«Over de tot nu toe onderbelichte levensgang en geschriften van Medardo.» – Tommy van Avermate

VoorplatMedardo-75Over Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao van Aart G. Broek op Pas Uit, 3 augustus 2023:

Als het Duitse leger op 10 mei 1940 Nederland binnenvalt, wordt 7.800 kilometer verderop de Curaçaose schrijver, dichter en activist Pablo Pedro Medardo de Marchena (1899-1968) gearresteerd. In de laatste editie van de ‘Parelduiker’ van 2022 schrijft bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische letteren Michiel van Kempen een uitvoerig essay over deze relatief onbekende antikoloniale verzetsfiguur. Eén jaar eerder was al het boek ‘Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’ van Aart G. Broek verschenen. (…) Medardo de Marchena werd vanwege zijn ‘opruiende’ antikoloniale, antikapitalistische en antikatholieke geschriften al jaren door de koloniale autoriteiten en de inlichtingendienst in de gaten gehouden. (…) Uiteindelijk bood de uitzonderingstoestand van de wereldoorlog de autoriteiten alsnog de gelegenheid om Medardo op te pakken. (…)  Van Kempen noemt Medardo in de titel van zijn essay ‘een Antilliaanse held’ en vergelijkt hem vanwege beider radicaliteit, rechtvaardigheidsgevoel en eloquentie met Anton de Kom. (…) Medardo schreef zijn schotschrift, waarin hij fel uithaalt naar het koloniale bestuur, de rooms-katholieke missie en het internationaal grootkapitaal, maar waarin hij ook kritisch is op het gebrek aan verzet van het Afro-Curaçaose volksdeel, in het Papiaments. Dat is nog een belangrijk verschil met Anton de Kom (waar Van Kempen zelf op wijst), die ‘Wij slaven van Suriname’ in het Nederlands schreef en daarmee dus ook een Nederlands publiek bediende. Medardo spreekt tot zijn mede-eilandbewoners en spoort hen aan massaal in opstand te komen tegen het onrecht dat hen wordt aangedaan. (…)
Lees  meer op Pas Uit
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

Uitgeverij In de Knipscheer en haar Top-10 voor Keti Koti 2023 over slavernij

VoorplatHaarlemmers en de slavernij-75Door de jaren heen is Uitgeverij In de Knipscheer actief geweest met boekenstands op Keti Koti-herdenkingen, of het nu bij de viering was in Het Amsterdamse Oosterpark bij (de onthulling van) het slavernijmonument of op het Surinameplein, ook in Amsterdam. Dit jaar heeft In de Knipscheer een boekentafel in het Frans Hals Museum in Haarlem gedurende het Keti Koti Event van 15.00 uur ’s middags tot 20.00 uur ’s avonds. Het kan eigenlijk niet anders omdat recentelijk het spraakmakende boek ‘Haarlemmers en de slavernij’ verscheen met op de voorkant van het omslag een Afrikaans jongetje geschilderd door Frans Hals. Voor deze gelegenheid is uit het fonds aanvullend een negental, nog recente boektitels geselecteerd die alle slavernij tot thema hebben.

1. Ineke Mok, Dineke Stam Haarlemmers en de slavernij (koloniale geschiedenis) Suriname / Antillen, genaaid in omslag met flappen, royaal formaat, 360 blz., met honderden illustraties, geheel in vierkleuren incl. wandel- en fietskaart € 19,50 ISBN 978-90-6265-923-4

2. Fred de Haas Servus Macht, slavernij, uitsluiting en verzet (koloniale) geschiedenis gebrocheerd in omslag met flappen, 216 blz. geïllustreerd, € 19,50 ISBN 978-94-93214-16-3

3. Aart G. Broek Medardo de Marchena Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao (pamflet – essay) Curaçao, gebrocheerd, 140 blz., € 18,50 geïll. met een ets van Bert Kienjet ISBN 978-94-93214-51-4

4. Els Langenfeld Porto Marie. 1738 – 1795 – 1888 (novellen) Curaçao, genaaid gebrocheerd, 296 blz., € 19,50 ISBN 978-90-6265-816-9

5. Carel de Haseth Slaaf en Meester / Katibu di Shon (novelle Curaçao, tweetalig Nederlands-Papiaments) genaaid gebonden in stofomslag, 144 blz., € 18,50 ISBN 978-90-6265-835-0

6. Joseph Hart De Wooncirkel (roman) Curaçao, gebrocheerd met flappen, 328 blz. € 19,50 Eerste uitgave in het Nederlands 2017 ISBN 978-90-6265-971-5

7. Henna Goudzand Nahar De geur van bruine bonen (roman) Nederland / Suriname, gebrocheerd in omslag met flappen, 372 blz., € 23,50 ISBN 978-94-93214-17-0

8. Janny de Heer Gentleman in slavernij (roman) Nederland / Suriname, gebrocheerd, 336 blz., € 19,50 ISBN 978-90-6265-832-9

9. Lucia Nankoe en Jean Jacques Vrij Trouwportretten Surinaamse voorouders in beeld 1846-1950 genaaid gebonden, oblong, 156 blz., € 24,50 ISBN 978-90-6265-677-6

10. Barney Agerbeek Njai Inem Kroniek van een steen (roman) Indië / Indonesië, genaaid gebrocheerd met flappen, 176 blz. € 19,50 ISBN 978-90-6265-864-0

Meer over slavernij op deze site

«‘De door de regering aangeboden excuses zijn het begin van een lange weg.’ Deze zinsnede van koning Willem-Alexander in zijn jongste kersttoespraak is een gotspe.» – Aart G. Broek


Presentatie over ‘Medardo de Marchena’ van Aart G. Broek in Pletterij, 5 maart 2023:
Dit boek over Medardo de Marchena is opmerkelijk: het bevat een pamflet (‘Onwetendheid of De vorming van een volk’) dat even opzienbarend is als ‘Wij slaven van Suriname’ uit 1934 van Anton de Kom: Suriname heeft Anton de Kom, maar Curaçao blijkt in Medardo de Marchena zijn evenknie te hebben! Op 1 juli 1863 maakte een proclamatie van koning Willem III formeel een einde aan slavernij op de Nederlands-Caribische eilanden. De slaven verloren de status van bezit en zouden gaandeweg volwaardige burgers worden. Ruim 65 jaar later schreef Medardo de Marchena in 1929 (!) in het Papiaments een schotschrift, waarin hij onomwonden stelde dat van de beoogde emancipatie niets terecht was gekomen. Vooral de katholieke kerk krijgt er van langs. Het kwam De Marchena duur te staan. Gebrandmerkt als ‘staatsgevaarlijk’ bracht hij de oorlogsjaren door in een interneringskamp op Bonaire. Een poging om hem van overheidswege op te nemen in een psychiatrische inrichting mislukte. Dat pamflet is onlangs herontdekt en nu eindelijk door Aart Broek vertaald in het Nederlands.
Kijk hier naar de presentatie vanaf 1.12.25 op de tijdlijn
Meer over Medardo de Marchena
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer presentaties van Uitgeverij in de Knipscheer in Pletterij
Kijk ook naar De Epiloog-livestreams en podcasts Uitgeverij In de Knipscheer in de Pletterij

Literair café: Over slavernij en verzet

30 OKT Knipscheer FACEBOOK 1920x1080

Zondagmiddag 5 maart 2023 Literair café in Pletterij om 15.00 uur:
Op 19 december 2022 bood premier Mark Rutte namens de Nederlandse regering excuses aan voor het slavernijverleden van Nederland. Op initiatief van Bureau Discriminatiezaken Kennemerland vinden in 2022 en 2023 tal van activiteiten plaats onder de noemer ‘De erfenis van ons Koloniaal Verleden in Haarlem’. Een van de initiatieven is dit ‘literair café’ in de Pletterij. Daarin zijn op 5 maart 2023 twee schrijvers te gast met toelichtingen op hun meest recente titels: Fred de Haas over de geschiedenis van de slavernij en Aart Broek over Merdardo de Marchena. Suriname heeft Anton de Kom, maar Curaçao blijkt in Medardo de Marchena zijn evenknie te hebben.

Eeuwenlang was slavernij de normaalste zaak in Europa en iedereen kon in handen komen van slavenhandelaren. Hier werd de basis gelegd voor de Trans-Atlantische slavenhandel. Ook de rol van het christendom en de islam – die de slavernij faciliteerden – komt sterk naar boven. Fred de Haas legt de historische en religieuze processen uit, die verklaren waarom juist zwarte mensen het slachtoffer werden van de slavenhandel: eerst in Europa – met name Portugal, Spanje en islamitische landen – en later in het Caribisch Gebied.

Op 1 juli 1863 maakte een proclamatie van koning Willem III formeel een einde aan slavernij op de Nederlands-Caribische eilanden. De slaven verloren de status van bezit en zouden gaandeweg volwaardige burgers worden. Ruim 65 jaar later schreef Medardo de Marchena in 1929 (vijf jaar vóórdat Wij slaven van Suriname van Anton de Kom verscheen) in het Papiaments een schotschrift, waarin hij onomwonden stelde dat van de beoogde emancipatie niets terecht was gekomen. Het kwam De Marchena duur te staan. Gebrandmerkt als ‘staatsgevaarlijk’ bracht hij de oorlogsjaren door in een interneringskamp op Bonaire. Dat pamflet is onlangs herontdekt en nu eindelijk vertaald in het Nederlands door Aart G. Broek.

Presentatie Franc Knipscheer. De presentatie vindt plaats in de Pletterij, Lange Herenvest 122, 2011 BX Haarlem. De toegang is gratis, inlopen mag/kan maar een plaats reserveren via de website wordt op prijs gesteld. En vol=vol. Het programma wordt ook live gestreamd. U kunt de livestream volgen op de homepage van debat- en cultuurpodium Pletterij, op hun Facebook-pagina of op hun YouTube-kanaal. Op het moment van de uitzending openen zich op deze drie platforms vensters met de livebeelden. Een inlogcode is niet nodig. Op het YouTube-kanaal van de Pletterij kunt u de uitzending later ook terugzien.

Klik hier voor de aankondiging op website Pletterij
Meer over ‘Servus. Macht, slavernij, uitbuiting en verzet’
Meer over ‘Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’

«Geen excuus meer om aan Antilliaanse held Medardo de Marchena voorbij te kijken.» – Michiel van Kempen

VoorplatMedardo-75Over Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao van Aart G. Broek in De Parelduiker, jaargang 27, nummer 5:
Het zal niemand ontgaan zijn hoe de ster van Anton de Kom en zijn boek ‘Wij slaven van Suriname’ in twee jaar tijd gerezen is. Met het boek uit 1934 gaf De Kom op eigen kracht een radicale wending aan de geschiedschrijving van Suriname en stond hij met de kracht van rechtvaardigheidsgevoel en grote eloquentie op tegen een tot in de 20ste eeuw doorgezet Nederlands kolonialisme. (…) Maar in wat toen ‘de Nederlandse West’ heette, was er nog iemand die fel ageerde tegen de Hollandse overheersing, en dat deed hij in 1929, dus vijf jaar vóór Anton de Kom. Zijn naam: Medardo de Marchena. (…) Wie was nu die Medardo de Marchena en wat had hij geschreven? Dat is recent geboekstaafd in een elegant boekje waarin Aart Broek het leven van de man heeft vastgelegd en zijn belangrijkste pamflet heeft vertaald uit het Papiaments, onder de titel ‘Medardo de Marchena; staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’. (…) In de eerste alinea van dat pamflet zet hij al direct neer wat hem voor ogen staat: “Deze uitgave kan hen [de gekleurde mensen van het eiland] helpen zich te bevrijden van allerlei vernederingen en uitbuiting die hen ten deel vallen, vanwege de vreselijke plaag die steeds meer terrein wint en die nooit wordt bestreden en bekend staat onder de naam onwetendheid. (p. 81)” We horen natuurlijk al de echo die vijf jaar later zal opklinken uit het boek van Anton de Kom: “Geen volk kan tot volle wasdom komen, dat erfelijk met een minderwaardigheidsgevoel belast blijft. Daarom wil dit boek trachten het zelfrespect der Surinamers op te wekken en voorts de onjuistheid aantonen van de vredesbedoelingen der Hollanders ten tijde der slavernij.” (…) Medardo de Marchena schreef [zijn boek] in het Papiaments, in de volkstaal die iedereen kon verstaan. ‘Wij slaven van Suriname’ was geschreven in het Nederlands, een taal die bijna geen van de verschoppelingen van Suriname voor wie De Kom het opnam kon lezen. (…) Evenmin als Engelstalige historici nog langer een verontschuldiging hebben om de Nederlandstalige Anton de Kom te negeren, hebben wij nog een excuus om aan de Papiamentstalige Medardo de Marchena voorbij te kijken, nu zijn pamflet vertaald is in het Nederlands.
Bron
Lees hier het artikel ‘Een Antilliaanse held: Medardo de Marchena’
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Geen man om aan voorbij te gaan.» – Aart G. Broek

VoorplatMedardo-75Over Medardo de Marchena in Brief van de dag in De Volkskrant, 12 november 2022:
(…) Vijf jaar vóór Anton de Kom zijn Wij slaven van Suriname publiceerde, hekelde De Marchena in ongekend felle bewoording het racisme en de hypocrisie van de blanke elite en de uitbuiting van de Afro-Curaçaose bevolking. (…) Het pamflet verscheen vorig jaar voor het eerst in Nederlandse vertaling, waarbij een uitgebreide inleiding licht werpt op de historische context, de voedingsbodem en de agressieve reactie van het koloniaal bestuur. Merdado de Marchenena is geen man om aan voorbij te gaan.
Lees hier of hier de ‘Brief van de dag’
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Anti-koloniaal verzet tegen het Nederlandse kolonialisme zo oud als dat kolonialisme zelf.» – Harry Westerink

VoorplatMedardo-75In 1929 publiceerde Pedro Pablo Medardo de Marchena (1899-1968) een schotschrift waarin hij in felle bewoording uithaalde naar het koloniale bestuur, de rooms-katholieke missie en het internationale kapitaal op Curaçao. De Marchena hekelde het racisme en de hypocrisie van de witte elite op het eiland en de uitbuiting van de Afro-Curaçaose bevolking. Hij schreef het pamflet in het Papiaments. Onder de titel “Onwetendheid of De vorming van een volk” is het onlangs voor het eerst in een Nederlandse vertaling verschenen, voorzien van een uitgebreide inleiding door Aart G. Broek. (…) In 1933 werd door de koloniale bestuurders serieus overwogen om hem strafrechtelijk te vervolgen. Hij moest monddood worden gemaakt en onschadelijk worden gemaakt. (…) In 1940, toen de Tweede Wereldoorlog was uitgebroken, zagen de bestuurders een tweede kans om De Marchena te kunnen opbergen en te kunnen uitschakelen. Evenals tientallen anderen op het eiland werd hij van zijn bed gelicht en opgepakt, (…) omdat hij een verondersteld staatsgevaarlijk gedachtegoed had uitgedragen. Na enkele maanden in het Huis van Bewaring op Curaçao te zijn opgesloten, bracht hij de daarop volgende oorlogsjaren door in een interneringskamp op Bonaire. (…) Het veronderstelde gevaar dat De Marchena voor rust en algemene veiligheid zou kunnen zijn, hield hem achter de hekken van het interneringskamp. Pas op 7 november 1945, dus ruim na het einde van de Tweede Wereldoorlog, werd hij in vrijheid gesteld. (…)
Lees hier de recensie ‘Medardo de Marchena: gevaar voor de witte koloniale elite op Curaçao’
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Aart G. Broek has now for the first time translated Medardo de Marchena’s important pamphlet into Dutch.» – Rosemarijn Hoefte

VoorplatMedardo-75Over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’ van Aart G. Broek in New West Indian Guide [nr.96], april 2022
(…) Rosemarijn Hoefte has kindly provided an overview of recent Dutch-language books that may be of interest to our readers. (…) Anton de Kom’s Surinamese perspective on the history of his country of birth was unique in Dutch colonial historiography, but his indictment of stifling Dutch colonial policy was not. Partially inspired by Marcus Garvey, Pedro Pablo Medardo de Marchena in 1929 wrote a fierce indictment in Papiamentu against racism and other humiliations suffered by people of color on account of the colonial state, the Roman Catholic Church, and big business on Curaçao, for which he was prosecuted and jailed. Aart G. Broek has now for the first time translated Medardo de Marchena’s important pamphlet into Dutch, with a lengthy introduction on its historical context as Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao (Haarlem, the Netherlands: In de Knipscheer, 2021, paper € 17,50).
Bron
Meer over ‘Medardo de Marchena: Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’

«Een boek om te koesteren over een bijzondere man uit de koloniale geschiedenis.» – André Oyen

VoorplatMedardo-75Over ‘Medardo de Marchena – Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’ van Aart G. Broek op Ansiel, 11 oktober 2021:
(…) Medardo de Marchena was de buitenechtelijk zoon van de katholieke Afro-Curaçaose Anna Delfina Wiel en de Joodse Benjamin Abraham de Marchena. (…) Omstreeks 1920 verbleef hij in de Verenigde Staten waar hij in aanraking kwam met het gedachtengoed van Marcus Garvey (een van de pioniers in de strijd om burgerrechten voor de zwarte bevolking in de Verenigde Staten). De Marchena stond in de jaren dertig van de 20ste eeuw in Curaçao bekend als kritisch en revolutionair. Met zijn publicaties in het Papiaments probeerde hij het volk wakker te schudden voor zijn ongeschooldheid, onderdanigheid en lethargie als gevolg van onderdrukking door de toenmalige koloniale regering, de rooms-katholieke kerk en de Shell-raffinaderij. In 1929 publiceerde Medardo de Marchena een schotschrift waarin hij onstuimig uithaalde naar het koloniale bestuur, de rooms-katholieke missie en het internationale grootkapitaal op Curaçao. (…) Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd De Marchena vanwege zijn geschriften en denkbeelden aangemerkt als communist en een “gevaar voor de rust en veiligheid in het gebiedsdeel”. Hij werd verbannen naar Bonaire en verbleef van 1940 tot 1945 in het interneringskamp Playa Pariba, dat in eerste instantie bedoeld was voor Duitse onderdanen. (…) Medardo de Marchena schreef het schotschrift in het Papiaments, de creoolse moedertaal van hem en zijn mede-eilanders uit alle lagen van de bevolking. Onder de titel ‘Onwetendheid of De vorming van een volk’ verschijnt het felle betoog voor het eerst in Nederlandse vertaling. Aan dit pamflet gaat een uitgebreide inleiding vooraf, waarin Aart G. Broek een gedenkwaardig handelen uit de koloniale geschiedenis beschrijft. (…) Aart G. Broek laat de Nederlandse en Vlaamse lezers kennis maken met een bijzondere man uit de koloniale geschiedenis. Een boek om te koesteren.
Meer over ‘Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een vroeg voorbeeld van verzet tegen het Nederlandse koloniale bestuur op Curaçao.» – Dr. J. Kroes

VoorplatMedardo-75Over ‘Medardo de Marchena: staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’ door Aart G. Broek voor NBD / Biblion, 22 september 2021:
Een vroeg voorbeeld van verzet tegen het Nederlandse koloniale bestuur op Curaçao was P.M.M. Medardo de Marchena (1899-1968), die in 1929 een publicatie het licht liet zien met scherpe kritiek op Nederland, de Rooms-Katholieke Kerk en de missie en tenslotte het internationale grootkapitaal. Hij schreef dit in het Papiaments, de Creoolse moedertaal van Curaçao. In dit boek is een Nederlandse vertaling opgenomen met vooraf een uitgebreide inleiding over de situatie in de Nederlandse Antillen voor en na de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de oorlog werd hij geïnterneerd op Bonaire, waar hij na zijn vrijlating bleef wonen. De
uitgave is uitvoerig verantwoord en voorzien van een literatuuroverzicht. Behoudens een portrettekening is de publicatie niet geïllustreerd.
Meer over ‘Medardo de Marchena. Staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao’
Meer over Aart G. Broek bij Uitgeverij In de Knipscheer