Tag: Molukse geschiedenis

«Het groot verlangen naar vrijheid van het Zuid-Molukse volk in de schijnwerpers geplaatst.» – André Oyen

Over ‘Djam Karet/Elastiektijd’ van Richard Akihary op Ansiel, 29 januari 2024:

In de jaren zeventig van vorige eeuw haalde de treinkapingen in Nederland door Zuid-Molukkers regelmatig het internationale nieuws. De Zuid-Molukkers kwamen in 1951 voor een tijdelijk verblijf naar Nederland, met de belofte van de Nederlandse regering dat zij op de Molukken hun eigen staat zouden kunnen stichten. Zij verbleven in kampen, waaronder Kamp Vught en Schattenberg, onder meestal matige tot slechte omstandigheden. Nadat zij een generatie – ruim 25 jaar – hadden gewacht op de inlossing van de beloften van de Nederlandse regering, wilden enkelen van de jongere generatie hun situatie niet meer accepteren en gingen over tot gewelddadige acties. Richard Akihary wil het geheugen van iedereen opfrissen met zijn debuutbundel ‘Djam karet / Elastiektijd’ waarin hij het groot verlangen naar vrijheid van het Zuid-Molukse volk in de schijnwerpers plaatst. Bijna vier eeuwen gekoloniseerd door Nederland, waardoor de Zuid-Molukse geschiedenis ook Nederlandse geschiedenis is, daarna overheerst door vreemde mogendheden maar vrijwel niemand kent hun geschiedenis nog Overheerst, vernederd, uitgebuit en bedrogen door Nederland, Japan, Java en weer Nederland. Toch gebruikt de dichter geen verbale agressie maar neemt hij lezer na grondige research mee op een tocht doorheen de recente Molukse geschiedenis. (…) Djam Karet/Elastiektijd is een prachtige bundel over historische feiten die emoties en medeleven oproept!

Lees hier of hier de recensie
Meer over ‘Djam Karet/Elastiektijd’
Meer over Richard Akihary bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Roep om erkenning van aangedaan leed in welgekozen, keihard aankomende woorden.» – Peter de Rijk

Over ‘Djam karet / Elastiektijd’ van Richard Akihary in Straatjournaal (nr.308), november 2023:

Dat de excuses die onze minister-president Rutte in 2022 maakte ‘voor de kille ontvangst en bureaucratische ontvangst van de Molukse gemeenschap’ nog niet in de richting kwam van dat wat de Molukkers verwachtten mag duidelijk zijn. Ze voelden zich beledigd, waren vooral gekwetst en eisten excuses voor hun behandeling, nadat ze op dienstbevel naar Nederland waren gekomen. Duizenden van hen belandden in voormalige  oorlogskampen, zoals Westerbork. Naar hun soldij en pensioen konden ze fluiten. Stateloos wachtten ze af en van alle beloften die Nederland hun had gedaan, kwam niets terecht. (…) Richard Akihary koos voor nietsontziende poëzie om het verhaal te vertellen. Djam karet betekent elastiektijd, rekbare, onmeetbare tijd, een Moluks fenomeen. De bundel bestaat uit korte, krachtige beschrijvingen van vooral pijnlijke momenten in de geschiedenis van de Molukkers. Kenmerkend is het laatste, schrijnende gedicht Het litteken waarin het litteken dat een geweerkolf op een hoofd achterliet alle wonden, zichtbaar en onzichtbaar, weergeeft. ‘De ondraaglijke pijn/ gevoelloos met de jaren. Het litteken een aandenken.’ (…) Slechts weinig dichtbundels dragen een boodschap uit. Dit is er een van. Het is een roep om vrijheid en erkenning van aangedaan leed in welgekozen, keihard aankomende woorden.

‘Straatjournaal’ is sinds 1996 de (maandelijkse) straatkrant van Noord-West Nederland.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Djam Karet/Elastiektijd’
Meer over Richard Akihary bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De gedichten in deze wel degelijk urgente bundel lopen onrustbarend rustig de recente Molukse geschiedenis door.» – Jan de Jong     

Over ‘Djam Karet/Elastiektijd’ van Richard Akihary op  Tzum Nieuwsbrief , 27 oktober 2023:

‘Poëzie doet een beroep op de lezer om over de positie van de underdog na te denken.’ Aldus dichter Richard Akihary in het AD. Die underdog is de Zuid-Molukse bevolking en dat begrip is nodig, omdat vrijwel niemand hun geschiedenis meer kent. Overheerst, vernederd, uitgebuit en bedrogen door Nederland, Japan, Java en weer Nederland. Toch lopen de gedichten onrustbarend rustig de recente Molukse geschiedenis door. Er spreekt geen woede uit, geen afkeer, maar ook geen berusting. Ze nodigen slechts uit tot begrip. (…) ‘Javaanse rover’ brengt de tragische geschiedenis scherp voor het voetlicht:  “(…)  Troostmeisjes verlost/ van de Kenpeitai,/ verstrikt in de bersiap./ De weerloze Indo/ willekeurig verkracht,/ vermoord. (…)” Zo vielen Molukse meisjes en vrouwen van de ene onderdrukking in de andere. Waarna het gedicht de revolutie van Soekarno, die immers alle landen van Nederlands-Indië tot provincies degradeerde onder één centraal Javaans bestuur, haarscherp fileert tot ‘VOCdroom / in een Javaans jasje’. (…) Een sterk gedicht als ‘Terug van weggeweest’ handelt ogenschijnlijk over de terugkeer van de wolf in Nederland, maar de goede verstaander heeft natuurlijk aan een half woord genoeg – zeker in het kader van deze zeker (…) urgente bundel.

Lees hier de recensie
Meer over ‘Djam Karet/Elastiektijd’
Meer over Richard Akihary bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Gevoelens van onrecht en machteloosheid in dichtbundel over Molukse geschiedenis.» – Manon Bastidas

Over ‘Djam karet / Elastiektijd’ van Richard Akihary, in AD 26 september 2023:

“Mijn ouders en grootouders hebben zich altijd bedrogen gevoeld, want achterstallige soldij en pensioenen zijn nooit uitgekeerd. Deze gevoelens heb ik in poëzievorm gegoten, want poëzie doet een beroep op de lezer om over de positie van de underdog na te denken.” (…) Akihary besteedt ook aandacht aan het nieuwe leven van de Zuid-Molukkers in Nederland. Zelf groeide hij op in Kamp Bruinhorst in Ederveen en verhuisde later naar de Molukse wijk in Lunteren. “Ik schrijf over het kampleven en hoe ik me in het kamp nooit op mijn gemak voelde. Pas later begreep ik dat het een werkkamp voor Joden was geweest.” (…) Met de titel ‘Djam Karet / Elastiektijd’ bedoelt Akihary dat tijd voor Molukkers een rekbaar begrip is. “Veel van hen hebben moeite met op tijd komen. Maar het is nooit te laat om de Molukse geschiedenis aan het licht te brengen.” (…)
Lees hier het artikel in AD
Meer over ‘Djam karet / Elastiektijd’ en Richard Akihary
Meer over de Molukse zaak en Molukse auteurs op deze site

Frans Lopulalan overleden

FransLopulalan1985 foto Els Kirst
De auteur van het tweede boek dat Uitgeverij In de Knipscheer in 1976 uitgaf, de Amerindiaanse auteur Craig Strete, placht zijn brieven (nog geen internet, nog geen fax) te ondertekenen met ‘Keep Walkin’ In Beauty’. Daar sprak een trots en fierheid uit die hij later door een van de personages in een van zijn romans liet verwoorden met ‘Ik ben niet bang te sterven, ik ben bang uit te sterven’. Die trots en fierheid, alsook de implicatie van het uitsterven, heb ik ook altijd toegedicht aan de Molukse schrijver Frans Lopulalan, die in 1985 aan één boek genoeg had om het leed en onrecht berokkend aan de generatie van zijn ouders onder woorden te brengen en onsterfelijk te maken: Onder de sneeuw een Indisch graf.

Er kwam in 1994 nog een tweede boek van hem uit, Dakloze herinneringen, aangekondigd als ‘notities van een schrijver tussen twee romans in’. Op het omslag daarvan is een postzegelgroot fotootje afgedrukt van een door Frans gedragen zonnebril. Als je daarop inzoomt is in de reflectie een manspersoon te ontwaren: zijn redacteur Jos Knipscheer, mede-oprichter van en -uitgever bij In de Knipscheer. Jos had zich toen al uit de uitgeverij vooral om gezondheidsredenen moeten terugtrekken en zou een paar jaar later overlijden. Frans, de schrijver, kon niet zonder Jos, de redacteur. Frans bleef de trom roeren met op het scherp van de snede geschreven, vaak ‘boze’ columns, maar die tweede roman is, en ik denk daarom, nooit gekomen.

Het beeld van Frans dat in mijn geheugen is gegrift is door mist omgeven: in 1986 zond omroep Ikon zonder filmische beelden en zonder tussenkomst van een interviewer een televisiegesprek uit van drie kwartier tussen twee jonge, volop rokende schrijvers, Frans Lopulalan en Ernst Jansz over hun beider Indische vaders, opgenomen in Literair Café De Engelbewaarder in Amsterdam. Dat kon toen nog. Gewoon op Nederland 1.

Frans Lopulalan (1953) is vanmiddag 28 oktober 2020 overleden in een hospice. Keep Walkin’ in Beauty, Frans.

franc knipscheer, Haarlem

Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer