Louis Paul Boon – Uitgeverij In de Knipscheer

«De verbeelding van het kwaad in een tiental essays, als het ware schriftelijke colleges.» – Hans Hovens

Over ‘Sympathie voor de duivel’ van Jaap Goedegebuure in nd (Nederlands Dagblad), 15 mei 2025:

Het nieuws confronteert ons dagelijks met oorlog, terreur en misbruik. Wat drijft mensen tot zulke daden? Jaap Goedegebuure laat zien hoe literatuur ruimte biedt om het kwaad te onderzoeken maar ook na te denken over onze eigen duistere kanten. (…) In ‘Sympathie voor de duivel’ van Jaap Goedegebuure worden we meegenomen door de verbeelding van het kwaad in de wereld van de literatuur en dan met name in die van Nederlandse en Vlaamse schrijvers. In een tiental essays, als het ware schriftelijke colleges, bespreekt de auteur, met talrijke dwarsverbanden naar de wereldliteratuur, het werk van onder meer Louis Couperus, Jacob Israël de Haan, Vestdijk, Reve, Mulisch, Louis Paul Boon, Oek de Jong, Manon Uphoff en Arnon Grunberg. Al gaat het hier over het ‘kwaad’, het is tegelijkertijd een cursus moderne Nederlandse letterkunde, het vak dat de voormalig hoogleraar Goedegebuure gaf. De verschillende hoofdstukken geven een goed beeld van de rijkdom van de geschriften van de besproken auteurs en zijn dusdanig uitnodigend dat de lezer met graagte hun werk wil (her)lezen. Goedegebuure heeft dat zelf ook gedaan in de acht jaar dat hij met dit boek is bezig geweest. Het blijkt ook wel uit de gedegen samenvattingen en de vele citaten. (…)

Lees hier of hier
Meer over Sympathie voor de duivel
Meer over Jaap Goedegebuure bij Uitgeverij In de Knipscheer

Live interview met Jaap Goedegebuure over het kwaad in de Nederlandse literatuur

(foto André Homan)

Peter de Rijk interviewt Jaap Goedegebuure in Pletterij, 10 april 2025:

Op donderdagavond 10 april 2025 knetterden de letteren in het Haarlemse debat-en cultuurpodium Pletterij met Jaap Goedegebuure. De oud-hoogleraar Nederlandse Taal- en Letterkunde en, gedurende bijna twee decennia, de vaste literatuurcriticus voor Haagse Post/HP De Tijd, doceerde letterkunde aan de universiteiten van Leiden, West-Berlijn, Tilburg en Nijmegen. Goedegebuure publiceerde boeken over onder meer H. Marsman, Jeroen Brouwers, Frans Kellendonk, het fin de siècle, literatuur en religie, en poëzie en mystiek. Sinds 1975 recenseert hij voor tal van kranten en tijdschriften. Van Jaap Goedegebuure verscheen vorige maand Sympathie voor de duivel, een kloeke bundel essays over de verbeelding van het kwaad in de literatuur van onze lage landen, waarin je niet uitgelezen raakt. Je hebt het kwaad van grensoverschrijdend gedrag zoals lustbeleving, of het kwaad van de oorlogsmisdadigers, zoals in het werk van de overleden Haarlemse schrijvers Harry Mulisch en Louis Ferron, of het satanische kwaad van de griezelromantiek en de gothic novel van bijvoorbeeld wijlen Renate Dorrestein, een geliefd auteur die ook in deze regio woonachtig was. In zijn bundel Door de jaren heen lezen, een bundel over boeken en schrijvers uit 2018, schrijft Jaap Goedegebuure over recenseren en refereert dan aan twee voorvallen waarbij auteurs van In de Knipscheer betrokken waren. Ik citeer: «Wie recenseert, krijgt onvermijdelijk te maken met wrok en agressie. Toen Michaël Zeeman de klauwhamerpoëzie van de Maximalen had afgedaan als ‘een teil rotte vis’, kreeg hij bij wijze van vergelding een emmer van dat spul over zich heen. Eerder had zijn collega Aad Nuis het gewaagd om aanmerkingen te maken op de bloemrijke stijl van Léon de Winter, die een personage had laten glimlachen ‘als een geslacht varken’. Bij de redactie van de Haagse Post liet De Winter omgaande een varkenskop bezorgen; kon de criticus met eigen ogen zien hoe adequaat zijn beeldspraak was.» Het gesprek over ‘Sympathie voor de duivel’ tussen Jaap Goedegebuure en uitgeverijredacteur Peter de Rijk begint op de tijdlijn vanaf 05:10 en eindigt op 38:32. Wat is het kwaad? Bestaat het? In weerwil van Rutger Bregman: de meeste mensen deugen niét. Achtereenvolgens komen o.a. langs Louis Couperus (Noodlot, Eline Vere), Gerard Reve, Jacob Israël de Haan (Pijpelijntjes), Renate Dorrestein (Hart van steen), Conny Palmen (o.a. over Pim Fortuyn), Manon Uphoff, de Franse filosoof Bataille, Frans Kellendonk, Louis Paul Boon, Harry Mulisch (Siegfried).

Kijk hier naar het programma
Kijk hier naar de foto’s die André Homan maakte
Meer over Sympathie voor de duivel
Meer over Jaap Goedegebuure bij Uitgeverij In de Knipscheer

«In dit grote boek zit wel degelijk een meesterwerk verscholen.» – Holly Moors

VoorplatTheater-750 Over ‘Het theater der herinneringen’ van Peter Lenssen op Moors Magzine, 1 juli 2023:
De Limburgse schrijver Peter Lenssen wil zijn lezers een geweten schoppen, in de geest van Louis Paul Boon, een schrijver waar ik hem al eerder mee vergeleken heb. Dat leverde tot nu toe een paar meesterlijke romans op, met als hoogtepunt wat mij betreft ‘Bitterdagen’. ‘Het theater der herinneringen’ is een ambitieuze roman van vijfhonderd pagina’s waarin hij de levens van kunstenares Käthe Kollwitz met dat van de Duits-Turkse Meryem verweeft. Meryem gaat naar de Westhoek in Vlaanderen om daar de beelden van Kollwitz te bekijken – het ouderpaar dat rouwt om hun zoon dat daar in de Eerste Wereldoorlog om het leven kwam. Het verhaal gaat over een zoektocht naar de zin van oorlog en liefde en het treurige verhaal van Meryem’s familie, die halsoverkop van Istanbul naar Berlijn verhuisde toen ze zes was, waarna ze haar Turkse familie nooit meer zag. Schrijven kan Lenssen nog steeds. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het theater der herinneringen’
Meer over Peter Lenssen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Kruidig sprookje.» – Peter Bruyn

VoorplatEendenbeest-75 Over ‘19 x een avontuur van Eendje en Beest’ van Cor Gout in Haarlems Dagblad, 31 augustus 2022:
(…) [Cor Gout:] “Uitgangspunt van Trespassers W. is altijd geweest dat we allerlei verschillende elementen bij elkaar willen brengen. Dat geldt ook voor mijn literatuur. In mijn vorig jaar verschenen roman ’Bik’ schrijf ik in documentaire-vorm over de steden Berlijn en Den Haag, maar wat de hoofdpersonen betreft heb ik daar allerlei fictie-elementen aan toegevoegd.” (…) Die mix van elementen, soms zelfs regelrecht contrasterend, is ook terug te vinden in Gouts [andere] boeken. In het dit jaar verschenen ‘19 x een avontuur van Eendje en Beest’ zelfs méér nog dan in de roman ’Bik’. De fraai vormgegeven uitgave die de auteur maakte met tekenaar Harrie Geelen, oogt op het eerste gezicht als een kinderboek, maar is dat allerminst. De inhoud is een volwassen bespiegeling van de relatie van ’Eendje’ en ’Beest’ – en niet in de laatste plaats van wat zich in hun slaapkamer afspeelt. Een fabel zoals ook Toon Tellegen die zo mooi schrijft – maar dan wat kruidiger. En een knipoog naar het sprookje zoals lezers die ook van Louis Paul Boon kennen – maar dan serieuzer. Gout: “Ik hoorde van Harrie Geelen dat Toon Tellegen het heel leuk vond. Dat mengen van verschillende vormen is natuurlijk heel prikkelend. Vergeet vooral ook niet de enorme rol die Harrie Geelen bij het maken van dit boek gespeeld heeft. Hij begrijpt precies wat ik bedoel. En hij is pas echt een culturele duizendpoot. Componist, schrijver, tekenaar en de man achter beroemde televisieseries als ’Kunt u mij de weg naar Hamelen vertellen, mijnheer?’ Ik denk dat het allemaal te maken heeft met willen ’spelen’, maar dan op een serieuze manier. En ik denk dat ik nooit meer van die mengvormen af kom. Dat verbindt het allemaal met elkaar.” (…)
Lees hier het artikel van Peter Bruyn
Meer over ‘19 x een avontuur van Eendje en Beest’
Meer over ‘Bik’

«Een prachtige Stolperstein tussen de soms logge bakstenen van bestsellers.» – Daan Lameijer

VoorplatRaakt-75 Over ‘Wat ons raakt’ van Niek Bremen op Literair Nederland, 31 december 2021:
(…) Waar Anne Frank in ’s lands beroemdste oorlogsdagboek ‘Het Achterhuis’ de verteller is, kruipt Bremen in de huid van ik-figuur Dini Wolff. Een zware klus, waar stilistische uitglijders dreigen. Want hoe drukt een adolescent uit de jaren ’40 zich precies uit? Gelukkig krijgt de lezer niet eenmaal het idee dat hier eigenlijk Bremen spreekt. (…) Aanvankelijk wordt slechts mondjesmaat gezinspeeld op de Nederlandse nalatigheid bij de razzia’s. Des te confronterender is de vraag die in ‘Het Achterhuis’ achterwege blijft: “Waarom laat iedereen toe dat wij gedeporteerd worden?” (…) Naast, of feitelijk via de lotgevallen van Dini Wolff introduceert Bremen enkele dieptepunten van menselijke waardigheid. Oftewel: hoe klein kan een mens zijn? In tien andere kronieken portretteert de bundel even interessante als alledaagse personages die in ‘Mijn kleine oorlog’ van Louis Paul Boon hadden kunnen figureren. (…) In oorlogsverhalen is goedkoop sentiment misschien wel de grootste afknapper. Films met aanzwellende vioolmuziek, kolderiek camping-Duits en theatraal met het hoofd schuddende verzetsstrijders overspoelen de bioscopen. ‘Wat ons raakt’ weerstaat die verleiding: Bremen raakt ons ontegenzeggelijk, maar richt zijn pijlen niet op de onderbuik. Liever schotelt hij ons een wonderlijke combinatie voor van gitzwarte nationale historie, niet waargemaakte dromen en een lachwekkende nietszeggendheid. Over dit laatste zei Hendrik Marsman niet voor niets dat de waarachtige kunstenaar juist in het zeer alledaagse het bijzondere ontdekken kan. (…) ’Wat ons raakt’ is een prachtige Stolperstein tussen de soms logge bakstenen van bestsellers.
Klik hier voor de recensie
Meer over ‘Wat ons raakt’
Meer over Niek Bremen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Gedicht van Didi de Paris

In zijn bijna dagelijkse Facebookbericht memoreert Wim van Til, oprichter van en coördinator bij Poëziecentrum Nederland, de geboorte- en sterfdagen van Nederlandstalige dichters. Vandaag (10 mei 2021) is het de sterfdag van onder anderen Louis Paul Boon, Leo Herberghs, en Lucebert, maar ook de geboortedag van onder anderen J.C. Bloem, Frans Kuipers, Herman Leenders en Didi de Paris. Bij wijze van felicitatie kiest Wim van Til voor een gedicht van Gerrit Kouwenaar (voor Lucebert); uitgeverij In de Knipscheer kiest in dit bericht voor het gedicht ‘Dooi’ van Didi de Paris (1957) uit zijn bij Uitgeverij In de Knipscheer verschenen bundel ‘Boks’ uit 2011. Dit gedicht is ook opgenomen in de door Klaas de Groot samengestelde bloemlezing ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’.

Dooi

Twee engeltjes verblind door een gloed
vergaten hun ochtendgebed
gooiden de sprei van zich af
sprongen uit bed, wrongen hun voetjes
in sloffen, sloegen een kamerjas om
en liepen naar: het venster.

IJsbloemen werden tot opens toe beademd:
over de wereld lag een wit tapijt gespreid.
Een dweil aan de waslijn en een jutezak
waar steenkool in gezeten had, alles – verstijfd
zoals de kruiwagen op het gazon verloren-
had eindelijk zijn vaste vorm gekregen.

Het winterkoninkje, het koolmeesje
en het roodborstje waren getuige:
overal fonkelde kristal. Een onzichtbare hand
had alles tot rijp geslagen op rijm gezet.
En het land was bang te breken, durfde
niet meer te bewegen.

In de poriën van het perzikenboompje
had de wind witte lijntjes getatoeëerd
en de uitwaseming van de nieuwe dag
zich tot poëzie gekristalliseerd.

En zilveren webben verbonden alles
van hier tot aan de dooi.

Meer over ‘Boks’
Meer over Didi de Paris op deze site
Meer over ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’

«Fenomenaal: een onversneden meesterwerk» – Holly Moors

VoorplatBitterdagen-72 Over ‘Bitterdagen’ van Peter Lenssen op Moors Magzine, 27 mei 2019:
Peter Lenssen is een Limburgse schrijver die een kwart eeuw geleden debuteerde met de indrukwekkende roman over de mijnen ‘Toplöss’, die onlangs opnieuw in een herschreven versie is uitgegeven als ‘Mijnverdriet’. Dat er een nieuwe Limburgse roman van hem was verschenen, ‘Bitterdagen’, is vrijwel onopgemerkt gebleven, en dat terwijl we hier met een onversneden meesterwerk te maken hebben, een boek dat ik gerust met werk van Louis Paul Boon zou durven vergelijken. Boon’s motto ‘we moeten de mensen een geweten schoppen’ lijkt ook door Lenssen te worden opgepakt, want zijn hoofdpersoon, de woedende, mensenhatende Sjef Sonnenschein, spuugt op alle onrecht dat hij tegenkomt. ‘Bitterdagen’ wordt verteld door Sjef Sonneschein, een woedende, mensenhatende oude man die via flash-backs zijn levensverhaal vertelt, waarin de Tweede Wereldoorlog, de mijnen, het kolonialisme en het corrupte Limburg steeds overheersend aanwezig zijn. Het is een aangrijpend boek, dat ik alleen met stukjes en beetjes kon lezen. Lees bijvoorbeeld zelf eerst maar eens het fragment dat ik hier laat zien, dat begint op pagina 20 en dat net iets meer dan een hele bladzijde in beslag neemt. Het verhaal dat daarin verteld wordt greep me al zo aan dat ik het boek eerst een paar dagen weg heb moeten leggen voor ik weer verder kon lezen.
Hier en hier meer over ‘Bitterdagen’ op Moors Magazine
Meer over ‘Bitterdagen’
Meer over Peter Lenssen op deze site

«Dankbaar grasduinen in grote variëteit aan poëzie.» – Albert Hagenaars

Over ‘Kromzang’ van Stefaan van den Bremt op Confetti, 27 december 2015:
Zoals zíjn traditie wil, offreert de dichter, vertaler en essayist Stefaan van den Bremt (1941, Aalst) weer een grote variëteit aan poëzie in slechts één bundel. (…) Het is niet alleen dankbaar grasduinen in dit boek maar ook hard werken. De dichter roept de lezer namelijk op om, door zo intensief mogelijk te lezen en mee te denken, van verkennen te komen tot (h)erkennen.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Kromzang’
Meer over Stefaan van den Bremt bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Uit elk register spreekt vakmanschap.» – Albert Hagenaars

Over ‘Kromzang’ van Stefaan van den Bremt voor NBD Biblion, 14 augustus 2015:
Kromzang bestaat uit vijf delen, plus enkele pagina’s aantekeningen die op zich al boeiend zijn. De afwisseling resulteert niet alleen uit de verscheidenheid aan onderwerpen (hier o.a. het belang van de Vlaamse Primitieven, Louis Paul Boon, de Katharen en de dood van moeder), maar ook uit de ‘verwijsborden’ achter de ‘richtingaanwijzers’. (…) Daarnaast springt Van den Bremt steeds van de ene stijl op de andere. Toch spreekt uit elk register vakmanschap. Deze van levensinzichten getuigende verzen zijn gemiddeld beter dan zijn vroegere werk.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Kromzang’
Meer over Stefaan van den Bremt bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Het boek staat vol met prachtige verzen.» – Adriaan van IJperen

Margreet Schouwenaar presenteert ‘Waaraan het vlees ontsnapt’ in Alkmaar:
De Prinsenzaal van het Stadhuis Alkmaar staat vrijdagmiddag 21 november 2104 open voor de presentatie van ‘Waaraan het vlees ontsnapt’, de nieuwe dichtbundel van Margreet Schouwenaar. Peter de Rijk, schrijver en recensent, zal Margreet Schouwenaar kort interviewen. De auteur zal het eerste exemplaar overhandigen aan de wethouder van cultuur Anjo van de Ven. Er is een muzikaal intermezzo van de luitspeler Frits Sandkuijl en verdere medewerking aan het programma wordt verleend door Adriaan van IJperen van het Alkmaars dichtersgilde. Locatie: Stadhuis Alkmaar, Langestraat 97, 1811 JD Alkmaar. Aanvang: 16.00 uur precies. Meld uw komst vooraf op indeknipscheer@planet.nl; het beschikbaar aantal plaatsen is beperkt. ‘Waaraan het vlees ontsnapt’ is een uitgave van Uitgeverij P (Leuven) en Uitgeverij In de Knipscheer (Haarlem).
Lees hier de inleiding van Adriaan van IJperen
Meer over ‘Waaraan het vlees ontsnapt’