Jaap Goedegebuure
Sympathie voor de duivel
Over de verbeelding van het kwaad in het werk van Nederlandse en Vlaamse schrijvers
uitgebreid met een Personenregister
vormgeving omslag Els Kort
gebrocheerd in omslag met flappen,
332 blz., € 29,50
ISBN 978-94-93368-23-1
NUR 321, 620
eerste uitgave maart 2025
Al zo lang mensen elkaar verhalen vertellen, gaan hun verhalen vooral over goed en kwaad. Daarbij is een gelukkige afloop maar al te vaak een kwestie van hopen tegen beter weten in. En dat niet alleen omdat het kwaad net als in de ware wereld winnaars macht en profijt oplevert, maar ook vanwege de fascinerende werking die er voor de verteller en zijn gehoor van uitgaat. Het kwaad prikkelt de verbeelding en verleidt tot een blik in de afgrond.
In Sympathie voor de duivel laat Jaap Goedegebuure zien hoe Nederlandse schrijvers, van Louis Couperus tot en met Manon Uphoff, de fascinatie voor het kwaad hebben verbeeld. Hun werk confronteert ons met het kwaad dat men bedrijft om er lust aan te beleven, lust zoals die wordt beschreven door Jacob Israël de Haan, bezongen door Slauerhoff, en beleefd door de personages van Simon Vestdijk, A.F.Th. van Heijden en Arnon Grunberg. Er is het kwaad van de oorlogsmisdadigers die Harry Mulisch en Louis Ferron ten tonele voeren, het satanische kwaad dat Renate Dorrestein en Thomas Rosenboom oproepen, en het zoet smakende maar niettemin giftige kwaad in de romans en verhalen van Manon Uphoff.
Wie het kwaad in de literatuur, en dus ook in de werkelijkheid om ons heen en in ons zelf, wil leren kennen kan zich laten leiden door een van de motto’s van dit boek, opgetekend uit de mond van Oek de Jong: ‘Je moet het kwaad in om te kunnen groeien.’
Jaap Goedegebuure (1947) doceerde letterkunde aan de universiteiten van Leiden, West-Berlijn, Tilburg en Nijmegen. Hij publiceerde boeken over onder meer H. Marsman, Jeroen Brouwers, Frans Kellendonk, het fin de siècle, literatuur en religie, en poëzie en mystiek. Sinds 1975 recenseert hij voor tal van kranten en tijdschriften. Bij Uitgeverij In de Knipscheer verscheen van hem in 2022 Door de jaren heen lezen, biografische notities van literaire auteurs: Gerard Reve, Harry Mulisch, Doeschka Meijsing, Boudewijn Büch, Rogi Wieg, F. Springer en vele anderen. Goedegebuure publiceerde ook in de literaire tijdschriften waarbij Uitgeverij In de Knipscheer betrokken is, Extaze en Elders.
Meer over Jaap Goedegebuure bij Uitgeverij In de Knipscheer
Sinds uitgever Franc Knipscheer in 2022 aankondigde dat de laatste titel van de uitgeverij in maart 2026 zal verschijnen stroomde in 2022 en 2023 een tiental auteurs door naar een nieuwe uitgeverij. In 2024 maakte Peter WJ Brouwer zijn overstap naar Uitgeverij Nobelman bekend. Peter Brouwer debuteerde als romanschrijver bij In de Knipscheer met ‘Het Siamees moment’ (2017), gevolgd door ‘Het oog van de kraanvogel’ (2021) en ‘Op alles wat ik ben’ (2024). Als dichter publiceerde hij bij In de Knipscheer in 2013 en 2015 in het literaire tijdschrift ‘Extaze’. In samenwerking met Uitgeverij P verscheen in 2026 de dichtbundel ‘Brief aan wie niet bestaat’. Bij Uitgeverij Nobelman zal in 2025/6 zijn nieuwe roman ‘IJzel’ (werktitel) verschijnen. Uitgeverij In de Knipscheer bewaart de beste herinneringen aan de samenwerking met Peter Brouwer en wenst hem alle succes toe met zijn komende werken.
Theo Monkhorst
Margriet Westervaarder
In de maandagse rubriek Naschrift beschrijft dagblad Trouw bijna wekelijks het leven van onlangs overleden heel gewone of bekende mensen. Op 16 augustus 2021 maakt Marlies Kieft een portret van Mark de Haan, geboren op 14 februari 1987 in Den Haag en overleden op 11 juli 2021 in Dordrecht. «Op het gymnasium kreeg hij wel snel goede vrienden. De middelbare school deed hij haast liggend op de bank, af en toe een boek inkijkend. Wat nu te kiezen? Het werd Nederlandse Taal en Cultuur aan de Universiteit Leiden, vooral omdat hij zo hield van lezen. (…) Soms liet hij zich verbaal weleens wegduwen door anderen die in een van zijn stiltepauzes het woord overnamen. Mark kon door zo’n onderbreking geïrriteerd raken, meestal wachtte hij echter rustig af tot hij zijn verhaal alsnog kon afmaken. Als hij de ruimte kreeg, was hij op zijn best en formuleerde hij scherp en origineel. Dat was ook zoals zijn vrienden hem zagen, als een originele geest. Wat hun nog sterker opviel was zijn trouw. Wanneer je in zijn hart zat, bleef je dat ook. (…) Na zijn studie kwam hij in het bedrijfsleven terecht, waar hij werkte als data-analist, iets wat hem ook goed lag. Hij las nog steeds veel en werd lid van een boekenclub die was opgericht door een oud-hoogleraar van de universiteit, het clubje literatuurminnaars raakte hecht bevriend. In zijn vrije tijd schreef Mark korte verhalen over onderwerpen die hij vaak uit de actualiteit haalde, maar waar hij met zijn fantasie en zwarte humor een onverwachte draai aan gaf. Zijn doel was om mensen aan het denken te zetten over de manieren waarop je tegen de werkelijkheid kunt aankijken. Zijn werk werd gepubliceerd in de literaire tijdschriften ‘Liter’ en ‘Extaze’. (…) Nog geen twee jaar geleden kreeg Mark plotseling medische klachten rond zijn longen en na verschillende onderzoeken bleek hij een zeldzame vorm van kiemcelkanker te hebben. Een zware periode brak aan van chemobehandelingen en operaties. Mark lag in het ziekenhuis toen zijn bundel met korte verhalen ‘Buitenaards koraal’ verscheen bij uitgeverij In de Knipscheer. Ondanks de omstandigheden was het een grote droom die uitkwam. (…) Maar de nieuwe roman waar hij aan werkte, kon hij niet meer afmaken. (…)
Naomi Duveen (1948-2017) was een Nederlandse mimespeelster, danser, choreograaf en dichter. Zij publiceerde in 2016 in eigen beheer de bundel ‘zonder ben ik niet heel’. Het grote thema van haar poëzie is dansen, maar ook het niet meer in staat zijn te dansen, het leren leven met die onmogelijkheid, een nieuw leven na de dans, maar vooral over tijd. Zonder het dansend bewegen, de beweging van de dans, gericht op verder gaan, op toekomst, is de ‘ik’ niet heel. Een aantal gedichten gaat over de grootouders die Duveen nooit gekend heeft, en de complexe positie als Joodse vrouw van de tweede generatie. Hoofdredacteur Cor Gout plaatste in het literair tijdschrift ‘Extaze’ in nummer 21 (maart 2017) drie gedichten en in nummer 24 (november 2017) één gedicht van haar. Naomi Duveen en haar vriend Ernst Zwaan (woonachtig in Portugal), die ook het omslag van de bundel ‘zonder ben ik niet heel’ verzorgde, schreven elkaar jarenlang gedichten. Onlangs las Ernst Zwaan het gedicht ‘Naomi’ op Youtube. 
Over ‘Extaze 32 – De onzichtbare schrijver’ op Lezers tippen lezers, 10 februari 2020:
Over ‘Extaze 31 – De eeuw van Gisèle’ op Lezers tippen lezers, 19 november 2019: