«Hoe onverwacht kan een overlijden zijn?» – Franc Knipscheer

KoosvandenKerkhofFoto Rosa van den Kerkhof

Toespraak bij de crematie van Koos van den Kerkhof in Venlo, 19 november 2021:
(…) De uitgeverij is op een leeftijd dat het niet te vermijden is dat zij met enige regelmaat afscheid moet nemen van schrijvers uit het fonds. Elke keer schrik ik als zo’n bericht bij mij binnenkomt. Soms is dat overlijden al enige tijd te voorzien, want heel hoge leeftijd of een aangekondigd ziekbed. Het bericht over Koos kwam keihard aan. Hij was een jaar ouder dan ik nu ben, zag daar niet naar uit. Koos behoorde, zonder dat hij dat wist, tot mijn rijtje voorbeelden dat mij inspireert om door te gaan, vol te houden. Ik was best jaloers op zijn staat van conditie, zijn monterheid. Hij beoefende heel lang de pencak silat, een Indonesische vechtkunst die het uiterste vraagt van lichaam en geest: beheersing, concentratie, respect – aspecten die hem voor de ander tot een aangenaam mens maakten. En dat gold zeker voor de vele Knipscheer-auteurs die hij onder zijn hoede nam. (…) In de literatuur komt alles voor, ook de gescheurde aorta. En Koos kende het fenomeen waaraan hij zou bezwijken: in 2018 redigeerde hij een novelle van Helen Knopper. (…) Wonder boven wonder overleefde ze drie zware operaties. (…) Dichter Koos. Ja, dat was hij zeker, al trad hij met zijn poëzie mondjesmaat naar buiten; slechts enkele bundels, waarvan één bij In de Knipscheer: ‘Oud zink’. Als redacteur moest hij kritisch zijn op het werk van anderen, maar kritisch was Koos zo mogelijk nog méér als het om eigen werk ging. (…) Natuurlijk eindig ik met een gedicht van Koos uit die bundel. Het heet ‘Reisgenoot’. (…)

Lees hier de hele tekst
Lees hier het IM van 14 november 2021
Meer over Koos van den Kerkhof bij Uitgeverij In de Knipscheer

“Zin om te schrijven.” Koos van den Kerkhof onverwacht overleden.

koos_van_den_kerkhof_bew_kl_2Deze zondag vernam ik dat in de nacht van zaterdag op zondag 14 november 2021 dichter en redacteur Koos van den Kerkhof (11 april 1946) onverwacht is overleden aan een gescheurde aorta. Als dichter debuteerde hij in 1978 bij de toenmalige Limburgse uitgeverij Corrie Zelen. Vanaf die tijd zit zijn naam in mijn geheugen, vanwege de samenwerking die Uitgeverij Corrie Zelen, de Rotterdamse uitgeverij Flamboyant/P en Uitgeverij In de Knipscheer in die jaren hadden op het gebied van vertegenwoordiging van hun fondsen naar de boekhandel toe. Pas in 2000 kwam het tussen hem in zijn hoedanigheid van redacteur en de uitgeverij tot een sindsdien ononderbroken samenwerking. De debuutroman De bruine zeemeermin van de toen in Paramaribo woonachtige auteur Annel de Noré was het eerste boek dat hij, al actief als schrijfdocent, voor In de Knipscheer redigeerde. Hij had antropologie gestudeerd en die gevormde belangstelling voor andere culturen gecombineerd met zijn dichterstalent voor taal maakte dat hij fascinatie had voor het schrijven van Surinaamse en Antilliaanse auteurs. Hij was begin deze eeuw een aantal jaar stadsdichter van Venlo; een aantal van die stadsgedichten is opgenomen in de bundel Oud zink, die in 2008 bij Uitgeverij In de Knipscheer verscheen. Enkele jaren later was hij gastdocent aan de Schrijversvakschool Paramaribo van Ruth San A Jong. Zijn laatste boek waaraan hij voor de uitgeverij werkte betrof de samenstelling en bezorging van een bloemlezing uit het poëtisch werk van Astrid H. Roemer Ik ga strijden moeder, die op het punt van verschijnen staat. Koos heeft de presentexemplaren nog net kunnen bewonderen. Onze laatste e-mailwisseling dateerde van een paar uur voor zijn overlijden:

Beste Franc, (…) Ik vond de kussenenvelop met twee exemplaren van Ik zal strijden moeder op de deurmat. Dank daarvoor. Mooi omslag met de handen, bijzonder mooie kleur ook. Ik heb met plezier en overgave aan de selectie gewerkt en het essay en de verantwoording geschreven. Het was een stimulerende opdracht. Ik kreeg erdoor zin om te schrijven. (…) Niets bepaalt wat ik schrijf dan mijn eigen verhaal en dat verhaal verandert steeds zoals alle deeltjes in mijn lichaam. Onlangs schreef ik onverwacht twee eerste versies van gedichten. Afbeeldingen van het werk van de Amerikaanse schilder Joan Mitchell brachten me ertoe terug te keren naar technieken die ik al vaker heb toegepast. (…). En ik mailde om 19:38 terug: Dag Koos, Ik hoop dat ze zullen leiden tot een bundel. Het is de tragiek van de redacteur: werk van anderen gaat voor.

Die anderen zullen hem dankbaar zijn: Barney Agerbeek, Peter Andriesse, Orchida Bachnoe, Alfred Birney, Eric de Brabander, Cándani [Yasmine Amores], Aly Freije, Els de Groen, Edwin de Groot, E. de Haan, Jopi Hart, Hans van Hartevelt, Elodie Heloise, Hanneke van der Hoeven, Hein van der Hoeven, Ernst Jansz, Mala Kishoendajal, Roni Klinkhamer, Helen Knopper, Frank Kraaijeveld, Karin Lachmising, Els Launspach, Diana Lebacs, Joan Leslie, Clyde R. Lo A Njoe, Ronny Lobo, Djordje Matic, Arjen van Meijgaard, Henriette de Mezquita, Quito Nicolaas, Annel de Noré, Frank Ong-Alok, Fred Papenhove, Glenn Pennock, Hans Plomp, Ton van Reen, Astrid H. Roemer, Arjen Sevenster, Brigitte Spiegeler, JP den Tex, Jacques Thönissen, Diana Tjin, Edith Tulp, Hans Vaders, Etchica Voorn, Bert Vuijsje, Karel Wasch, Rogi Wieg, Kristien De Wolf en de velen die ik zonder twijfel nu vergeet.

franc knipscheer
Haarlem, 14 november 2021

Meer over Koos van den Kerkhof bij Uitgeverij In de Knipscheer

Gedicht van Koos van den Kerkhof

In zijn bijna dagelijkse Facebookbericht memoreert Wim van Til, oprichter van en coördinator bij Poëziecentrum Nederland, de geboorte- en sterfdagen van Nederlandstalige dichters. Vandaag (11 april 2021) is het in ieder geval de geboortedag van Koos van den Kerkhof (1946). Bij wijze van felicitatie/gedenken kiest Wim van Til voor een gedicht naar eigen voorkeur van een van de gememoreerde dichters. Uitgeverij In de Knipscheer kiest in dit bericht voor het gedicht ‘Onze vader’ van Koos van den Kerkhof uit zijn bij Uitgeverij In de Knipscheer verschenen bundel ‘Oud zink’ uit 2008. Dit gedicht is ook opgenomen in de door Klaas de Groot samengestelde bloemlezing ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’.

Onze vader

Het steenstof, rose, verwaait
op de rode, rode schoenneus.

Zand valt op zijn handen.
Geaderd als wit marmer
grijpen zij, omklemmen
appelwangrode bakstenen.

Diep ligt hij. Diepzwart
blakert in de bandschacht.

Meer over ‘Oud zink’
Meer over Koos van den Kerkhof bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over ‘Grenzenloos – 40 jaar Knipscheer poëzie’

«Hiep hiep.» – Wim van Til

Wim van Til is oprichter van en coördinator bij Poëziecentrum Nederland. Hij plaatste onderstaand gedicht van Koos van den Kerkhof om hem en nog drie Nederlandstalige dichters te feliciteren met hun verjaardag. Het gedicht Speleoloog in de bruidssluier komt uit de dichtbundel ‘Oud zink’ uit 2008, verschenen bij Uitgeverij In de Knipscheer.

Speleoloog in de bruidssluier

Vraag nooit waarom een spin
draden spant. Ze doet het al
miljoenen jaren, bij het opkomen
van de jonge maan.

Als wolken naar het noorden
drijven, spint ze haar ragfijne
web, van winding naar winding.

Ze laat ons zien hoe ze ijvert
als de sikkel het indigo snijdt
de pauwenkreet de nacht.

In een donkere grot daalt ze
als een speleoloog, in de bruidssluier.

Zie
Meer over ‘Oud Zink’
Meer over Koos van den Kerkhof bij Uitgeverij In de Knipscheer