Over ‘Metamorphoses / Ovidius’ van Harrie Geelen in Poëziekrant, juli/augustus 2023:
(…) Wie vertaalt, verandert, geeft het origineel een eigen draai – sterker nog: schept een geheel nieuw werk. (…) Vertalen redt levens: teksten die gedoemd zijn tot de vergetelheid, behouden zo hun bestaansrecht. (…) In plaats van ‘My lust t’ontvouwen hoe de vormen aller dingen / In nieuwe lichaemen verkeerde’ (de vertaling die Joost van den Vondel in 1671 maakte): leest de hedendaagse lezer de beginzinnen van recentere vertalingen. Uit die van Geelen, bijvoorbeeld, of van Schrijvers, beide verschenen in 2022. ‘Over hoe lichamen zomaar ineens in iets nieuws zijn veranderd / wil ik het hebben’, schrijft Geelen. ‘Gedaanten in nieuwe vormen veranderd verwoord ik geestdriftig / tot lijvige bundels’, oppert Schrijvers daarentegen. De toon is gezet. Wie voor de eerste bewerking kiest, krijgt luchtige, zangerige spreektaal voorgeschoteld. Schrijvers’ taal is plechtiger, stijver, lijkt meer gericht op het behoud van de oorspronkelijke inhoud en constructies dan op een overzetting in dynamisch Nederlands. (…)
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: Metamorphosen
«Geelens ‘Metamorphoses’ is fijne poëtische lectuur.» – Sjoerd van Hoorn
Over ‘Metamorphoses / Ovidius’ van Harrie Geelen op Nexus Instituut, 9 mei 2023:
Publius Ovidius Naso (43 v.Chr. – 17 n.Chr.) is in de mode. Op mijn bureau liggen drie vertalingen van zijn ‘Metamorfosen’, één van Marietje d’Hane Scheltema, oorspronkelijk uit 1993 maar nog steeds in druk, een nieuwe van Harrie Geelen en een nieuwe van Piet Schrijvers. De populariteit van Ovidius staat ongetwijfeld niet los van het feit dat zijn werk onderwerp is van het eindexamen Latijn, maar er is meer dat hem lezers brengt: Ovidius is een inspiratiebron voor vele dichters en schilders na hem. (…) In zijn vertaling kiest Harrie Geelen niet voor een schets van Ovidius, maar voor een beknopte poëtica. Hij kiest ervoor Ovidius zo muzikaal mogelijk te vertalen, ‘als een liedschrijver’. (…) Voor Geelen spreekt de spattende, vlammende en speelse taal. Zijn Ovidius is een nieuwe dichter die je met plezier kunt lezen. Hij vertelt en zingt als de liedschrijver die Harrie Geelen zelf is. (…)
Lees hier het artikel
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Geelens versie swingt wat meer en laat zich sneller lezen als echte poëzie.» – Vincent Hunink
Over ‘Metamorphoses / Ovidius’ van Harrie Geelen e.a. in De Volkskrant, 12 januari 2023:
Wie op zoek is naar klassieke mythologische verhalen komt snel uit bij de Romeinse dichter Ovidius (43 v.Chr. – 17 n.Chr.). In zijn kolossale gedicht ‘Metamorfosen’ (vijftien boeken, meer dan tienduizend verzen) staan zowat alle bekende verhalen van de Griekse en Romeinse mythologie bij elkaar. (…) En bijna steeds draait het om de liefde, Ovidius’ favoriete motief. ‘Speelman van liefdes’ noemt hij zichzelf. Afgelopen herfst zijn er twee nieuwe, integrale vertalingen van de ‘Metamorfosen’ verschenen. (…) Meestervertaler en latinist Piet Schrijvers levert een tweetalige uitgave in lijn met zijn eerdere vertalingen. (…) En er is er een verrassende vertaling van Harrie Geelen, onder andere bekend als illustrator, animator en liedjesmaker. Ovidius’ verhalen blijken oneindig veel boeiender dan de samenvattingen in mythologische handboeken. De beide nieuwe vertalingen onderstrepen dit weer eens. Zelfs moderne hervertellingen of fantasieën kunnen niet tippen aan de oude Romein. Wat is het geheim van Ovidius’ kunst? (…) De ‘speelman van liefdes’ is in de eerste plaats ‘speelman’, iemand die spelletjes speelt, die het gewoon leuk vindt om met zijn stof te experimenteren, allerlei vormen uit te proberen. Echte vertellers zijn vaak helemaal niet bezig met diepere betekenissen of symboliek, ze willen vooral fijne verhalen vertellen. (…) Geelens versie swingt wat meer en laat zich sneller lezen als echte poëzie. Als geheel lijkt zijn vertaling het minste op ‘vertaalde klassieke verzen’, ook al door een royaal gebruik van witregels. (…)
Lees hier of hier het artikel van Vincent Hunink
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Je thuis voelen in je lichaam: hoe werkt dat, wanneer je een hert wordt, of een koe?» – David Rijser
Over ‘Metamorphoses / Ovidius’ van Harrie Geelen en anderen in NRC, 16 december 2022:
(…) Ovidius is als bron voor met name mythologische verhalen vanaf de Middeleeuwen eigenlijk altijd een kernauteur gebleven: heel wat beroemde figuren, als Narcissus, Pyramus en Thisbe, kennen we alleen dankzij hem. Dat er nu tegelijkertijd maar liefst drie nieuwe vertalingen van Metamorfosen verschijnen, bevestigt dat Ovidius’ actualiteit onverminderd is. Geen wonder, met een epos dat macht en misbruik, identiteit en transformatie, leugen en waarheid als hoofdthema’s heeft. Al snel blijkt dat Ovidius’ gedicht geen ‘groot ’ verhaal, alleen heel veel kleine verhalen vertelt; en dat die niet over krijgstrompet en heldendaden gaan, maar over macht en passie. Vooral Eros bewerkstelligt de transformaties die Ovidius’ verhalen als thema verbinden. (…) Ovidius’ beste metamorfosen gaan over identiteit. Dat thema komt als vanzelf om de hoek kijken wanneer de gedaante verandert, maar het besef van de vorige blijft hangen. Je thuis voelen in je lichaam: hoe werkt dat, wanneer je een hert wordt, of een koe? Gender en ‘geaardheid’ spelen daarbij een opvallend belangrijke rol. Uitgewerkte episodes wijdt Ovidius aan meisjes die zich een jongen gaan voelen (Iphis), meisjes die het gesol aan hun lijf beu zijn en man worden (Caenis), jongens die samensmelten met meisjes-nimfen (Hermaphroditus). Maar ook is er aandacht en begrip voor wie ‘verkeerd’ verliefd wordt (op vader, broer, of generaal van de belegerende vijand bijvoorbeeld). Ovidius’ empathie geeft al die gekwelde would-be-minnaars een stem, en creëert een staalkaart van grensoverschrijdende passie van mensen en goden, die in dit opzicht alleen verschillen in de mate waarin ze hun gevoelens kunnen botvieren. (…)
Bron
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Harrie Geelen heeft er een mooie nieuwe mooie eigentijdse versie van gemaakt.» – André Oyen
Over ‘Metamorphoses / Ovidius’ van Harrie Geelen op Ansiel, 4 december 2022:
(…) De ‘Metamorfosen’ (Metamorphoseon libri) is een vijftien delen omvattend Latijns dichtwerk, bestaand uit ongeveer 12.000 regels, van de Romeinse dichter Publius Ovidius Naso. Het is een narratief epos dat genres overstijgt. (…) In 2022 verschenen twee nieuwe vertalingen: ‘Gedaantewisselingen’ van Piet Schrijvers en ‘Metamorphoses’ van Harrie Geelen. (…) Harrie Geelen heeft er een mooie nieuwe mooie eigentijdse versie van gemaakt. Zelf zegt hij het volgende hierover: “De vorm bepaalt altijd mee wat er staat. In de ‘Metamorphoses’ gaat het niet op de eerste plaats om de keuze voor de hexameter maar om Ovidius’ verdeling van al die zesvoetige regels over strofen: blokjes van twee, drie vier, vijf of zes hele regels, met een retorische bouw typisch voor liedteksten. Strofen zouden door een liedschrijver onmiddellijk gescheiden zijn door witregels. En dat heb ik gedaan.” (…) Bij Uitgeverij In de Knipscheer maakte Harrie Geelen als illustrator samen met schrijver Cor Gout het drieluik ‘19 x’ waarin beiden hun kinder- en jeugdjaren in de jaren vijftig van de vorige eeuw op onnavolgbare wijze tot leven laten komen: een ontroerende reis langs memory lane. (…)
Bron
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Alleen al de orde in de aanpak is stilistisch van wezenlijk belang.» – Harrie Geelen
Over Metamorphoses / Ovidius van Harrie Geelen op Athenaeum Boekhandel, 28 november 2022:
Harrie Geelen vertaalde Ovidius’ Metamorphoses. Op verzoek van de website van Athenaeum Boekhandel licht hij zijn vertaling toe, en de strofe-opbouw. Plus: lees de eerste hexameters uit zijn vertaling. «(…) Ik leef ruim tweeduizend jaar later dan Publius Ovidius Naso en er is nogal wat veranderd. Maar ik zocht manieren om trouw te blijven aan de vorm die hij had gekozen, en waar hij zo eigenzinnig mee speelde. Het is immers niet prettig als een buitenlandse collega iets anders doet met je tekst waar je ooit hard aan gewerkt hebt. (…) Een origineel handschrift uit Ovidius’ tijd is er niet. Maar ik ontdekte vrijwel meteen (als liedschrijver) dat die afgeronde strofevorm van de aanhef (vier hele hexameters) consequent doorgevoerd wordt. Strofen zijn niet altijd even lang – het duurt soms meer dan tien regels voordat er weer een punt aan het eind van een versregel staat – maar alleen al de orde in die aanpak is stilistisch van wezenlijk belang. Ik heb er dan ook koppig voor gezorgd dat je het Latijn naast de vertaling kunt blijven leggen en witregels in het origineel op precies dezelfde plaats kunnen worden toegevoegd. Ovidius heeft het herhaaldelijk over zang bij de lier. Orpheus neemt in een bepaald boek zelfs de rol als verteller over. Als ik nu nog zelf voorstellingen zou maken, wist ik het wel. Het is muziektheater. (…)»
Klik hier voor het hele bericht
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer
«De verdeling in langere en kortere strofen is hier een schitterend voorbeeld van. Hier is een heuse dichter aan het werk.» – Evi Aarens
Over Metamorphoses / Ovidius van Harrie Geelen op Neerlandistiek.nl, 23 november 2022:
(…) Ovidius’ ‘Metamorphosen’ bestaan uit niet minder dan 12.000 versregels die qua inhoud en vorm alle genres en vertelconventies overstijgen. En toch kan dit meesterwerk uit de Romeinse epiek vrij eenvoudig in deze vier woorden worden samengevat: Omnia mutantur, nihil interit. ‘Alles verandert, niets verdwijnt’. (…) Niets is voor niets en alles kan ook anders. (…) Het is een van de grote inzichten die ons vanuit de oudheid zijn toegeworpen. Een diep menselijk inzicht, bovendien, dat misschien wel alleen kan ontstaan in het denken van een dichter die de laatste hand legt aan een meanderende potpourri van honderdvijfendertig op experimentele wijze herschreven verhalen uit de klassieke goden- en heroënwereld. (…)Een wendbare manier van denken, een grote belezenheid, het verlangen alles anders te doen: wij hebben deze markante dichter ook vandaag de dag nog nodig. En alhoewel de vertaling van Marietje d’Hane-Scheltema uit 1993 nog altijd uitstekend is, is het daarom toch een feest dat er recentelijk twee nieuwe Nederlandse vertalingen van Ovidius’ ‘Metamorphosen’ zijn bijgekomen. Bij Primavera Pers verscheen ‘Gedaantewisselingen’, vertaald, ingeleid en van aantekeningen voorzien door de Leidse emeritus-hoogleraar Latijnse taal- en letterkunde Piet Schrijvers. Bij uitgeverij In de Knipscheer verscheen ‘Metamorphoses’, in een vertaling van schrijver en beeldend kunstenaar Harrie Geelen. (…) Het lijkt mij de moeite waard de nieuwe Ovidiusvertalingen van Schrijvers en Geelen eens anders te lezen. Ik ga vergeten dat het vertalingen zijn en beide werken lezen alsof het een origineel epos betreft. (…) Het eerste dat opvalt aan ‘Metamorphoses’, de tekst van Harrie Geelen, is de verdeling in strofen van meestal drie tot vijf regels. Elke strofe leest als een klein paragraafje, waarin een thema of gedachte in de laatste regel met tromgeroffel wordt afgerond, als in het couplet van een songtekst. Net als Schrijvers maakt Geelen gebruik van de dactylische hexameter, maar omdat hij zich vrijer en dichterlijker opstelt wordt de tekst veel minder dan bij Schrijvers in de mal van de metriek gestampt. Geelen lijkt naast de metrische opbouw ook vrijer om te gaan met het ritme van de woorden en de verzen. De verdeling in langere en kortere strofen is hier een schitterend voorbeeld van. (…) Hier is een heuse dichter aan het werk. (…).
Lees hier het hele artikel van Evi Aarens
Meer over ‘Metamorphoses’
Meer over Harrie Geelen bij Uitgeverij In de Knipscheer