, dat ik alleen met stukjes en beetjes kon lezen. Lees bijvoorbeeld zelf eerst maar eens het fragment dat ik hier laat zien, dat begint op pagina 20 en dat net iets meer dan een hele bladzijde in beslag neemt. Het verhaal dat daarin verteld wordt greep me al zo aan dat ik het boek eerst een paar dagen weg heb moeten leggen voor ik weer verder kon lezen.
Hier en hier meer over ‘Bitterdagen’ op Moors Magazine
Meer over ‘Bitterdagen’
Meer over Peter Lenssen op deze site

«Een heel boeiend boek.» – André Oyen

Ton_van_Reen_Dochters_Omslag_DefOver ‘Dochters’ van Ton van Reen voor Ansiel, 27 maart 2018:
Lennert Rosenberg, 59 jaar, journalist en correspondent voor De Volkskrant in Afrika, reist naar Zwitserland voor de bruiloft van zijn dochter Miriam. Aan het begin van de reis ontmoet hij Nena, een jonge vrouw die verpleegster is in Amsterdam, op weg naar haar ouders in Zwitserland. (…) Lennert heeft een trauma overgehouden aan het feit dat zijn vader een NSB-er was en zijn moeder een joodse. Nena onthult het levensverhaal van haar familie die in de oorlog naar Zwitserland vluchtte. Door haar verhalen gaan zijn ogen open voor zijn eigen geschiedenis die hij is ontvlucht door zich in Afrika te vestigen en ook nog eens een Afrikaanse dochter te adopteren. Zo worden Lennert en Nena de beste maatjes, terwijl hij zich met de schrik om het hart voorbereidt op de confrontatie met zijn dochter Miriam en zijn ex-vrouw praat hij honderduit met Nena en werkt hij aan artikels over Afrika. (…) Ton Van Reen geeft heel veel buitengewoon interessante informatie over Afrika, de jodenvervolging en dergelijke meer, maar weet ondertussen ook nog een heel boeiend boek af te leveren. Een aangename leeservaring.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Dochters’
Meer over Ton van Reen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«***** Hartverscheurend mooi.» – Mieke Koster

VoorplatBitterdagen-72Over ‘Bitterdagen’ van Peter Lenssen op Alles over boeken en schrijvers, 6 november 2017:
Wat een hartverscheurend mooi boek is ‘Bitterdagen’. Peter Lenssen grijpt je al meteen op de eerste bladzijde naar de strot. We maken kennis met een zorgmijder. Hij heeft van zijn huis hermetisch afgesloten voor alles wat naar gemeenteambtenaren of hulpverlening ruikt. Klaar ermee, absoluut niets wil hij er mee te maken hebben. Hij heeft veel te veel gezien in het leven om op wat voor wijze dan ook vertrouwen te kunnen hebben in instanties, gemeenten en andere goed bedoelende lieden. (…) Wat kan die man schrijven, deze Peter Lenssen. Korte, krachtige zinnen zonder tierelantijnen. Prachtige beeldspraak. Meanderende en hallucinerende zinnen, gedachtenstromen en herinneringen. Het kan niet anders dat je je als lezer laat meevoeren. Dat je op plekken aankomt waarvan je zeker weet dat het niet aangenaam voelt. Dat het echt nodig is dit boek soms even weg te leggen omdat het van belang is af en toe aan het zwarte, het bittere te ontsnappen. Maar onherroepelijk word je er toch weer, sneller dan je denkt, naartoe getrokken. (…) Bitterdagen is gewaardeerd met de maximale ★★★★★ (uitmuntend).
Lees hier de recensie
Meer over ‘Bitterdagen’
Meer over Peter Lenssen op deze site

«Groots en beklemmend.» – Job ter Steege

VoorplatBitterdagen-72Over ‘Bitterdagen’ van Peter Lenssen op Leeskost, 6 oktober 2017:
(…) Alcoholisme is nog het minste. Seksuele repressie. Kinderen worden mishandeld of sterven aan kanker. Jonge meisjes verhangen zich bij ongewenste zwangerschap. Inlanders worden door Indische Nederlanders gemarteld. Om te voorkomen dat hun kinderen hetzelfde lot treft worden de eigen kampongkinderen gedood. Joden worden verraden en vermoord. Kinderen worden van hun moeders afgepakt. Mijnwerkers worden niet alleen de mijnen, maar ook de dood ingejaagd. Voor Sjefs ogen worden van een accordeonist twee vingers afgehakt. Hij mag van zijn vader de vingers oprapen en in zijn broekzak stoppen. De muziek is gestopt. Sjef is een gruwelijke kinderervaring rijker. Auschwitz. Atjeh. Repatriëring. Onmenselijke discriminatie. Nederlands racisme op de troon. Eén van de Nederlandse slachters heet Colijn. Hij kreeg uit Indië een bak medailles mee en zal vijf kabinetten leiden. De Nederlandse wreedheid. (…) Het is een stroom treurige gebeurtenissen uit het leven van Sjef Sonnenschein die culmineren in gebeurtenissen gedurende de Tweede Wereldoorlog wanneer het kwaad de dienst uitmaakt. De auteur bouwt rustig aan een smartelijke spanningsboog met een onvermijdelijk dramatisch einde in onze tijd. Groots en beklemmend.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Bitterdagen’
Meer over Peter Lenssen op deze site

«Een fantastische en indrukwekkende roman.» – Marjo van Turnhout

VoorplatBitterdagen-72Over ‘Bitterdagen’ van Peter Lenssen op Leestafel, 28 september 2017:
(…) Deze lijvige roman leest traag. In scherpe en rake zinnen schetst Peter Lenssen het leven van zijn hoofdpersoon Sjef. Soms in een staccatostijl, dan weer volzinnen. De lezer moet zelf maar uitmaken of wat verteld wordt een heldere herinnering is, of juist een waan. (…) Drie scenes zijn er waarin de schrijver gebruik maakt van een onvoltooid verleden tijd. Zijn dit de kernervaringen van Sjef? De eerste is als zijn vader hem ruw duidelijk maakt dat zijn grote held Karl May een verzinsel is; de tweede als hij met zijn moeder mee gaat, die probeert er achter te komen wat er precies met haar man gebeurd is en waar hij gebleven is. En de derde is Sjefs laatste bezoek aan zijn vriend Sjors, in de inrichting voor geesteszieken. (…) Peter Lenssen kent de omgeving en de geschiedenis, zoals hij die verwerkt heeft in deze prachtige roman. (…) Een fantastische en indrukwekkende roman die veel meer bekendheid zou moeten krijgen dan er tot nu toe is. Want deze roman vertelt over de Mens in al zijn facetten, in dit geval tegen de achtergrond van het verleden van Limburg, maar het is wat er altijd en overal gebeurde en gebeurt. Het is het Leven.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Bitterdagen’
Meer over Peter Lenssen op deze site

«Indrukwekkend boek.» – Peter de Rijk

VoorplatBitterdagen-72Over ‘Bitterdagen’ van Peter Lenssen op Amsterdam FM-Radio, 21 mei 2017:
In een meeslepend gesprek vertelt Peter Lenssen over zijn tot nu verschenen proza (waaronder zijn debuutroman ‘Töpless/Mijnverdriet’ over de mijnstreek in Limburg en zijn roman ‘In dit land wil niemand wonen’ die enkele jaren voor het generaal vluchtelingenpardon verscheen) in het bijzonder over zijn onlangs verschenen monumentale roman ‘Bitterdagen’. Het betreft de beschrijving van het dagelijks leven van een boze, oude man dat eigenlijk alleen nog bestaat uit het ophalen van herinneringen. Herinneringen aan traumatische ervaringen van hem als 6-jarig jongetje bij de dom van Aken, en later aan de jodenvervolging in zijn Limburgse geboortestreek (een prachtig monument voor hen die er niet meer zijn), de bombardementen vlak over de grens op Aken die de hemel rood kleurden. Wat is goed, wat is slecht? Hij poogt goed te doen door opvang te bieden aan een verslaafde prostituee. Een indrukwekkend boek waarin grote en kleine geschiedenis een belangrijke rol spelen.
Luister hier naar de uitzending
Meer over ‘Bitterdagen’

«Prima taalbeheersing, met schier poëtische regels.» – Jeroen Heuvel

voorplategbers75Over ‘Priester tussen kruis en hakenkruis’ van Henk Egbers in Antilliaans Dagblad, 1 april 2017:
Egbers heeft als puber de Tweede Wereldoorlog meegemaakt – hij was 16 jaar tijdens de laatste oorlogsnacht met het bombardement op Emmerich op een steenworp afstand van zijn ouderlijk huis in ‘s Heerenberg – en als priester in Duitsland preekt hij over deze afgrijselijke oorlog. Een citaat uit deze preek over Dachau: ‘‘dat u niet alleen de Sieg Heil-arm strekte naar de man die sprak over ‘Ein Land, ein Volk, ein Führer’ maar ook naar Rome waar de paus paraat stond voor niet minder dan ‘eine Kirche,eine Glaubensgemeinschaft und ein Pabst’. Uw democratisch gekozen Führer wilde een wereldrijk, das Dritte Reich, stichten; de niet democratisch gekozen paus wilde al eerder ook een machtig wereldrijk, het Rijk Gods, realiseren.’’ (…) Henk Egbers (geboren in ‘s Heerenberg in 1928) beheerst zijn taal prima. Deze solist, die priester om den brode is geworden maar liever poppenspeler had willen zijn, vertelt uit noodzaak over zijn 16 jaar op seminaries – hij kijkt niet om in wrok, maar is wel verbitterd, en een semi-nare man geworden door zijn opleiding – en ongeveer 9 jaar als priester, kapelaan, over deze kwart eeuw van zijn leven, plus ongeveer een jaar na het uittreden en het zoeken naar een andere baan om brood op de plank te hebben. Hij vraagt zich af waarom de krant waar hij na zijn uittreden lang voor heeft gewerkt, De Stem, (nog) geen recensie van dit boek heeft geschreven. Men wil er niet aan. Durven ze niet?
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Priester tussen kruis en hakenkruis’

«De eenzaamheid heel poëtisch getekend.» – André Oyen

VoorplatGeenoorlog75metkaderOver ‘Geen oorlog’ van Ton van Reen op Ansiel, 5 september 2016:
‘Oorlog is alleen maar haat. Haat ken ik allang. Mijn vader heeft het me geleerd. Hij haatte alles wat getekend was. Ik weet alleen nog niet wat de tekens van deze oorlog zijn. Misschien is het wel de ster!’ Deze roman speelt zich af in Nederland, afwisselend in de levensfasen: 1940-’45, 1960-’62 en 1965. In de oorlog duikt het joodse jongetje Jarde onder in een dorp. Zijn moeder blijkt aan het eind van de oorlog gestorven. Vader komt in een psychiatrische inrichting. In 1960 is Jarde soldaat. Wegens insubordinatie wordt hij van officier gedegradeerd tot gewoon soldaat. In 1965 gaat Jarde naar zijn vader, maar die is juist gestorven. Jarde heeft een korte maar onstuimige liefdesverhouding met Eliane, maar ze verlaat hem. Het boek is een aanklacht tegen jodenvervolging, oorlog en tegen vervreemding. In ‘Geen Oorlog’ tekent de auteur heel poëtisch de eenzaamheid van een jongen, later een man, die door zijn genetische afkomst wordt geminacht en vernederd.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Geen Oorlog’
Meer over Ton van Reen op deze site