«Jo Otten was en is een unieke stem in de Nederlandse literatuur.» – Ezra de Haan

Over ‘Kritisch en verhalend proza’ van Jo Otten op Literatuurplein.nl, 22 mei 2013:
Waar Menno ter Braak zich met de discussie ‘vorm of vent’ bezig hield, waagde Jo Otten (1901-1940) zich aan het experiment. In zijn verhalen, kritieken en essays toont hij een pessimistisch wereldbeeld, zij het in een modernistisch jasje. De ratio van Ter Braak verving hij door gevoel; hij ging uit van zijn intuïtie en gebruikte dromen en verbeelding als inspiratiebron. Ondanks de kwalificatie stoutmoedig was Jo Otten ook een angstig mens. In het geval van Otten maakte die levensangst energie los. Hij verzette zich en schreef het van zich af. Soms komt het proza van Otten over als hedendaags. Wat toen modernistisch werd genoemd, is waarschijnlijk blijvend tijdloos. Wie jong is wil leven en de wereld zal dat weten. Dat was toen en zo is het nog steeds.

Het kritisch proza van Jo Otten laat een andere kant van hem zien, die van de filosoof. Waar het in zijn prozastukken emotioneel soms alle kanten op gaat, blijft de auteur in zijn essays beschouwelijk en nuchter. Al ontkom je er niet aan om ook deze stukken als autobiografisch te interpreteren. Aan fantasie en ideeën heeft het Otten nooit ontbroken, wel aan tijd. Hij is steevast zijn eigen weg gegaan. Helaas kwam abrupt een eind aan zijn leven. Het zal altijd interessant blijven te bedenken wat er van hem geworden zou zijn als hij was blijven leven. Jo Otten was een eenling en dat wist hij. Het herdrukken van zijn proza en vertalingen ontrukt zijn werk aan de vergetelheid, en terecht.

Lees hier de recensie

Meer over Jo Otten

«Een goed verzorgde, zeer lezenswaardige bundel.» – Gerard Oevering

Over ‘Kritisch en verhalend proza’ (Verzameld werk, deel 2) van Jo Otten voor NBD Biblion, mei 2013:
Het is bekentenisproza dat een verhuld autobiografisch portret van Otten geeft. Hij zoekt in zijn essays naar evenwicht tussen rede en gevoel. Zijn mensvisie is nihilistisch. Otten schrijft over onderwerpen die destijds om aandacht vroegen zoals de film, de houdbaarheid van het humanisme, mens en mythe. Deze essays zijn nog zeer actueel. De bundel besluit met een essay van Victor van Vriesland uit 1935 over Otten. Een goed verzorgde, zeer lezenswaardige bundel.

Lees hier de recensie

Meer over Jo Otten

Jo Otten*Kritisch en verhalend proza. Verzameld werk, deel 2

JO OTTEN
Kritisch en verhalend proza
Verzameld werk, deel 2

Ingenaaid met flappen, 248 blz. € 18,50
2013
ISBN 978-90-6265-818-3

Bezorgd en ingeleid door
Rob Groenewegen

«Wankel is het bestaan, wankel is de mens
en zekerheid is nooit zekerheid»
– Jo Otten (1901-1940)

In zo’n twintig jaar tijd schreef de Rotterdamse auteur Jo Otten (1901-1940) verhalen, kritieken en essays waarin hij zijn ‘mobiliserende’, maar bij tijden ook pessimistische wereldbeeld op een modernistische wijze wist vorm te geven. De romanticus Otten gebruikte het gevoel, de intuïtie, de droom en de verbeelding in zijn werk om zich staande te kunnen houden in een wereld die aan wetten en conventies onderworpen was. Op die manier dreigde het leven volgens hem aan voorspelbaarheid ten onder te gaan, en in een starre wereld van gelijkvormigheid weigerde Otten te leven.
Hij protesteerde ook tegen een samenleving waarin men elkaars ideeën en opvattingen deelde. Zo’n wereld van eensgezindheid en gebrek aan spanning was in zijn optiek van een dodelijke saaiheid. Er waait steevast een frisse wind in Ottens universum: oude denkbeelden vallen er na verloop van tijd als bladen van de boom, nieuwe groeien in ijltempo aan. Grenzen zijn in zijn dynamische gedachtegang van betrekkelijke betekenis. In Ottens verhalend proza hangt de angst als een
constante nevel over het onzekere bestaan van zijn verhaalfiguren. Die angst bepaalt het grondthema van zijn diverse verhalen en daarmee feitelijk het spectrum van Ottens onrust. Maar hoezeer het tegendeel ook het geval lijkt, de angst ervoer hij tevens als troost, als een ‘dierbare vijandin’, die juist sturing aan het leven van deze eigenzinnige wereldreiziger gaf.
Wie de moeite neemt om nader toe te zien, ontdekt in dit uitzonderlijke werk Ottens eigenheid en authenticiteit. Wie geen aandacht krijgt, die bestaat immers niet, zelfs niet wanneer hij leeft op duizend plaatsen.

«De angst is voor deze auteur een ongeneeslijke,
wurgende ziekte en tegelijk een soort huisdier
waar hij niet meer buiten kan.»
– Victor E. van Vriesland (1892-1974)