Over ‘Njai Inem’ van Barney Agerbeek, 1 juli 2015:
Barney Agerbeek is een man met vele facetten. Hij werd geboren in Surabaya, maar groeide op in Rotterdam. Hij was bankier en redacteur van Nynade, schrijft proza en poëzie. Ik was vooral bekoord door zijn boek Njai Inem en ontdekte tot mijn genoegen dat de eerste pagina’s van rood en wit met blauw, zijn recente gedichtenbundel, wederom aan Njai Inem was gewijd. Ik heb nog niet eerder met zoveel compassie over erotische verhoudingen in tijden van slavernij gelezen. In zijn verhalenbundel Schaduw van schijn tref ik dezelfde intelligente verdraagzaamheid aan, zijn specialiteit.
Meer over ‘Njai Inem’
Meer over Barney Agerbeek bij Uitgeverij In de Knipscheer
Tag: Njai Inem
«Heel aparte poëzie.» – André Oyen
Over ‘Rood en wit met blauw’ van Barney Agerbeek op Iedereenleest.be, 13 juni 2015:
(…) De Indonesische ‘roots’ van de dichter komen in verschillende gedichten duidelijk naar voren en dat merk je voornamelijk in een gedicht als ‘Nooit nerimo, altijd greng’, waarin nerimo staat voor ‘het lot laten beschikken’ en greng voor ‘krachtig nastreven.’ De dichter vraagt zich af waar dat streven goed voor is en of het niet goed zou zijn af en toe het lot te laten beslissen. Is dat niet een gedachte, waar iedereen in zijn leven wel eens mee te maken krijgt? Ook in het gedicht ‘Een koud vermogen’ kijkt de dichter naar een koopman, die in Rotterdam – de stad waar Agerbeek een gedeelte van zijn jeugd woonde – langs de kade slentert en herinneringen heeft aan de tijd dat hij in een bedrijf de baas was. Hoe zwaar valt het hem nu immers om als een ontheemde langs de kranen en kades te moeten zwerven, terwijl zijn status niets meer voorstelt. Agerbeek toont compassie met deze figuur en troost hem bijna, door hem in zijn waarde te laten. (…) Rood en wit met blauw is een prachtig vormgegeven bundel … waar je regelmatig naar terug grijpt om er diepzinnigheid en genegenheid in terug te vinden. Er staan ook twee korte verhaaltjes in dit gedeelte van de bundel, ‘Daar houd ik mij aan’ en ‘Ezelsbrug’, die de indruk van een verhalend geheel nog versterken.
Lees hier en hier de recensie
Meer over Rood en wit met blauw
«Verrassend goede gedichtenbundel» – Karel Wasch
Over ‘Rood en wit met blauw’ van Barney Agerbeek op Poëzie-Leestafel, 1 juni 2015:
De bundel van Agerbeek is in twee hoofdmoten verdeeld. In ‘Rood staan’ mooie gedichten over de Indische wereld – Agerbeek komt uit Indonesië – in ‘Wit met Blauw’ treffen we fraais aan over Holland en de avonturen met kunst van Agerbeek. In ‘Blauwe Zon,’ het lange gedicht van maar liefst 15 blz., zien we het dubbelleven van de planter beschreven en van zijn njai. De njai, afhankelijk van de planter, mag haar gevoelens niet laten kennen, maar ze heeft ze wel. Ze wordt als een lam ter slachtbank gevoerd, maar in haar binnenste raast het (vulkanische-) vuur van opstand, dat niet naar buiten kan. En Agerbeek legt – terecht – een verband met de actualiteit. De slavernij is nog niet uitgeroeid! […] ‘Lentepolder’ is een vrolijk gedicht dat aan Marsman doet denken. Met een kleine steek naar het (gereformeerde-) geloof. Agerbeek woont in Bible Belt. De jubelstemming over de natuur in een polderlandschap, dat kan alleen in Holland. […] Wat een sterke gedichten! Agerbeeks toon is ingetogen maar trefzeker. Na Agerbeeks twee boeken Schaduw van schijn, en Njai Inem een verrassend goede gedichtenbundel van deze schrijver, die in twee werelden thuis is.
Lees hier de recensie
Meer over Rood en wit met blauw
«Prachtig hoe vorm en inhoud een eenheid vormen.» – Els Moor
Over ‘Njai Inem’ van Barney Agerbeek in De Ware Tijd Literair, 18 april 2015:
Een roman over contractarbeiders in Nederlands-Indië die de historische realiteit vanuit alle partijen weergeeft. (…) Een ‘njai’ was in de koloniale plantagetijd in Nederlands-Indië een inheemse vrouw die gedwongen werd samen te leven met een Nederlandse man, haar ‘toean’ (meester). (…) Het bijzondere van de roman is dat het leven van de inheemse arbeiders op de plantages niet vanuit de Nederlandse kolonialen beschreven wordt, maar vooral vanuit het perspectief van de inheemse contractarbeiders zelf. De thematiek, hoe onmenselijk de inheemse contractarbeiders vaak behandeld werden op plantages van rijke Hollanders, is er een waarover Hollanders niet graag schrijven en al helemaal niet vanuit het perspectief van de ‘slachtoffers’! Hier gebeurt dat wel. (…) Maar aan ieder goed verhaal zitten altijd menselijke en onmenselijke kanten en zo is het ook met deze roman. De ‘toean’ met wie Inem het bed moet delen, al wil ze dat absoluut niet, heeft ook zijn goede kanten, kan heel menselijk zijn. (…) Prachtig hoe in deze korte roman vorm en inhoud een eenheid vormen. Agerbeek schrijft beeldend. Het boek leest prettig. De mensen hun ervaringen beleven we mee en het tropische landschap, dat prachtig is, wordt zo beschreven dat we het voor ons zien.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Njai Inem’
«Een overtuigend beeld van schrijnend bestaan van contractkoelies en njais.» – Angèle van Baalen
Over ‘Njai Inem’ van Barney Agerbeek op Literair Nederland, 19 maart 2015:
Waar al zoveel grote schrijvers mooie romans over Nederlands-Indië geschreven hebben, lijkt het ondoenlijk aan die reeks er nog een toe te voegen. ‘Njai Inem, Kroniek van een steen’ is een eenvoudig, chronologisch geordend verhaal over jonge Indiërs die een vel papier tekenen waardoor ze ‘contractkoelie’ worden en daarmee de zeggenschap over hun leven uit handen geven. Voor de zestienjarige Inem en haar twee beste vrienden, het meisje Siti en haar vriend Djoko is dat een gedenkwaardige dag. (…) Hoewel nergens in het verhaal de chronologie wordt doorbroken, is het geen droge opsomming, doordat het verhaal verteld wordt enerzijds door een alwetende verteller, anderzijds vanuit het perspectief van Inem of haar meester. Wanneer Inem de ik-verteller is, wordt een ander lettertype gebruikt. (…) Een vlot geschreven kroniek die een overtuigend beeld geeft van het schrijnende bestaan van contractkoelies en njais.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Njai Inem’
«Een nóg schrijnender beeld van ons koloniale verleden.» – Peter de Rijk
Over ‘Njai Inem’ van Barney Agerbeek in Straatjournaal, maart 2015:
Een ‘njai’ is een inheemse vrouw die in Nederlands-Indië gedwongen werd samen te leven met een Europese man. Zij was vaak zijn persoonlijke verzorgster en uit hun relatie kwamen regelmatig kinderen voort. De njai kun je dus beschouwen als de oermoeder van vele Indische mensen. Barney Agerbeek verplaatst zich in zijn roman Njai Inem zowel in de njai als in de Nederlandse planter. Hierdoor ontstaat een nóg schrijnender beeld van ons koloniale verleden dan we al hadden. Een variant op slavernij komt naar boven, die van de ‘contractkoelie’. Het verhaal speelt zich omstreeks 1930 af op Midden-Java, waar het vinden van werk een dagelijkse zorg is.
Straatjournaal is de maandelijkse dak- en thuislozenkrant van Bollenstreek, Haarlemmermeer, Kennemerland, West-Friesland, de Kop van Noord-Holland en Texel.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Njai Inem’
«Het voordeel van een late roeping als auteur is de rijpheid en wijsheid van een volledig leven.» – Albert Hagenaars
Over ‘Njai Inem’ van Barney Agerbeek op ‘De verborgen hoek’, 27 februari 2015:
Agerbeeks belang als romancier schuilt behalve in zijn vermogen om technisch verfijnd en geloofwaardig te schrijven ook in zijn gedrevenheid om waarden door te geven, begrip te vergroten tussen culturen in het algemeen en de verstrengelde in hemzelf in het bijzonder. ‘Njai Inem’ verrijkt de lezer zowel historisch als actueel want het gaat niet alleen om koloniale misstanden maar ook, nogmaals, om de nog steeds groeiende mensenhandel, die we elke dag in de vorm van overvolle wrakke boten en benauwde confectiebarakken op onze schermen zien. En al komen nogal wat van zijn zinnen elegant, zelfs ronduit esthetisch over; hun taalspel is nooit vrijblijvend, het roept altijd op tot morele waakzaamheid, die van onszelf in een wereld die heel wat meer bedreigingen kent dan vulkanen en aardbevingen. Niet voor niets luidt de tot meerdere eindes leidende slotzin van deze gedurfde en geslaagde roman: “Ik voel me hopeloos ver verwijderd van allen die ik liefheb en telkens stel ik dezelfde vragen, tot er één overblijft: Mag ik nog hoop hebben?” Agerbeek hoeft deze vraag in elk geval niet meer te stellen over de mogelijkheden van zijn schrijverschap. Zoals zijn eerste verhalenbundel al een schot in de roos was, toont zijn eerste roman dat het voordeel van een late roeping als auteur de rijpheid en wijsheid van een volledig leven is, in Agerbeeks geval: van een bijna zeventigjarig bestaan dat in binnen- en buitenland, in westerse en niet-westerse beschavingen (de schrijver bezocht veel landen) werd beproefd, geschuurd en gepolijst. Nooit echter zal deze auteur zich laten voorstaan op glans en afronding want in zijn denkwereld gisten kiemen in alle denkbare eindes.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Njai Inem’
«Een verhaal waar je koud van wordt.» – Ezra de Haan
Over ‘Njai Inem’ van Barney Agerbeek op Literatuurplein, 8 januari 2015:
Als in een film trekken de ervaringen van de drie jonge contractarbeiders aan ons voorbij. Wat ze voelen komen we via Inem te weten. In deel vier komt daar een interessante component bij: het denken van de planter waarbij Inem terecht is gekomen en aan wiens wensen ze moet voldoen. Zonder van deze man een karikatuur te maken, wat overigens al te makkelijk was geweest, beschrijft Agerbeek niet alleen de dilemma’s waar hij voor komt te staan maar ook zijn gevoelens daarbij. Juist daardoor wordt het een mens van vlees en bloed. Natuurlijk maakt hij wreed misbruik van de situatie van meisjes als Inem, dat staat buiten kijf. En ook de wijze van handelen op de plantage is hard… maar regelmatig rechtvaardiger dan je zou verwachten. Net zoals je verbaasd bent over het geduld dat hij met zijn njai heeft en de privileges die hij haar geeft. Juist door dat ‘grijs’ te tonen stijgt het verhaal boven het zoveelste boek over ‘ons Indië’ uit. Eigenlijk toont een roman als die van Barney Agerbeek aan dat grote romans als Heren van de thee van Hella S. Haasse langzaam maar zeker uit de tijd raken. Er valt immers over die periode ook een ander verhaal dan dat van de planters alleen te vertellen. ‘Njai Inem’ is daar een goed voorbeeld van.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Njai Inem’
Meer over Barney Agerbeek bij Uitgeverij In de Knipscheer
Barney Agerbeek 5 januari 2015 live op radio over zijn romandebuut ‘Njai Inem’
In 2013 werd 150 jaar afschaffing slavernij herdacht. Tal van nieuwe boekuitgaven over Suriname en Curaçao belichtten toen deze zwarte bladzijde uit de vaderlandse geschiedenis. Wat we ons niet of te weinig realiseren is dat de slavernij niet alleen in ‘de West’ maar ook in ‘de Oost’ bestond. Barney Agerbeek schrijft in het nawoord bij zijn roman ‘Njai Inem’: «Slavernij in de Oost begon eerder dan in de West en was grootschaliger, profijtelijker en de praktijken eindigden later. Daarom is het onbegrijpelijk dat deze episode onderbelicht is gebleven, zo niet vrijwel genegeerd is, zulks in tegenstelling tot de slavernijpraktijken in de West welke (terecht) een prominente plaats in de geschiedenis hebben. (…) Wereldwijd zijn er ongeveer drieduizend wetenschappelijke boeken over koloniale slavernij verschenen. Nederlands-Indië vormt daarin een blinde vlek.» De njai, ofwel het concubinaat in Nederlands-Indië, maakt deel uit van die geschiedenis. In een interview met Peter de Rijk en Bert van Galen vertelt Barney Agerbeek over het onderzoek voor en het schrijven van zijn roman ‘Njai Inem’. Het boekenuur in het programma Kunst & Cultuur op Amsterdam FM-Radio wordt live vanuit de Openbare Bibliotheek Amsterdam uitgezonden tussen 16.00 en 17.00 uur. De uitzending kan (op de 4de etage van de OBA, op loopafstand van Centraal Station) door belangstellend publiek worden bijgewoond.
Luister hier naar de uitzending
Meer over ‘Njai Inem’
Meer over Barney Agerbeek bij Uitgeverij In de Knipscheer
«Deze roman is een sterk debuut.» – E. Mutter
Over ‘Njai Inem’ van Barney Agerbeek voor NBD/Biblion: 31 december 2014:
Het jonge Javaanse meisje Inem verlaat, door de omstandigheden gedwongen, haar geboortedorp op Midden-Java om als contractkoelie te gaan werken. Ze belandt op een rubberplantage op Sumatra, waar ze door de planter wordt gedwongen om zijn concubine (njai) te worden. Het is bekend dat de omstandigheden waaronder de contractkoelies moesten werken mensonterend waren. Inem is echter een sterke vrouw en weet zich in de situatie waarin ze verkeert op een uitstekende manier te handhaven. (…) Agerbeek weet de harde sfeer op een plantage uit de jaren dertig van de 20e eeuw uitstekend te treffen. Hij vertelt het verhaal door de ogen van Inem en de planter. Dat doet hij in een ingehouden en sobere stijl. Deze roman is een sterk debuut.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Njai Inem’
Meer over Barney Agerbeek bij Uitgeverij In de Knipscheer