Over ‘Pionier en rebel. Het leven van Albert Helman (1903-1996)’ van Michiel van Kempen op Ansiel, 15 februari 2022:
In 2016 verscheen Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van letterkundige Michiel van Kempen. Nu is hier een herziene en verkorte heruitgave van verschenen onder de titel ‘Pionier en rebel’. Een titel die heel erg van toepassing was op de Surinaamse schrijver, journalist, componist, taal- en geschiedkundige en politiek-culturele spilfiguur Lou Lichtveld (1903-1996), beroemd geworden onder het pseudoniem Albert Helman. (…) In 1939 trok hij zich het lot van de Joodse vluchtelingen aan die vanuit Duitsland naar Nederland komen. In opdracht van het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen schreef hij het boek ‘Millioenen-leed’. Helman dook aan het begin van de oorlog onder omdat hij zo bekend was als antifascist dat hij niet langer in het openbaar kon verschijnen. Actief in het verzet vervalste hij persoonsbewijzen, publiceerde verzetsverzen en protesteerde bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de oprichting van de zogenaamde Kultuurkamer waar kunstenaars lid van moesten worden. (…) Albert Helman was de eerste grote Surinaamse schrijver, een man van zijn tijd, dus zowel van de koloniale tijd als daarna de onafhankelijkheid, die zich sterk bezighield met nationaal bewustzijn, in positief zowel als negatief opzicht. De mens staat centraal in Helmans werk, vooral in zijn vele romans. (…) Uit de biografie komt een persoon naar voren die fascinerend is en verkeerd heeft met een aantal invloedrijke en bijzondere personen uit de 20ste eeuw. Het lijkt wel of Albert Helman alles wilde meemaken en beschrijven. (…) Van Kempen heeft in zijn biografie nuchter de feiten geschetst, en met de hem eigen afwisseling van humor en ernst een prachtig portret van Albert Helman neergezet.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Pionier en rebel’
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: nazi-Duitsland
Michiel van Kempen – Pionier en Rebel. Albert Helman. Biografie
Michiel van Kempen
Pionier en Rebel.
Het leven van Albert Helman 1903-1996
Biografie
gebrocheerd in omslag met flappen,
royaal formaat 352 blz., geïllustreerd, € 24,50
herziene en verkorte heruitgave van
Rusteloos en overal, 2016
ISBN 978 94 93214 60 6 NUR 321, 301
januari 2022
Albert Helman (1903–1996) is wel eens “de grootste Surinamer van de 20ste eeuw” genoemd. Hij was de schrijver van een groot en veelzijdig literair oeuvre, met prachtige boeken als de eerste slavernijroman ‘De stille plantage’ of het bejubelde reisverslag ‘Het eind van de kaart’. Maar hij componeerde ook de muziek bij de eerste geluidsfilm, hij publiceerde taalkundige en historische studies, hij was minister en zetelde bij de Verenigde Naties. Hij was daar waar het ertoe deed in de 20ste eeuw: in de strijd tegen Franco in Spanje, bij de Mexicaanse revolutie, in het verzet tegen nazi-Duitsland, bij de pogingen om Suriname onder het militaire regime uit te krijgen. Tal van de groten der aarde passeerden zijn pad, van George Orwell tot Frida Kahlo.
«Het leven van Helman leest als een fascinerende trip door de 20ste eeuw.» – Arjen Fortuin in NRC, vier sterren
«Een boeiende biografie, resultaat van jarenlang onderzoek.» – Tessa Leuwsha in de Ware Tijd
Michiel van Kempen (1957) is dichter en auteur van onder meer romans, verhalenbundels en essays. Hij ontving in 2004 voor zijn werk op het gebied van de Surinamistiek de ANV Visser Neerlandia Prijs. Sinds 2006 is hij bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur aan de Universiteit van Amsterdam.
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Wat een lef om deze wreedheden zo schokkend neer te pennen.» – Ronny Lobo
Over ‘Het dilemma van Otto Warburg’ van Eric de Brabander in De Ware Tijd Literair, zaterdag 23 juni / zondag 24 juni 2018:
(…) Het verhaal gaat over een Duitse Nobelprijswinnaar van Joodse afkomst die als wetenschapper in Duitsland de Tweede Wereldoorlog overleeft, tot verbazing van zijn collega’s die de gruweldaden van Hitler ontvluchtten. Vanzelfsprekend waren ze achterdochtig over Otto’s mogelijke betrokkenheid bij experimenten op gevangenen in concentratiekampen. (…) De eerste link naar Curaçao wordt op pag. 17 gemaakt door een verwijzing naar een toetje Soufflé Glacé au Curaçao, waar waarschijnlijk onze beroemde likeur in zat. Daarna nogmaals via Sarah die met haar achtjarige dochter het concentratiekamp overleeft. Ze besluit te emigreren naar haar zus Rebecca die zich met haar man in de jaren dertig vanuit Polen op het eiland vestigde. Voordat ook Tito, die in Parijs studeerde met een beurs van Trujillo, op Curaçao terechtkomt, werkt hij als ontwikkelingsarts in Centraal-Afrika. (…) Het boek beslaat ruim driehonderd jaar geschiedenis van Europa en het Caribisch gebied en zelfs Centraal-Afrika, vanaf de Franse poging om Curaçao te veroveren in 1678 tot het heden. ‘We zijn hier allemaal ergens in het verleden op dit eiland aangespoeld,’ zegt Tito bij de aanhef van een toast. Het is Eric de Brabander gelukt om vele thema’s, levensfilosofieën en de moraal van de mens op boeiende wijze met elkaar te vervlechten en het verleden met de toekomst te verbinden. Het boek is zoals Esther het zelf zegt op pag. 243: ‘een verkenningstocht door de menselijke historie van de afgelopen eeuw’.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het dilemma van Otto Warburg’
Meer over Eric de Brabander op deze site
Meer over Ronny Lobo op deze site
«Intense leeservaring.» – André Oyen
Over ‘Het dilemma van Otto Warburg’ van Eric de Brabander op Ansiel, 21 maart 2017:
De figuur Otto Warburg speelt eigenlijk een sleutelrol in dit boek. (…) Hij probeert uit te zoeken welke rol suiker, volgens hem het meest achterbakse gif dat een mens tot zich kon nemen, speelt in kankerbestrijding. Heel lang na WO II vragen wetenschappers zich af welke rol het onderzoek en zijn resultaten heeft gespeeld in de medische experimenten van de nazi’s. Ook maken velen de bedenking waarom Otto Warburg de oorlog heeft kunnen overleven.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Het dilemma van Otto Warburg’
Meer over Eric de Brabander op deze site
«Een verhaal over dictatuur en vrijheid, collaboratie en verzet.» – Wim Rutgers
Over ‘Het dilemma van Otto Warburg’ van Eric de Brabander op Caraïbisch Uitzicht, 20 februari 2017:
(…) ‘Het dilemma van Otto Warburg’ bestaat uit vier delen, waarin personages voorkomen die allemaal door gruwelijke ervaringen in hun leven onuitwisbaar getekend zijn. (…) De ruimte strekt zich uit naar Zweden, Duitsland, Centraal Afrika en de Dominicaanse Republiek, maar elke verhaallijn eindigt op Curaçao. (…) De roman werpt (…) de vraag op of wetenschap en politiek los staan van elkaar, of dat ook de wetenschapper verantwoordelijkheid dient te dragen rond zijn experimenten en de eventuele resultaten daarvan. De door Warburg geclaimde waardenvrijheid kan en zal in deze roman tot afschuwelijke resultaten leiden, namelijk tot de abjectheid van medische experimenten die in de Tweede Wereldoorlog op concentratiekamp gevangenen werden uitgevoerd. (…) Naar het einde van de roman verbreedt dit probleem van medische ethiek zich tot een algemene vraag naar de relatie tussen menselijkheid en moraliteit, waar personages die in hun leven verschrikkelijke ervaringen hebben opgedaan de rest van hun leven mee blijven worstelen, of ze willen of niet. (…) In welke mate mag een wetenschapper een individuele mens laten lijden ten bate van de mensheid in het algemeen? (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het dilemma van Otto Warburg’
Meer over Eric de Brabander op deze site
«En de mens is nooit alleen maar kwaad of goed.» – T.H.
Over ‘Het dilemma van Otto Warburg’ van Eric de Brabander op NBD | Biblion, 21 februari 2017:
Een boeiende geschiedenis die samenkomt op Curaçao: een Duitse wetenschapper, Otto Warburg die in de jaren dertig baanbrekend kankeronderzoek doet, die de kans krijgt naar Oxford te gaan, maar toch ervoor kiest in Berlijn te blijven; een Joodse moeder en dochter die Buchenwald overleven en een bestaan opbouwen op Curaçao; een Dominicaanse arts die de dictatuur ontvlucht en ook op Curaçao terechtkomt. Levens vermengen zich en een kleindochter gaat op zoek naar de raadselen rond nazi-experimenten. Is de cirkel rond als ze op Otto Warburg stuit? De roman is opgebouwd uit vier delen; elk rond een personage. (…) De ‘struggle for life’ van Darwin geldt zeker in tijden van oorlog: de sterkste maakt de ander af. En de mens is nooit alleen maar kwaad of goed. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het dilemma van Otto Warburg’
Meer over Eric de Brabander op deze site
«Een samenhangende, boeiende roman.» – Otti Thomas
Over ‘Het dilemma van Otto Warburg’ van Eric de Brabander in Ñapa [Amigoe], 19 november 2016:
(…) De verschrikkingen van concentratiekamp Buchenwald, het bloedige bewind van de Dominicaanse president Rafael Trujilo, de onafhankelijkheidsstrijd van de Centraal Afrikaanse Republiek en onderzoek naar een middel voor de bestrijding van kanker. Het zijn vier onderwerpen die schijnbaar weinig overeenkomsten hebben en zich dus vooral lijken te lenen voor een verhalenbundel of afzonderlijke romans. Auteur Eric de Brabander slaagt erin om ze bijna vanzelfsprekend samen te brengen in een samenhangende, boeiende roman. (…) Curaçao functioneert uitstekend als de schakel voor al die verhalen. Als het eiland een smeltkroes is van tientallen nationaliteiten, dan is het ook een verzamelpunt van evenzoveel waardevolle geschiedenissen van mensen die allemaal met dezelfde levensvragen en twijfels zitten, lijkt de boodschap van de auteur. (…)
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Het dilemma van Otto Warburg’
Meer over Eric de Brabander op deze site
«En zo schrijft De Brabander de cirkel rond.»
Over ‘Het dilemma van Otto Warburg’ van Eric de Brabander in Antilliaans Dagblad, 22 oktober 2016:
Wederom geeft Eric de Brabander inkijkjes in levens die, ogenschijnlijk, niets met elkaar te maken hebben. Hij beschrijft het baanbrekend kankeronderzoek van de joodse Duitser Otto Warburg, het opkomend antisemitisme en de gevolgen daarvan voor hem en zijn (joodse) collega’s. Warburg ziet verband tussen kanker en suiker. Zonder glucose gaan kankercellen immers dood. (…) De wetenschapper is zo stellig van de noodzaak van zijn onderzoek dat hij zich onkwetsbaar acht. Zo slaat hij het aanbod af in Engeland te gaan werken en dat terwijl het al overduidelijk is dat er voor hem als jood in Duitsland niet langer ruimte is. (…) Een ander, aangrijpende verhaallijn betreft die van Sarah en Rebecca, een joodse moeder en dochter (…) We zijn inmiddels wat verder in de tijd, het is 1944 en beide vrouwen zijn onderweg naar concentratiekamp Buchenwald (…). Wonder boven wonder overleven moeder en dochter deze gruwelijke tijd. Eenmaal door de Amerikanen bevrijd besluiten ze Duitsland ver achter zich te laten. En zo komen ze, zoals veel personages in de romans van De Brabander, op Curaçao terecht (…). De derde verhaallijn in de roman vertelt het verhaal van Tito d’Estrées, de zoon van een aanhanger van de Dominicaanse dictator Trujillo. (…) Tito blijkt uit sterker hout gesneden dan Warburg. Als hij het ware gezicht van het Dominicaanse bewind en de moorddadigheid daarvan heeft meegemaakt, besluit hij zijn kansen te laten schieten en de wijk naar Curaçao te nemen.
Lees hier en hier de recensie in Antilliaans Dagblad
Meer over ‘Het dilemma van Otto Warburg’
Meer over Eric de Brabander op deze site
«Kiezen tussen kansen, voorspoed, wellicht geluk en moraal.» – Ezra de Haan
Over ‘Het dilemma van Otto Warburg’ van Eric de Brabander op Literatuurplein, 17 oktober 2016:
Eric de Brabander toont ons een wereld van ‘eten of opgegeten worden.’ Mensen komen steeds weer in situaties waarin ze moeten kiezen tussen kansen, voorspoed, wellicht geluk en hun moraal. En de vraag of geluk wel mogelijk is als je ziel en zaligheid aan de duivel hebt verkocht. (…) De Brabander knoopt op vernuftige wijze naarmate het boek vordert de verhaallijnen aan elkaar. Tito leert Rebecca kennen, samen krijgen ze een kind: Esther die in Nederland medicijnen gaat studeren en later met kankerpatiënten in contact komt. Ze maakt iets verbijsterends mee: de spontane regressie van een osteosarcoom bij een diabeet. En zo schrijft hij De Brabander de cirkel rond naar de theorie van Warburg waar het allemaal mee begon. (…) Eric de Brabander schroomt niet om pijnlijke maar eerlijk gegeven antwoorden te noteren. ‘Je kan me laf noemen, of erger, onverschillig. Achteraf denk ik dat ik verkoos een struisvogel te zijn, net zoals zoveel andere Brave Duitsers in dit bruut verkrachte land. Denk wat je wilt. Want uiteindelijk ben ik een wetenschapper. Voor de oorlog, tijdens de oorlog en nu, erna!’ Ontluisterende woorden, waardoor je meteen aan de eerder in het boek genoemde Einstein moet denken en aan al die andere wetenschappers die blind voor de mogelijke gevolgen hun onderzoek deden. Met ‘Het dilemma van Otto Warburg’ heeft Eric de Brabander een belangrijk en intrigerend boek geschreven. Het levert vragen op waar je dagenlang op kunt kauwen.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Het dilemma van Otto Warburg’
Meer over Eric de Brabander op deze site
Eric de Brabander over zijn nieuwe roman op Amsterdam FM-Radio
Over ‘Het dilemma van Otto Warburg’ van Eric de Brabander op Amsterdam FM-Radio, 10 oktober 2016:
Eric de Brabander, over uit Curaçao voor de presentatie van zijn nieuwe roman, maakt een eerste tussenstop in het programma Kunst & Cultuur van Amsterdam FM Radio in de OBA. Aan Peter de Rijk vertelt Eric de Brabander het verhaal van de roman, maar ook over de aanleiding tot de roman en het verhaal áchter de roman. ‘Het dilemma van Otto Warburg’ speelt zich af in nazi-Duitsland, in de Dominicaanse Republiek en op ‘de smeltkroes’ Curaçao, de thuiswereld van Eric de Brabander. De Duits-Joodse Otto Warburg, in 1931 winnaar van de Nobelprijs voor Geneeskunde, maakte nadien naam met zijn theorie over het ontstaan van kanker. Luister hier naar de uitzending [start op 10.10 op de tijdbalk].
Meer over ‘Het dilemma van Otto Warburg’
Meer over Eric de Brabander op deze site