Tag: Laucherthal

«Elly Stolwijk zwijgt niet en verbreekt heel passioneel de stilte over het verleden van haar vader.» – André Oyen

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk op Ansiel, 16 april 2025:

Nu er nog maar weinig levende getuigen van de gruwelijkheden in WOII overblijven, beginnen de kinderen van deze getuigen te zoeken naar de feiten waarover hun ouders niet konden of wilden praten! In ‘Voet in voet oog in oog’ heeft Elly Stolwijk getracht zich in te leven in het leven van haar vader Fons die op de jonge leeftijd dwangarbeider werd in Duitsland. Na zijn dood begon ze research te doen over zijn Duitse geschiedenis waarover hij zelden had gesproken. Stolwijk geeft haar vader een stem zodat zijn verzwegen verhaal alsnog bekend wordt voor de buitenwereld. Gedurende de Tweede Wereldoorlog had hij dwangarbeid verricht in metaalfabrieken in Berlijn en Laucherthal, een ervaring waarover hij tijdens zijn leven nauwelijks kan spreken en op zeldzame momenten achteloos zal zeggen dat hij ‘iets deed met schroefjes en moertjes’, want hij schaamde zich voor zijn gedwongen bijdrage aan de Duitse wapenindustrie. Van de ruim vijfhonderdduizend Nederlandse dwangarbeiders zijn er ongeveer dertigduizend omgekomen. Van diegenen die terugkeerden bleven de meesten net als Elly haar vader zwijgen over de traumatiserende gebeurtenissen tijdens hun gedwongen verblijf in Duitsland. Maar Elly Stolwijk zwijgt niet en verbreekt heel passioneel de stilte over het verleden van haar vader. Stolwijk wil haar vader 80 jaar na dato een stem geven over zijn leven van toen en tevens de Nederlandse dwangarbeiders in Duitse dienst in de Tweede Wereldoorlog uit de vergetelheid halen.

Bron
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Mooi boek van een kunstzinnige, liefdevol schrijvende dochter.» – Marianne Janssen

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk op LeesKost, 20 september 2024:

Fons Stolwijk was één van de honderdduizenden dwangarbeiders. Ze leden honger, werden uitgebuit, mishandeld, velen stierven. Zij die terugkwamen zwegen vaak. Veel dwangarbeiders voelden zich schuldig dat ze hadden meegewerkt aan de Duitse industrie, zeker omdat ze na afloop vaak te horen kregen ‘waarom ben je niet ondergedoken?’. (…)  Fons Stolwijk overleed in het jaar 2000. En Elly bleef met vragen zitten. Ze besloot, met wat gevonden papiersnippers en een metalen identificatieplaatje in de hand, op onderzoek uit te gaan. Fons was dood, maar ze wilde hem alsnog leren kennen. En niet alleen hem, maar ook zijn kameraden. Had hij ooit momenten van geluk gekend daar? Hoe had hij geleefd? Ze gaat op zoek, reist naar Duitsland, gaat praten, spitten. Ze heeft hem nooit ergens naar gevraagd, een gemiste kans die zij nu gaat goedmaken.

Lees hier de recensie “Dochter reist naar vaders jeugd”
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

«* * * * * Een monument voor alle dwangarbeiders.» – Jan Stoel

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk op Bazarow, 7 augustus 2024:

(…) Elly Stolwijk heeft voor een speciale aanpak gekozen in haar verhaal. (…) Ruim een maand voor zijn negentiende verjaardag, reist hij onvrijwillig met de trein naar Berlijn. Hij werd daar als dwangarbeider werk gesteld. (…)  Op 21-jarige leeftijd keert hij terug in zijn woonplaats Hoofddorp. In totaal is hij 659 dagen dwangarbeider geweest. Daarvan heeft hij 492 dagen gedwongen arbeid verricht. “Ik gebruik 492 woorden per zin om het verhaal van mijn zwijgende vader die op 14 juli 2000 overleed te vertellen. Dit keurslijf, waar ik in alle vrijheid voor kies, geeft houvast in de krankzinnige materie die ik heb willen onderzoeken, niet als wetenschapper, maar als dichter en – in de eerste plaats – als dochter,” schrijft de auteur. In korte scenes van 492 woorden, in één zin geschreven, ontvouwt zich wat Fons heeft meegemaakt. (…) Stolwijk heeft haar zwijgende vader een stem gegeven, heeft niet zijn leven tot in detail gereconstrueerd maar heeft van Fons een personage gemaakt dat staat voor al degenen die dwangarbeider geweest zijn. Daarmee ontstijgt het verhaal dat van een ‘egodocument.’ Ze volgt zijn tocht letterlijk door ook naar de plekken te gaan waar hij geweest zou zijn. Maar wat ze niet vindt vult ze vanuit haar eigen verbeeldingskracht in. (…) Stolwijk heeft door haar originele aanpak een monument geschreven voor alle dwangarbeiders. Het levert een verhaal dat mooi van taal is en dat je blijft raken.

Lees hier de recensie “Ik kijk en laat los”
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’

«Heel bijzondere vorm werkt! Het is knap gedaan.» – Marjo van Turnhout

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk op Leestafel, 30 juli 2024:

(…) Fons is maar een jonge man als hij de oproep krijgt om naar Duitsland te gaan. (…) Als hij terugkomt is hij nog geen eenentwintig. In Berlijn en Laucherthal heeft hij moeten werken. (…) Maar zoals zovele mannen die dwangarbeid moesten doen, vertelde hij er niet over. (…) Het zat zijn dochter dwars, en zij besloot onderzoek te gaan doen (…) en reconstrueerde zo goed en kwaad als dat kon het verhaal van haart vader, die zelf niet meer leefde. (…) Het begint met een ellenlange zin, die een pagina lang is! (…) Maar behalve dat Elly Stolwijk een vlotte pen heeft, legt zij ook al snel uit waarom ze heeft gekozen voor deze vorm. Want ja, het verhaal van Fons blijft in deze vorm: paginalange zinnen. Maar tussendoor staat in cursieve tekst het verhaal van Elly: wat zij weet en wat ze ontdekt heeft plus achtergrondinformatie. En deze heel bijzondere vorm werkt! Het is knap gedaan. (…) Het verhaal over Fons is in feite fictief, maar wel gebaseerd op feiten. Het verhaal van Elly is autobiografisch, in een mooie poëtische taal geschreven. (…)

Lees hier verder
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’

«Traumatische ervaringen van Nederlandse dwangarbeider: persoonlijk, verhalend, beeldend.»

Over ‘voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk voor Biblion, 26 juni 2024:

‘Voet in voet oog in oog’ is een autobiografisch, literair getint relaas waarin auteur Elly Stolwijk zich tracht in te leven in de jonge dwangarbeider Fons, die later haar vader werd. Fons verrichtte tijdens de Tweede Wereldoorlog dwangarbeid in metaalfabrieken in Berlijn en Laucherthal. Na haar vaders dood ging Stolwijk op zoek naar zijn Duitse geschiedenis waarover haar vader, net als vele anderen, zelden had gesproken. Stolwijk geeft haar vader een stem, en belicht zo de traumatische ervaringen van de vele Nederlandse dwangarbeiders die na de oorlog zwegen over hun gedwongen verblijf in Duitsland. In persoonlijke, verhalende en beeldende stijl geschreven. (…) Elly Stolwijk (1957) is beeldend kunstenaar en schrijver. In 2020 debuteerde zij met ‘liefde de vluchtige holte’. Het Poëziecentrum te Gent nomineerde deze bundel voor de Poëziedebuutprijs 2021.

Bron
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’

Presentatie ‘Voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk nu op YouTube


Over ‘Voet in voet oog in oog’ van Elly Stolwijk in de Pletterij, 17 maart 2024:

Op 17 maart 2024 vond de presentatie plaats van ‘Voet in voet oog in oog’, het prozadebuut van dichter en beeldend kunstenaar Elly Stolwijk. Het boek, Stolwijk noemt het ‘een historie’, gaat het over de dwangarbeid van Nederlandse jongemannen in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. In Voet in voet oog en oog probeert Elly Stolwijk zich in te leven in de jonge dwangarbeider Fons, die later haar vader werd. Over die periode werd tijdens het verdere leven van Fons niet gesproken. Vanaf 15.30 op de tijdlijn van de registratie op YouTube gaat de presentatie over dit boek. Het interview van Peter de Rijk begint op 19.45 en duurt tot 47.00. “Ieder hoofdstuk over Fons  telt 492 woorden, het aantal netto dagen dat hij in dwangarbeid doorbracht. Ik noem het ergens wel een keurslijf maar de beperking geeft ook heel veel vrijheid: 492 woorden is tegelijk heel overzichtelijk. Ik heb het grotendeels verzonnen, ik heb weinig heel concrete gegevens en ik heb geprobeerd om het zo waarachtig mogelijk te schrijven, maar of het waar is weet ik niet. Op het moment dat hij bevrijd was en op weg ging naar huis eind april 1945 kon ik de lange zinnen loslaten , want toen was hij geen dwangarbeider meer. Ik ben steeds trotser geworden op mijn vader.” Vanaf 48.00 tot 1.12.50 op de tijdlijn leest Elly Stolwijk fragmenten uit het boek afgewisseld door muziek uitgevoerd door Hans de Ruiter. Vanaf 1.13.15 wordt het eerste exemplaar uitgereikt aan René Versluis, voorzitter van de stichting Razzia Monument Rotterdam. In zijn dankwoord gaat René Versluis, net als Elly Stolwijk een van de naar schatting 1 miljoen kinderen van  dwangarbeiders, in op hun eerdere samenwerking bij de opening van het monument.

Kijk en luister hier naar de presentatie
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

Elly Stolwijk * Voet in voet oog in oog. Een historie 

Elly Stolwijk
Voet in voet oog in oog
een historie
Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen, 190 blz.,
groot formaat,
€ 22,00
eerste uitgave maart 2024
ISBN 978-94-93368 08 8

In Voet in voet oog in oog heeft Elly Stolwijk getracht zich in te leven in de jonge dwangarbeider Fons, die later haar vader werd. Na zijn dood ging ze op zoek naar zijn Duitse geschiedenis waarover hij, net als vele anderen, zelden had gesproken. Stolwijk geeft haar vader een stem opdat het beschrijven van zijn lotgevallen iets bijdragen aan het naar buiten brengen van zoveel ingeslikte, onverteerde woorden.

‘Fons is nog geen eenentwintig jaar jong als hij in de zomer na de bevrijding, de precieze datum is onbekend, terugkeert uit nazi-Duitsland waar hij gedurende de Tweede Wereldoorlog dwangarbeid had verricht in metaalfabrieken in Berlijn en Laucherthal, een ervaring waarover hij tijdens zijn leven nauwelijks kan spreken en op zeldzame momenten met dichtgeknepen keel zal zeggen dat hij ‘iets deed met schroefjes en moertjes’, want hij schaamde zich voor zijn gedwongen bijdrage aan de Duitse wapenindustrie … ‘

Van de ruim vijfhonderdduizend Nederlandse dwangarbeiders zijn er ongeveer dertigduizend omgekomen. Van diegenen die terugkeerden bleven de meesten zwijgen over de traumatiserende gebeurtenissen tijdens hun gedwongen verblijf in Duitsland.

Elly Stolwijk (1957) is beeldend kunstenaar en schrijver. In 2020 debuteerde zij met liefde de vluchtige holte. Het Poëziecentrum te Gent nomineerde deze bundel voor de Poëziedebuutprijs 2021. In 2021 verscheen de laatste framboos. Hierin schetst Stolwijk de beleving van een vrouw die, in de negende maand van de zwangerschap, te horen krijgt dat  haar ongeboren kind overleden is.

Over liefde de vluchtige holte: «De vormgeving geeft de bundel een misleidende lichtheid, maar in de gedichten zit een heel leven vervat. Stolwijks stijl is helder en beklijft door een aangrijpende directheid. Deze lijvige bundel verdient het met zorg gelezen te worden.» – Jury Poëziedebuutprijs 2021; «Een bundel waar vorm en inhoud perfect matchen, impulsen omgezet in poëzie, woorden en beelden. Bijzondere bundel met onvergetelijk mooie poëzie.» – NBD/Biblion; «De poëzie is even fijnzinnig en intrigerend als de tekeningen zijn. Daarbij zijn de teksten behalve intrigerend ook klankrijk, verrassend van taal en waaieren ze breed uit. Kortom, een ruime en ruimhartige bundel.» – H.C. ten Berge

Over de laatste framboos:
«Een fijnzinnige bundel waarin op ontroerende wijze vorm is gegeven aan een groot verdriet en waarin een weinig aangeroerd thema prachtig verwoord wordt.» – NBD/Biblion
«Feitelijke mededelingen, die naadloos overgaan in poëzie, maar steeds zonder opsmuk. Emotie die soms hard aankomt en nooit als vals wordt ervaren.» – Vereniging van Vlaamse Letterkundigen
«Het gebruik van de taal is aards en sterk. Een indrukwekkend poëtisch verslag waar je stil van wordt.» – Meander
«Hoe vind je taal voor zoiets?» – Lex Bohlmeijer
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

Verhaal van Elly Stolwijk over dwangarbeid in zinnen van telkens 492 woorden

EllyStolwijk-300Elly Stolwijk over de 492 dagen dwangarbeid van haar vader op  Radio Streekstad Centraal, 8 augustus 2023:

In de aflevering van de podcast Cultuurbuur, op de lokale zender van Alkmaar, gaat Ingrid Koens in gesprek met Elly Stolwijk. Ze vertelt het verhaal van haar vader, met name zijn dwangarbeiderschap tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ze bezocht de plekken waar haar vader gedwongen werkte en leefde. 11 Jaar deed ze onderzoek naar die geschiedenis en in november 2022 wist ze in welke vorm ze die zou gieten. Ze legde zijn ervaringen vast in zinnen van telkens 492 woorden, het netto aantal dagen dat hij werkzaam was in de wapenfabriek. In haar komende boek ‘Voet in voet oog in oog’ wisselt Elly Stolwijk elk verhaal af met cursieven waarin zij haar eigen bespiegelingen op het onderzoek weergeeft. Gedurende het gesprek, waarin o.a. ook haar opleiding aan de Rietveldacademie, boventonen en black metal ter sprake komt, leest ze een viertal gedichten respectievelijk naar aanleiding van haar vader, Vincent van Gogh, Extinction Rebellion en een In Memoriamgedicht over haar leraar Nederlands.

Luister Podcast Cultuurbuur: Elly Stolwijk (streekstadcentraal.nl) naar het interview
Lees verder ‘Elly Stolwijk over haar vaders dwangarbeiderschap in WO II’
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Gaandeweg kroop ze steeds meer in zijn huid.» – Noor Hellmann

EllyStolwijk-300

Elly Stolwijk over ‘2879’ in ‘Het fotoalbum’ in Trouw, 1 juli 2023:

Elly Stolwijk (66) onderzocht het verleden van haar inmiddels overleden vader Fons Stolwijk, die dwangarbeider was in Duitsland. Gaandeweg kroop ze steeds meer in zijn huid. (…) “Pas ver in mijn volwassenheid realiseerde ik me hoezeer hij getekend was door de dwangarbeid die hij tijdens de oorlog in Duitsland verrichtte. Hij was bijna 19 toen hij als metaalbewerker in de Duitse wapenindustrie terechtkwam, eerst een half jaar in Berlijn en daarna zestien maanden in Laucherthal, in Zuid-Duitsland. Dat verleden torste hij mee als een zware last. Ik was een jaar of tien, elf toen tot mij doordrong dat hij dwang­arbeider was geweest. Ik zat na het eten met mijn moeder in de kamer, mijn vader lag op de bank. Het was donker buiten, binnen waren de lampen aan, heel vredig. Opeens stond mijn vader op en pakte uit een sigarendoosje een klein metalen plaatje met zijn foto erop. Hij heeft daarop niet meer de open blik die je op zijn paspoortfoto van 1943 ziet. Op zijn linkerschouder staat het nummer 2879. Aan het plaatje hingen ooit genummerde muntjes. Die moest hij in de fabriek als onderpand inleveren wanneer hij aan de draaibank gereedschap gebruikte. (…) Ik heb langdurig onderzoek gedaan, dat ik vorige zomer afsloot met een bezoek aan de plek waar het barakkenkamp in Laucherthal heeft gestaan. Het ontroerde me, want het voelde alsof ik daar zelf al heel vaak had gelopen. Ik was ook trots op mijn vader: hij heeft veel doorgemaakt, maar is opgekrabbeld, getrouwd en heeft een gezin gekregen. (…) Nu schrijf ik zijn verhaal, in zinnen van elk 492 woorden: het aantal dagen dat hij daadwerkelijk in de fabrieken heeft gestaan. Dat strakke keurslijf geeft mij houvast. Ik wissel het af met bespiegelingen en herinneringen die mij meer vrijheid geven. Tijdens het schrijven heb ik pas echt kunnen rouwen om mijn vader, maar ik merk ook dat ik iets heb afgerond als het boek in de opmaat naar 4/5 mei 2024 verschijnt.”

Lees hier het artikel [ = ‘Mijn vader was levenslustig en joviaal, maar ook getekend door zijn verleden’ (trouw.nl) ]

Lees verder  ‘Elly Stolwijk over haar vaders dwangarbeiderschap in WO II’  

Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer