Jeroen Heuvel  – Op weg naar authenticiteit. Essays

Jeroen Heuvel
Op weg naar authenticiteit
Een liber amicorum in twee delen voor Jeroen Heuvel
samengesteld door Peter de Rijk en Scott Rollins
Curaçao, Nederland
omslagillustratie Jeroen Heuvel
gebrocheerd in omslag met flappen, 352 blz.,
+ fotokatern 8 blz.,
€ 24,50
eerste druk december 2023, januari 2024
ISBN 978-94-93214-34-7

Op weg naar authenticiteit is een liber amicorum in twee delen voor Jeroen Heuvel. Het aanvankelijke idee om een standaard liber amicorum voor hem te maken, lieten de samenstellers Scott Rollins en Peter de Rijk varen. Zij wilden hem zelf ook aan het woord laten met een omvangrijke selectie uit de honderden stukken die hij in de loop van pakweg de laatste kwart eeuw in verschillende Antilliaanse periodieken heeft gepubliceerd.

Geboren (uit Nederlandse ouders) en getogen op Curaçao is Jeroen Heuvel Curaçaoënaar in hart en nieren. Dit perspectief levert een scherpzinnige kijk op de recente ontwikkelingen van zijn geboorteland en hoe het zich verhoudt tot Nederland. Met zijn beheersing van het Nederlands en Papiamentu is hij de ideale vertaler van zijn cultuur. Naast beschouwingen over aspecten van de cultuur, taal, literatuur en geschiedenis van zijn geboorte-eiland Curaçao, zijn er een paar vertalingen en enkele prachtige sfeerverhalen van zijn hand opgenomen. Nog steeds levert Jeroen Heuvel regelmatig bijdragen aan het Antilliaans Dagblad. Ook heeft hij in het Papiaments en Nederlands gepubliceerd in het meertalig Curaçaose sociaal-culturele tijdschrift Kristòf. Zijn eerste journalistieke bijdragen die meermaals toneel (en soms lokale politiek) belichten, komen uit het dagblad Amigoe. Een flink aantal artikelen, veelal uit het Antilliaans Dagblad, is digitaal te lezen op de onvolprezen blogspot Caraïbisch Uitzicht van de Werkgroep Caraïbische Letteren.

In het eerste deel introduceert Jeroen Heuvel zichzelf door over (het werk van) anderen te schrijven, zoals Frank Martinus Arion, Barche Baromeo, Lucille Berry Haseth, Krijn de Best, Paul Brenneker, Maryse Condé, Rudolf Crispulo, Luis Daal, Colá Debrot, Ronald Donk, Nydia Ecury, Henk Egbers, Radna Fabias, Carel de Haseth, Rihana Jumalidin, Jan de Heer, Bernadette Heiligers, Pim Heuvel, Dorie Heuvel-Meijer, Ita Heuvel-Nicolas, Anton Koolhaas, Michiel van Kempen, Pierre Lauffer, Diana Lebacs, Boeli van Leeuwen, Tip Marugg, Ralf Mohren, Jules de Palm, Walter Palm, Rudi Plaate, Miguel Pourier, Scott Rollins, Lionel Romney, Jan-Willem Roozenboom, Wim Rutgers, Alfred Schaffer, Edsel Samson, Shrinivási, Tula, Erich Zielinski. In deel twee schrijven vrienden, familie en collega’s over Jeroen Heuvel: Elodie Heloise, Ita Heuvel-Nicolas, Michiel van Kempen, Brede Kristensen, Wim Rutgers, Clay Toppenberg, Lex Veerkamp.

Jeroen Heuvel (1957) werd geboren op Curaçao. Hij studeerde tot 1981 aan het Hoger Instituut voor Dramatische Kunsten, Studio Herman Teirlinck te Antwerpen. Hij kreeg zijn eerste rol in toneelstuk Naamloos… Naamloos, van Edsel Samson en speelde voorts diverse solovoorstellingen zoals Zwarte Pelgrim en Mijn Zuster de Negerin. Jeroen Heuvel baseerde toneelvoorstellingen op boeken van onder meer Derek Walcott, Maryse Condé, Tip Marugg en Boeli van Leeuwen en heeft bijgedragen aan tientallen theaterproducties in Nederland en op Curaçao. Hij ontpopt zich als storyteller van voornamelijk Caraïbische verhalen, vertaler en recensent. Daarnaast is hij tot aan zijn pensioen leraar Papiaments en literatuur. In zijn vrije tijd is hij al enkele decennia belangeloos belangenbehartiger van Uitgeverij In de Knipscheer, beheert voor de uitgeverij een boekendepot op Curaçao en vertegenwoordigt hij aldaar de uitgeverij op tal van lokale boekpresentaties.

Meer over Jeroen Heuvel bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een dagelijkse inspiratie zijn voor elke taalliefhebber.» – Jenneke van der Wal

Opmaak 1Over ‘Geef me je taal. Dat ik je beter versta’ van Hilda de Windt Ayoubi op Stemmen van Afrika in Cariben, 3 februari 2020:
Taaldocente Hilda de Windt Ayoubi heeft een bijzondere interesse voor ‘minderheidstalen’. Ze zet zich onder andere in voor het Papiamentu en bepleitte het gebruik van die taal als instructietaal voor het basisonderwijs op de benedenwindse eilanden. In haar moedertaal Papiamentu schreef ze talrijke gedichten met de taal als onderwerp. Die gedichten zijn nu uitgebracht in een bundel. (…) In het deel ‘Taal staat nooit stil’ staan (…) gedichten over taal die iedere linguïst zullen aanspreken. (…) Het deel ‘Wond en balsem’ bevat gedichten die te maken hebben met het leven van nog een voorvechter van het Papiamentu: Frank Martinus Arion. Andere verzen in dit deel gaan over Pieter Muysken die veel werk verrichte om in Zuid-Amerika minderheidstalen vast te leggen. (…) In het laatste deel van de bundel, ‘Papiamentu voor altijd’, zijn de oorspronkelijke gedichten gezet naast een Nederlandse versie. (…) In veel van de gedichten spreekt een diepgewortelde liefde voor de moedertaal. (…) ‘Geef me je taal’ kan een dagelijkse inspiratie zijn voor elke taalliefhebber. (…) Ik las het boek met regelmatig een grote glimlach om de lippen.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Geef me je taal’

Presentatie ‘Geef me je taal. Dat ik je beter versta’.

Opmaak 1Over presentatie ‘Geef me je taal. Dat ik je beter versta’ van Hilda de Windt Ayoubi in Amigoe, 25 januari 2020:
(…) Bij de presentatie (in Nationale bibliotheek Curaçao) waren er lezingen van verschillende experts op het gebied van taal. Daarnaast werd de avond opgeluisterd door verschillende optredens en een interview [door Diana Lebacs en Laura Quast] met de schrijfster. Tijdens dit interview legde De Windt Ayoubi uit dat zij met dit boek de waarde van elke moedertaal voor de linguïstische erfenis van de hele wereld wilde belichten. Ook wilde ze aantonen dat een moedertaal in de eerste jaren van het onderwijs geen gevaar oplevert voor de ontwikkeling van het kind, maar juist een goede basis vormt voor de taalontwikkeling. (…)
Lees hier verder
Meer over ‘Geef me je taal’

«Een loflied op de taal van de Antillen.» – Hans Franse

Opmaak 1Over ‘Geef me je taal. Dat ik je beter versta’ van Hilda de Windt Ayoubi op MeanderMagazine, 29 januari 2020:
De lijvige bundel van Hilda de Windt Ayoubi (1951), die als kind van Libanese ouders opgroeide op Curaçao, is veel meer dan een gedichtenbundel: het is een essay, maar ook een pamflet. Het is een eerbetoon aan Curaçaos schrijver Frank Martinus Arion. (…) en een waardige bijna indrukwekkende ode aan Pieter Muysken die zoveel deed voor de conservering en de beschrijving van Indiaanse minderheidstalen. (…) Zij ontdekte de kracht, de emotionele en pedagogische waarde van de moedertaal/minderheidstaal als lerares én in haar gezin. (…) De Windt Ayoubi raakte via haar liefde voor taal in het algemeen steeds meer in de ban van de minderheidstalen, ze zag hoe belangrijk de waarde ervan was voor de persoonlijke ontwikkeling van de sprekers. In feite zingt ze in een deel van de poëzie een loflied op de taal van de Antillen, die haar in haar jeugd werd afgeraden als middel voor intellectuele en economische ontwikkeling. (…) Hier schrijft iemand die iets ontdekt wat voor haar fundamenteel wordt: ze ontdekt het voertuig van de emoties, de taal van de bevolking op haar eiland en vindt dat belangrijker dan dat je er economisch wat aan zou hebben. Ze schrijft dat voor het grootste deel neer in een taal die niet de hare is. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Geef me je taal’

Curaçaosche presentatie van ‘Geef me je taal – Dat ik je beter versta’

Opmaak 1Hilda de Windt Ayoubi presenteert haar nieuwe boek in Biblioteka Nashonal Kòrsou ‘Frank Martinus Arion’ op 10 december 2019:
Over haar imposante bundel ‘Geef me je taal – Dat ik je beter versta’ schreef de Amigoe; ‘Er zijn dichters die ons met hun denken aan het denken zetten. Dat vooral doet Ayoubi. De bundel gaat overduidelijk over het belang van taal. Van moedertaal in het bijzonder. Ayoubi’s even hartstochtelijke als dichterlijke pleidooi om onze moedertaal te omarmen is hartverwarmend.’ Presentatie van 19.00 tot 21.00 uur met diverse sprekers en met muziek en zang van Margi Martinus Arion. Locatie: Biblioteka Nashonal Kòrsou. 17 Abraham Mendez Chumaceiro Boulevard, Willemstad, Curaçao.
Klik hier voor de uitnodiging
Meer over ‘Geef me je taal’

Hilda de Windt Ayoubi op Laurens Jz. Coster

Opmaak 1Uit ‘Geef me je taal dat ik je beter versta’ van Hilda de Windt Ayoubi op Laurens Jz. Coster, 3 december 2019:
Laurens Jz. Coster plaatst sinds jaar en dag onder redactie van Raymond Noë iedere werkdag een gedicht op het gelijknamige blog. Het gedicht wordt ook geplaatst op Neerlandistiek.nl. Op 3 december 2019 is het gekozen gedicht ‘Moedertaal’ van Hilda de Windt Ayoubi uit haar dit najaar verschenen bundel ‘Geef me je taal dat ik je beter versta’. Behalve Nederlandse originelen bevat de bundel ook enkele Papiamentse gedichten die ook vertaald zijn in het Nederlands. ‘Moedertaal’, de Nederlandse vertaling van ‘Lenga di mama’, is van Pieter Muysken.

Moedertaal

Meer dan 6000 talen
zijn er in de wereld |
– de meeste van een minderheid,
maar jou, Papiamentu,
draag ik het dichtst
bij mijn hart

In jou juist
kan ik terecht voor
de aller-fijnste details
die klinken als muziek,
toon en melodie die misschien
in de andere talen niet bestaan

Meer dan 6000 talen
zijn er in de wereld
maar mijn moedertaal
die liefdevol mijn vader en moeder
me met de paplepel hebben ingegeven
die houd ik meest in mijn hart vast

Meer dan 6000 talen
zijn er in de wereld
maar in het Papiamentu
schrijven we literatuur,
in het Papiamentu vertalen we
de wereldliteratuur,
om onze moedertaal
ginder hoger op te tillen

Zoals een boer op het land
niet alleen maïs plant
maar ook zoete aardappels
papaja, zuurzak en kalebas
om morgen verscheidenheid te oogsten,
zo moeten wij elke taal
koesteren en beschermen
die in de wereld bestaat,
al is het van de piepkleinste
minderheid, de taal!

Meer over ‘Geef me je taal’
Lees hier het Papiamentstalige origineel

«Hilda de Windt Ayoubi pakt flink uit.» – Ko van Geemert

Opmaak 1Over ‘Geef me je taal – Dat ik je beter versta’ van Hilda de Windt Ayoubi voor NBD / Biblion, 3 december 2019:
Hilda de Windt Ayoubi, in 1951 uit Libanese ouders op Curaçao geboren, oud-lerares Spaans, heeft in deze bundel flink uitgepakt. Naast bijna 100 gedichten, verdeeld over drie afdelingen en voor een deel tweetalig (Papiaments en Nederlands), vinden we er [o.m.] een opdracht in (voor Frank Martinus Arion en Pieter Muysken), Notities bij de vertalingen, Bibliografie, een selectie van artikelen/interviews en een viertal schilderijen van de schrijfster. (…) Voorbeeldig door In de Knipscheer uitgegeven bundel.
Meer over ‘Geef me je taal’

Hilda de Windt Ayoubi – Geef me je taal. Dat ik je beter versta. Gedichten

Opmaak 1Hilda de Windt Ayoubi
Geef me je taal. Dat ik je beter versta
Duna mi bo idioma. Pa mi por komprondé bo mihó

gedichten
Curaçao
gebrocheerd in omslag met flappen, 238 blz.,
€ 22,00
eerste uitgave 2019
ISBN 978-90-6265-781 0

Taal is alles voor Hilda de Windt Ayoubi. Als kind van Libanese ouders groeide ze op te Curaçao. Desalniettemin noemt ze zichzelf ‘analfabeet in het Libanees’. Met name ‘minderheidstalen’ zoals het Papiamentu draagt ze een warm hart toe. Haar interesse voor tweetaligheid, meertaligheid, codewisseling, taalcontact, mediataal, en de sociale en emotionele implicaties van het behoud of verlies van moedertalen, vormde de basis voor deze indrukwekkende, deels tweetalige dichtbundel. Geef me je taal. Dat ik je beter versta is een ode aan taal en aan hen die zich daarvoor inzetten. In het bijzonder de twee linguïsten die veel betekenden voor het Papiamentu: Frank Martinus Arion en, tevens voor andere inheemse talen, Pieter Muysken. Arion die de eerste school met Papiamentu als instructietaal heeft opgericht, Muysken die vele inheemse talen van Zuid-Amerika voor de ondergang behoedde, door ze te onderzoeken en te registreren.

De bundel bestaat uit drie onderdelen: ‘Taal staat nooit stil’, waar in gedichten het belang van taal en het behoud van met name de kleine talen wordt behandeld; ‘Wond en balsem’, het deel dat ingaat op Arions leven, zijn poëzie en zijn roman Dubbelspel, Muyskens conserveren van talloze Indiaanse, Zuid-Afrikaanse en Creoolse talen van Suriname en zijn bijdrage aan het Papiamentu van de Benedenwindse Eilanden, en ‘Papiamentu voor altijd’, het haast vanzelfsprekende sluitstuk van deze bundel in tweetalige gedichten: Duna mi bo idioma. Pa mi por komprondé bo mihó.

Het boek bevat ook een bibliografie en een omvangrijk deel met notities. ‘Een taal is niet dood, een taal leeft, groeit, neemt over van andere talen, leent aan andere talen. Hoewel elke taal regels heeft, kan niets dit natuurlijk proces stoppen’, leerde Hilda de Windt Ayoubi van Arion en Muysken. Dat ze hun wijze woorden ten harte heeft genomen blijkt uit deze imposante dichtbundel: Degene die de taal en cultuur der minderheden helpt conserveren helpt tevens bij de herleving van de wereldvrede.

Hilda de Windt Ayoubi (Curaçao, 1951) hield zich haar hele leven bezig met Taal. Ze was 30 jaar lang leraar Spaanse Taal aan de middelbare school en acht jaar docent Communicatie en Pedagogiek op de Universiteit van Curaçao. Op Curaçao is zij bekend om haar jarenlange publicaties van gedichten in vier talen in de krant Amigoe en om haar vertaling E Profeta in het Papiamentu van het wereldbekende boek The Prophet van de Libanees-Amerikaanse schrijver Kahlil Gibran. Ze kreeg er in 2015 de Award van de George and Lisa Zakhem Kahlil Gibran-leerstoel aan de Universiteit van Maryland voor: ‘The most outstanding achievement of the last ten years.’ In 2018 verscheen haar eerste dichtbundel Gedicht, een selectie van haar Nederlandse gedichten, geïllustreerd met eigen schilderijen. Ook publiceerde ze korte verhalen. Als beeldend kunstenaar nam ze met haar schilderijen deel aan vier groepsexposities. In 2019, het internationale Jaar van de Inheemse Talen, ontving Hilda de Windt Ayoubi als erkenning voor haar inzet voor de Papiamentse taal op 21 februari (Internationale Moedertaaldag ) de Unesco Certificate of Merits.
Meer over Hilda de Windt Ayoubi

Literair Café met Joseph Hart in Landhuis Bloemhof

Literair Cafe met Joseph Hart in Landhuis BloemhofJoseph Hart en Rudolf Crispulo te gast in Landhuis Bloemhof op 13 november 2018:
Tijdens dit meest recente ‘Literair Café’ dat in landhuis Bloemhof, Curaçao heeft plaats gevonden, was het thema ‘Geëngageerde literatuur’ en waren te gast Joseph ‘Jopi’ Hart uit het fonds van In de Knipscheer en Rudolf Crispulo, een schrijver die zelf zijn boeken uitgeeft, tot nu toe. In een gesprek met Bernadette Heiligers kwam zijn roman ‘Piká ‘i mi pueblo’ aan de orde. Crispulo schrijft in het Papiamentu, en is een van de twee auteurs die in dit millennium een literaire roman die geschikt is voor eindexamenkandidaten havo en vwo in het Papiamentu heeft gepubliceerd. Jeroen Heuvel ondervroeg Joseph Hart. Naast diens roman ‘Verkiezingsdans’ kwam vooral zijn meest recente roman ‘De wooncirkel’ ter sprake. Aan het eind van een Literair Café geven ‘drie wijzen’ een reflectie op de gasten van die avond. Het Literair Café in Landhuis Bloemhof is mede een initiatief van Elodie Heloïse.
Klik hier voor de aankondiging
Klik hier voor de reflectie van Jeroen Heuvel in de twee talen van Curaçao
Meer over Joseph Hart op deze site
Meer over Bernadette Heiligers op deze site
Meer over Jeroen Heuvel op deze site

Diana Lebacs – Belumbe / De waterlijn. Gedichten

VoorplatBelumbe-Waterlijn75DIANA LEBACS
Belumbe / De waterlijn

Gedichten
Nederland – Curaçao
Genaaid gebrocheerd, 48 blz. € 15,00
ISBN 978-90-6265-861-9
oktober 2014

Diana Lebacs (Curaçao) heeft een Curaçaos-Indonesische vader en een Surinaams-Creoolse moeder. Zij was geruime tijd lerares op Curaçao en doceerde jeugdliteratuur aan de Universiteit van de Nederlandse Antillen. Lebacs speelde een belangrijke rol bij de groei van de Nederlands-Antilliaanse jeugdliteratuur en werd voor Nancho van Bonaire, een van haar jeugdromans, bekroond met de Zilveren Griffel. De langste maand (1994) is haar eerste roman voor volwassenen. In 2011 is zij een van de eersten die universitair afstudeerde in Papiaments (taal en literatuur). De tweetalige gedichtenbundel (Nederlands-Papiaments) Belumbe/De waterlijn is haar poëziedebuut. De gedichten zijn oorspronkelijk geschreven in het Nederlands en door de auteur vertaald in het Papiaments.

Gaat deze poëzie over splinters Curaçaose werkelijkheid? Of mag de liefhebber van gedichten ze zien als één grote beeldspraak? Bijna in parlandostijl, beeldend en soms doordrenkt van een Marsmanniaanse bezieling, lokt Diana Lebacs de lezer haar taallabyrint binnen. Een poëzie rijk aan contrasten, tegenstellingen en paradoxen.

Bedient zij zich het ene moment van spreektaal, het andere moment trekt zij in een dwingend ritme, met herhalingen de aandacht.

In bondige versregels geeft zij haar observaties vorm, brengt zij liefde, dood, vrijheid en afscheid op de pagina tot leven. Treedt zij in de eerste cyclus, Onder de waterlijn, naar buiten met intense expressie, in de tweede cyclus, Voorbij de waterlijn, keert zij in, wordt meditatief. Een tweetalige bundel – Papiaments-Nederlands – die leest als het spiegelbeeld van Lebacs dichterlijke binnenwereld.

Over haar roman De langste maand schreef Pim Heuvel in Beurs- en Nieuwsberichten: «Dit verhaal is zo onvervalst Curaçaos, zo levendig en met zoveel hart geschreven, dat de schrijfster wat mij betreft de hoofdprijs toekomt voor het beste literaire werk van het jaar. Het knappe en ontroerende is dat De langste maand afsluit met een symbool van hoop.»
Meer over Belumbe / De waterlijn
Meer over Diana Lebacs bij Uitgeverij In de Knipscheer