Elly Stolwijk
Voet in voet oog in oog
een historie
Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen, 190 blz.,
groot formaat,
€ 22,00
eerste uitgave maart 2024
ISBN 978-94-93368 08 8
In Voet in voet oog in oog heeft Elly Stolwijk getracht zich in te leven in de jonge dwangarbeider Fons, die later haar vader werd. Na zijn dood ging ze op zoek naar zijn Duitse geschiedenis waarover hij, net als vele anderen, zelden had gesproken. Stolwijk geeft haar vader een stem opdat het beschrijven van zijn lotgevallen iets bijdragen aan het naar buiten brengen van zoveel ingeslikte, onverteerde woorden.
‘Fons is nog geen eenentwintig jaar jong als hij in de zomer na de bevrijding, de precieze datum is onbekend, terugkeert uit nazi-Duitsland waar hij gedurende de Tweede Wereldoorlog dwangarbeid had verricht in metaalfabrieken in Berlijn en Laucherthal, een ervaring waarover hij tijdens zijn leven nauwelijks kan spreken en op zeldzame momenten met dichtgeknepen keel zal zeggen dat hij ‘iets deed met schroefjes en moertjes’, want hij schaamde zich voor zijn gedwongen bijdrage aan de Duitse wapenindustrie … ‘
Van de ruim vijfhonderdduizend Nederlandse dwangarbeiders zijn er ongeveer dertigduizend omgekomen. Van diegenen die terugkeerden bleven de meesten zwijgen over de traumatiserende gebeurtenissen tijdens hun gedwongen verblijf in Duitsland.
Elly Stolwijk (1957) is beeldend kunstenaar en schrijver. In 2020 debuteerde zij met liefde de vluchtige holte. Het Poëziecentrum te Gent nomineerde deze bundel voor de Poëziedebuutprijs 2021. In 2021 verscheen de laatste framboos. Hierin schetst Stolwijk de beleving van een vrouw die, in de negende maand van de zwangerschap, te horen krijgt dat haar ongeboren kind overleden is.
Over liefde de vluchtige holte: «De vormgeving geeft de bundel een misleidende lichtheid, maar in de gedichten zit een heel leven vervat. Stolwijks stijl is helder en beklijft door een aangrijpende directheid. Deze lijvige bundel verdient het met zorg gelezen te worden.» – Jury Poëziedebuutprijs 2021; «Een bundel waar vorm en inhoud perfect matchen, impulsen omgezet in poëzie, woorden en beelden. Bijzondere bundel met onvergetelijk mooie poëzie.» – NBD/Biblion; «De poëzie is even fijnzinnig en intrigerend als de tekeningen zijn. Daarbij zijn de teksten behalve intrigerend ook klankrijk, verrassend van taal en waaieren ze breed uit. Kortom, een ruime en ruimhartige bundel.» – H.C. ten Berge
Over de laatste framboos:
«Een fijnzinnige bundel waarin op ontroerende wijze vorm is gegeven aan een groot verdriet en waarin een weinig aangeroerd thema prachtig verwoord wordt.» – NBD/Biblion
«Feitelijke mededelingen, die naadloos overgaan in poëzie, maar steeds zonder opsmuk. Emotie die soms hard aankomt en nooit als vals wordt ervaren.» – Vereniging van Vlaamse Letterkundigen
«Het gebruik van de taal is aards en sterk. Een indrukwekkend poëtisch verslag waar je stil van wordt.» – Meander
«Hoe vind je taal voor zoiets?» – Lex Bohlmeijer
Meer over ‘Voet in voet oog in oog’
Meer over Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer
Van 22 tot 25 juni 2023 vindt in Schoorl SchoK plaats. De bijdrage van Elly Stolwijk aan de Schoorlse Kunsten is het voorlezen van 2879 (het is geen geregisseerde voorstelling). 2879 is het verhaal dat ze schreef over het dwangarbeiderschap van haar vader gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal zal in 2024 in boekvorm verschijnen onder de titel ‘Voet in voet oog in oog’. Tijdens SchoK leest zij 43 zinnen van 492 woorden, afgewisseld met vrijere stukken tekst, de cursieven (tezamen 95 pagina’s). De lange zinnen zijn scènes uit het leven van een dwangarbeider. Het aantal van 492 woorden per zin is ingegeven door de 492 dagen die haar vader in de metaalgieterij of achter de metaaldraaibank moet hebben doorgebracht. De cursieven bieden enig inzicht in het onderzoek dat Elly Stolwijk de afgelopen 11 jaar heeft gedaan. De flexibiliteit van de cursieven gaf haar tijdens het schrijven over de dwangarbeid de mogelijkheid zowel dichterbij te komen als afstand te nemen. De locatie is de woonkamer van Heereweg 205 te Schoorl. In de voortuin staat een bordje dat verwijst naar de ingang aan de achterkant van het huis, d.w.z. via de achtertuin (duinkant) aan de Oorsprongweg. Elly Stolwijk begint met voorlezen op vrijdag 23 juni, om 12.00 uur. Ze stopt om 17.00 uur. Af en toe is er een korte pauze. Op zaterdag 24 juni, om 12.00 uur, gaat ze verder vanaf waar ze gebleven was, en als het verhaal ‘rond’ is begint ze opnieuw. Ook op zaterdag stopt ze stop om 17.00 uur. Dee inloop is vrij. Eenieder kan op elk moment binnenkomen of opstappen, dat maakt niet uit.
Over ‘de laatste framboos‘ van Elly Stolwijk in De Auteur, 26 maart 2022:
Op zondag 19 september 2021 presenteert Uitgeverij In de Knipscheer vanaf 18.30 uur zowel via livestream als live met publiek ‘de laatste framboos’, de tweede dichtbundel van Elly Stolwijk bij Uitgeverij In de Knipscheer. De presentatie vindt plaat in de Pletterij, Lange Herenvest 122, 2011 BX Haarlem. In ‘de laatste framboos’ schetst de schrijver in proza en poëzie de beleving van een vrouw die, in de negende maand van de zwangerschap, moet constateren dat haar ongeboren kind overleden is. Aan het programma werken o.a. mee recensent Ezra de Haan en pianist 
J.V. Neylen is met haar eerste bundel ‘En niet bij machte’ (Atlas Contact) de kersverse laureaat van de vijfde Poëziedebuutprijs, een initiatief van Poëziecentrum en deAuteurs. Dat nieuws werd op zaterdag 21 augustus jl. bekend gemaakt in De Standaard der Letteren. Een van de 4 genomineerde dichters was Elly Stolwijk. Over haar poëzie schrijft het juryrapport: Elly Stolwijk (1957, Alkmaar, Nederland) debuteert op haar drieënzestigste zelfverzekerd met ‘liefde de vluchtige holte’. De vormgeving geeft de bundel een misleidende lichtheid, maar in de gedichten zit een heel leven vervat. Zoals in het gedicht autopsie: ‘aangetekend werd het kleine archief bezorgd,/ een venster van cellofaan onthulde alleen mijn naam,/ niet de hare, die nog zelden klinkt en nergens meer/ te lezen is, behalve op een glasplaatje in het groen.’ Stolwijks stijl is helder en beklijft door een aangrijpende directheid. Deze lijvige bundel verdient het met zorg gelezen te worden. [Juryleden: Sarah Vankersschaever (voorzitter), Hans Vandevoorde, Maud Vanhauwaert, Tineke De Meyer.] Op 19 september verschijnt haar tweede bundel ‘de laatste framboos’.