Onder de sneeuw een Indisch graf – Uitgeverij In de Knipscheer

«Roep om erkenning van aangedaan leed in welgekozen, keihard aankomende woorden.» – Peter de Rijk

Over ‘Djam karet / Elastiektijd’ van Richard Akihary in Straatjournaal (nr.308), november 2023:

Dat de excuses die onze minister-president Rutte in 2022 maakte ‘voor de kille ontvangst en bureaucratische ontvangst van de Molukse gemeenschap’ nog niet in de richting kwam van dat wat de Molukkers verwachtten mag duidelijk zijn. Ze voelden zich beledigd, waren vooral gekwetst en eisten excuses voor hun behandeling, nadat ze op dienstbevel naar Nederland waren gekomen. Duizenden van hen belandden in voormalige oorlogskampen, zoals Westerbork. Naar hun soldij en pensioen konden ze fluiten. Stateloos wachtten ze af en van alle beloften die Nederland hun had gedaan, kwam niets terecht. (…) Richard Akihary koos voor nietsontziende poëzie om het verhaal te vertellen. Djam karet betekent elastiektijd, rekbare, onmeetbare tijd, een Moluks fenomeen. De bundel bestaat uit korte, krachtige beschrijvingen van vooral pijnlijke momenten in de geschiedenis van de Molukkers. Kenmerkend is het laatste, schrijnende gedicht Het litteken waarin het litteken dat een geweerkolf op een hoofd achterliet alle wonden, zichtbaar en onzichtbaar, weergeeft. ‘De ondraaglijke pijn/ gevoelloos met de jaren. Het litteken een aandenken.’ (…) Slechts weinig dichtbundels dragen een boodschap uit. Dit is er een van. Het is een roep om vrijheid en erkenning van aangedaan leed in welgekozen, keihard aankomende woorden.

‘Straatjournaal’ is sinds 1996 de (maandelijkse) straatkrant van Noord-West Nederland.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Djam Karet/Elastiektijd’
Meer over Richard Akihary bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Voor het eerst van binnenuit een blik op het leven van de Molukkers.»

Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in Moesson (jrg. 67 nr.11), 4 september 2023:

Het krachtige debuut van de Molukse schrijver Frans Lopulalan (1953-2020). De twee verhalen in ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ gunnen ons voor het eerst van binnenuit een blik op het leven van de Molukkers, zoals zich dat vanaf de jaren vijftig van de vorige eeuw in Nederland heeft afgespeeld. In beide verhalen speelt de vaderfiguur, een militair van het voormalige KNIL, een vooraanstaande rol. Hij staat model voor alle Molukse vaders die in de kracht van hun leven naar Nederland werden gebracht en in de kampen geprobeerd hebben hun kinderen in de strenge Molukse traditie op te voeden. De schrijver trekt zich het lot aan van die stoere mannen van weleer, die hun jaren van ouderdom lijdzaam uitzitten in Hollandse doorzonwoningen, wachtend op het einde dat meedogenloos afrekent met elke illusie.
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’

«Alleen Nescio kan bogen op zo’n exquise oogst van zo’n grote kwaliteit.» – Ernst Jansz

Ernst Jansz over Frans Lopulalan in Moesson, (Jrg. 67 nr. 11), 31 augustus 2023;

(…) Frans Lopulalan, zoon van Maria Francine Silanoy, geboren op Ambon, en van Alfonsus Lopulalan, van de stam Tamaëla-Tetelepta, geboren in Porto op Saparua. Zijn debuutroman ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’, verscheen in 1985. (…) Frans Lopulalan vertegenwoordigde het eilandenrijk der Molukken en hij zou wat mij betreft alle literaire prijzen tegelijk mogen ontvangen. Het zal inmiddels niemand meer verbazen: waar ik Jimi Bellmartin zie als de beste zanger ooit in deze Lage Landen, beschouw ik Frans Lopulalan als de beste Nederlandstalige schrijver na Hugo Claus en Jan Wolkers, of misschien wel als de beste naoorlogse schrijver. Zijn gepubliceerde oeuvre is minuscuul maar subliem. Alleen Nescio, met wie Frans zich weleens vergeleek, kan bogen op zo’n exquise oogst van zo’n grote kwaliteit. (…)

Lees hier de column van Ernst Jansz
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over ‘Dakloze herinneringen’
Meer over Ernst Jansz bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Essays on Dutch colonial classics, some well known, others hidden gems — I discovered Frans Lopulalan’s ‘Onder de sneeuw een Indisch graf ‘.» – Rosemarijn Hoefte

VoorplatSneeuw-75 Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in New West Indian Guide [nr.96], april 2022:
(…) ‘De nieuwe koloniale leeslijst’, edited by Rasit Elibol (Amsterdam: Das Mag, 2021, paper €21.99), consists of 22 essays by established authors, poets, and critics on how to (re)read, (re)discover, and rethink Dutch colonial classics. Some are well known, such as ‘Max Havelaar’ by Multatuli, others may be hidden gems—I discovered Frans Lopulalan’s ‘Onder de sneeuw een Indisch graf ‘ (1986) on Moluccan experiences in the Netherlands. Ten chapters cover nine novels and one volume of poetry on the Caribbean published between 1931 and 2018: ‘De Stille plantage’ by Albert Helman (Xandra Schutte), ‘Mijn zuster de n[egerin]’ by Cola Debrot (Stephan Sanders), ‘Sarnami, hai’ by Bea Vianen (Warda El-Kaddouri), ‘Dubbelspel’ by Frank Martinus Arion (Kees ’t Hart), ‘Kollektieve schuld’ by Edgar Cairo (Rasit Elibol), ‘Over de gekte van een vrouw’ by Astrid [H] Roemer (Basje Boer), ‘Schilden van leem’ by Boeli van Leeuwen (Yra van Dijk), ‘De morgen loeit weer aan’ by Tip Marugg (Michiel van Kempen), ‘Badal’ by Anil Ramdas (Manon Uphoff), and ‘Habitus ‘by Radna Fabias (Alfred Schaffer). Despite the (deliberately?) awkward title, this is a rewarding read.
Bron
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over ‘De nieuwe koloniale leeslijst’ op deze site
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Bea Vianen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Edgar Cairo bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Astrid H. Roemer bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Boeli van Leeuwen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Marion Bloem over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan op Moesson Live! in OBA Theater.

Moesson Live! Is een nieuwe serie programma’s in het OBA Theater (Amsterdam) met Het Indisch tijdschrift Moesson rond steeds een ander, actueel thema. Op 27 maart 2022 is het thema ‘Na de kolonie’. Deze middag neemt verder Moesson redacteur Ricci Scheldwacht ‘Moesson- de Indische collectie’ officieel in gebruik. Dit is een collectie van Indische letteren die door Moesson is samengesteld en vanaf nu te vinden is in de OBA/ Huis van alle Talen op de 4e etage van de OBA Oosterdok. Schrijver Marion Bloem bespreekt vervolgens haar favoriet uit deze collectie ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan. Illustrator Peter van Dongen maakte het prachtige beeld bij dit programma. Hij is deze middag ook aanwezig en zal na afloop signeren in de Theaterfoyer. Julya L’oko zal het programma muzikaal openen en afsluiten. Moesson is live aanwezig met haar befaamde shop. Aanvang programma 15.00 uur.
Meer info over het programma en toegangskaarten
Meer over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Marion Bloem op deze site

«De zeggingskracht van de herinneringen, de tot de verbeelding sprekende woordkeuze en het raffinement waarmee de auteur zijn roman heeft opgebouwd, doen de roman literair uitblinken.» – Artien Utrecht

Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan op Elders, 11 februari 2022:
‘Onder de sneeuw een Indisch graf’, een grotendeels autobiografische roman, verscheen in 1985 en beleefde in 2021, niet lang na het overlijden van de schrijver, een welkome heruitgave. In zijn voorwoord stelt Ernst Jansz, kort en krachtig, dat dit boek zijn hart veroverde en dat de auteur daarmee ‘zijn schrijverschap op overtuigende wijze in één klap gestalte gaf’. (…) De lezer wordt getrakteerd op een verhaal waarin objecten, gebeurtenissen, gedachten en gevoelens met scherp oog voor detail zijn omschreven. Omdat de schrijver meerdere zintuigen in stelling brengt, kan de lezer de wederwaardigheden van Frans zien, voelen, horen, proeven en ruiken. Zo wordt de lezer het universum van de hoofdpersoon binnengetrokken. Een universum met in de kern tradities uit de voorouderlijke grond. (…) Onder de sneeuw een Indisch graf is een liefdevol en vol overgave vertelde geschiedenis. Het verhaal lijkt bij een eerste lezing nogal sterk om de vaderfiguur te draaien. Spruit dit voort uit de dominantie van de vaderfiguur in Molukse familieverhoudingen? Maar herlezing van de roman doet de moeder als minstens even sterke figuur oprijzen. Trefzeker is geschetst welke betekenisvolle plaats de moeder inneemt in het gezin waarvan de leden zich door voelbare genegenheid aan elkaar verbonden weten, ondanks de soms heftige woede-uitbarstingen en onderlinge botsingen die nauwgezet zijn beschreven. Nauwgezet met weinig woorden, want veel woorden heeft de schrijver niet nodig. (…) De herinneringen in dit boek hebben zeggingskracht. Voor mij zijn deze kracht, de tot de verbeelding sprekende woordkeuze en het raffinement waarmee de auteur zijn roman heeft opgebouwd, de elementen die de roman literair doen uitblinken.
Lees hier de recensie
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Ernst Jansz op deze site
Meer over Artien Utrecht op deze site

‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ in Beeld en Geluid op school

Beeld en Geluid op school heeft onlangs een collectie ‘transkoloniale werken’ (met AV-materiaal) beschikbaar gemaakt voor gebruik in het onderwijs. Meer dan ooit ligt de focus in onze wereld op hoe wij met elkaar omgaan en hoe we naar elkaar kijken. Vanuit welk perspectief kijk je naar de geschiedenis en wordt het niet tijd om vanuit andere kanten naar onszelf en anderen te kijken? Beeld en Geluid op school heeft boeken verzameld waarbij die ‘andere kijk’ en het ‘andere verhaal’ centraal staat. Ze vroeg aan een aantal schrijvers met transkoloniale roots hun top 5 te geven van boeken die absoluut gelezen moeten worden, die een noodzaak hebben. Dit resulteert in een lijst van must reads – ingeleid door de schrijvers. Frans Lopulalan (1953 – 2020) staat op de lijst met zijn roman ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’. Op zeer indringende wijze worden het onrecht, het leed en de (terechte) boosheid en verontwaardiging van de Molukse militairen en hun gezinnen voelbaar gemaakt en de wijze waarop dit alles heeft doorgewerkt en nog steeds doorwerkt op de huidige Molukse generatie(s) in ons land. Een literaire documentaire.
Klik hier voor lesprogramma ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer
Ook in Beeld en Geluid op school Astrid H. Roemer
Ook in Beeld en Geluid op school Diana Tjin

«Wie de Molukse gemeenschap in Nederland wil begrijpen moet het boek van Frans Lopulalan lezen.» – Lotfi El Hamadi

VoorplatSneeuw-75 Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in De nieuwe koloniale leeslijst van De Groene Amsterdammer/Das Mag Uitgevers, maart 2021:
Wie wil begrijpen waarom het RMS-vaandel nog altijd fier wappert bij de derde en vierde generatie Molukse Nederlanders, moet het boek van Frans Lopulalan lezen. De rest van Nederland lijdt dan misschien aan soort koloniale amnesie, de Molukkers zullen de herinnering aan de bloedige dekolonisatiestrijd en de gevolgen ervan niet gauw vergeten. Het is een van de weinige literaire werken over de Molukse gemeenschap in Nederland.
In ‘De nieuwe koloniale leeslijst’ komen bijdragen aan bod van en over de volgende (soms voormalige) In de Knipscheer-auteurs: Frans Lopulalan, Alfred Birney, Albert Helman, Bea Vianen, Frank Martinus Arion, Edgar Cairo, Astrid H. Roemer, Marion Bloem, Boeli van Leeuwen, Michiel van Kempen, Tip Marugg.
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over de koloniale leeslijst op deze site

«Zo bloedstollend mooi.» – Rob van Erkelens

VoorplatSneeuw-75 Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in De Groene Amsterdammer, 1 juli 1998:
Lopulalans eerste boek heette ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’. Het werd, in 1985, enthousiast ontvangen door de kritiek. Voor het eerst maakt de Nederlandse literatuur van binnenuit kennis met het leven van de Molukkers, zoals dat zich drie decennia lang in ons land heeft afgespeeld. ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ is een boek over een vader. Over dé vader. Over alle Molukse vaders die in de kracht van hun leven naar Nederland werden getransporteerd en in de kampen geprobeerd hebben hun kinderen in de strenge oosterse traditie op te voeden. Het conflict tussen die oosterse traditie (en levensvisie) en het lijdzame leven van die oude mannen ‘in Hollandse doorzonwoningen’ is Lopulalans thema. En wat hij er ook mee doet, hij schrijft het zo bloedstollend mooi op dat het onmogelijk is de verhalen, ‘De Barak’ en ‘De veertigste dag’ weg te leggen. “We aten dagen achtereen rijst met ketjap en een klontje margarine, terwijl er tegelijkertijd van alles het huis binnenkwam: beddegoed dat mijn moeder in het plastic liet zitten, stoffen die ik niet thuis kon brengen – tot ik weer een keer langs het huis van de barones liep en mijn oog op de vitrages viel – een toiletborstel en een wel erg vreemd apparaat dat bestond uit drie pvc-pijpen, waarmee wij doorgaans pijltjes schoten, met elkaar verbonden door een metalen plaatje. Die drie pijpen kon je ieder afzonderlijk heen en weer bewegen. Het bleek een handdoekhanger voor een badkamer te zijn.” ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ weet werkelijk iets voelbaar te maken van het leven van een man die nergens thuishoort, omdat hij ver weg is van zijn vaderland terwijl zijn nieuwe moedertaal niet lekker in de mond ligt. Daar kan een grote berg allochtonenliteratuur heel veel puntjes aan zuigen.
Lees hier het artikel in ‘De Groene Amsterdammer’
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een onderschat boek.» – Rasit Elibol

VoorplatSneeuw-75 Over ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ van Frans Lopulalan in Trouw, 25 maart 2021:
Standbeelden sneuvelen, VOC-straatnamen worden met bloedrode verf beklad en de Gouden Koets is naar een museum verbannen. In dit postkoloniale geweld blijft de literatuur tot dusver aardig buiten schot. Maar hoe houdbaar zijn de klassiekers van weleer? En biedt de hedendaagse leeslijst genoeg alternatieve perspectieven? Rasit Elibol, redacteur bij ‘De Groene Amsterdammer’, stelde vanuit deze vragen De nieuwe koloniale leeslijst samen. (…) De samensteller hoopt dat mensen de besproken boeken gaan lezen en erover gaan discussiëren. Vooral de jongere generatie zal er volgens hem verbaasd over staan dat actuele thema’s als racisme, discriminatie en de gevolgen van de slavernij al veel eerder uitgebreid in de literatuur aan bod zijn gekomen. (…) Rasit Elibol in een interview met Sander Becker in ‘Trouw’: “Lees ‘Onder de sneeuw een Indisch graf’ (1985) van Frans Lopulalan, een van de weinige literaire werken over de Molukse geschiedenis in Nederland. Een onderschat boek. Ik had nooit eerder een roman gelezen waarin zo mooi is beschreven hoe de Molukkers met valse beloften hierheen werden gehaald. Ze zijn altijd met één been in Nederland en met één been in het land van herkomst blijven staan.” De artikelen in ‘De nieuwe koloniale leeslijst’ werden deels eerder gepubliceerd in ‘De Groene Amsterdammer’ en zijn nu verzameld uitgebracht door Das Mag Uitgevers.
Lees hier het interview in Trouw
Meer over Frans Lopulalan bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over de koloniale leeslijst op deze site