Marius Atmoredjo – Loslaten zullen ze nooit meer. Gedichten

VoorplatLoslaten-75Marius Atmoredjo
Loslaten zullen ze nooit meer

gedichten
Suriname
met illustraties van Robert Bosari
eindredactie Michiel van Kempen
gebrocheerd in omslag met flappen,
52 blz., € 17,50
ISBN 978-94-93214-70-5 NUR 306
eerste uitgave 2022

De gedichten in Loslaten zullen ze nooit meer zijn geïnspireerd door de verhalen van zes generaties Javanen in diaspora. Die verhalen beginnen bij de tewerkstelling van de overgrootmoeder van de dichter, wanneer zij als contractarbeider vanuit Java in Suriname aankomt en gaan daarna over haar kinderen en kindskinderen die in Suriname en Nederland wonen. De moeder van de dichter, Marie Atmoredjo, vertelde haar kinderen die verhalen in de avonduren voor het slapen gaan. Zij hebben in sterke mate de verbeeldingskracht van de dichter gevormd.
De kunstenaar Robert Bosari voorzag elk van de twintig gedichten gedicht van een fraaie tekening in zwart-wit.

Wij kenden elkaars wortels
en meer dan dat
de betekenis van de kleine witte bloem
die zij zo lang draagt
in een knop, melati

Marius Atmoredjo, geboren in 1959 in Lelydorp, Suriname, woont vanaf 1980 in Nederland. Hij heeft zich jarenlang ingezet als vrijwilliger in het sociaal-culturele werk ten behoeve van de Surinaams-Javaanse gemeenschap in Nederland. En in de loop van de jaren dienden zich de gedichten aan die hier zijn samengebracht, indringende poëzie met vaak verrassende beelden. Deze debuutbundel is een welkome bijdrage aan het tot op heden bescheiden corpus van de Surinaams-Javaanse literatuur.

«Een verrassende afspiegeling van de gedachten van een ervaren romanschrijfster en een welkome aanvulling op haar werk.» – Hilde Neus

VoorplatExit-75Over ‘Exit’ van Annel de Noré in De Ware Tijd-Literair, weekendeditie van 14 t/m 16 januari 2022:
(…) Hoewel Annel de Noré bij ons vooral bekend is van haar romans, heeft zij al diverse keren poëzie naar buiten gebracht en daar ook prijzen mee gewonnen. (…) ‘Exit’ is haar eerste gepubliceerde bundel. Ook hier is de poëzie als muziek en is dat niet inherent aan dichten? Het vormen in je hoofd van korte zinnen, aaneengeregen tot strofen om zo een gevoel uit te drukken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat poëzie vaak op muziek wordt gezet en dat het schrijven van liedteksten ook beschouwd kan worden als een vorm van dichten. (…) Zo bevat de poëzie van De Noré steeds verrassingselementen. Soms is de structuur heel vrij, een andere keer strak gekoppeld aan rijm. Maar over het algemeen is gekozen voor een regelmatige bladspiegel. (…) De thematische inhoud van De Noré’s poëzie is soms klassiek, zoals over de liefde of de dood. Maar er zijn ook heel moderne, bijna futuristische thematische uithalen, die zeker de jeugd aan zullen spreken. (…). Deze gedichtenbundel is een verrassende afspiegeling van de gedachten van een ervaren romanschrijfster en een welkome aanvulling op haar werk. Bij uitstek geschikte poëzie om in het Surinaams onderwijs in te zetten.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Exit’
Meer over Annel de Noré bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Lijvige bundel waarin De Noré haar taalvermogen breed laat uitstromen.» – Jooris van Hulle

VoorplatExit-75Over ‘Exit’ van Annel de Noré in Poëziekrant (nr.5), september/oktober 2021:
(…) ‘Exit’ is een lijvige bundel geworden, waarin De Noré haar taalvermogen – ook wanneer ze in een ironische benadering de verengelsing van onze taal belicht – breed laat uitstromen in gedichten die qua opbouw heel gevarieerd zijn. ‘Uitgang /Afgang / Ex it’, het openings- en titelgedicht van de bundel geeft op een heel directe manier aan waar het verder in de bundel om te doen is: er wordt afscheid genomen, vanuit het besef dat aan wat ooit veelbelovend leek, een eind is gekomen. Steeds weer wordt gealludeerd dat de relatie met de jij op de klippen is gelopen. (…) De balans die de ik opmaakt oogt weinig positief. Ratio en gevoel staan hier vaak regelrecht tegenover elkaar. Net die gedichten waarin De Noré deze antithese in beeld brengt, weten ook echt te overtuigen. Neem het gedicht ‘Machteloos’: wat de ik niet wilde zijn, wordt geplaatst tegen haar onderhuids levende verlangen naar wat zij wel voor ogen had. (…) Het slotgedicht ‘Hangende tuin’ houdt de suggestie in van een mogelijke uitweg. (…)
Lees de volledige recensie ‘Voor jou werd het mooi geen wij’ in ‘Poëziekrant’ september/oktober 2021. Nieuwsgierig naar de hele recensie? Studenten kunnen een kopie aanvragen bij indeknipscheer@planet.nl
Meer over ‘Exit’
Meer over Annel de Noré bij Uitgeverij In de Knipscheer

«De muzikaliteit en het woordplezier spat af van intrigerende poëzie.» – Roger Nupie

VoorplatExit-75Over ‘Exit’ van Annel de Noré in De Auteur, 23 september 2021:
De romans en verhalenbundels van Annel de Noré verschenen al eerder bij Uitgeverij In de Knipscheer, en dat ging niet onopgemerkt voorbij. (…) De verwachtingen voor de Noré’s poëziedebuut zijn dan ook hooggespannen. ‘Exit’ bevat 50 gedichten met een sterk verhalend karakter die (vaak) wat klassiek aandoen: strofen van niet alleen evenveel regels maar ook met eenzelfde regellengte en hier en daar ontbreekt ook het rijm niet. Maar laat je als lezer niet misleiden; in een aantal gedichten legt ze dat klassiekerige dan weer naast zich neer. Annel de Noré goochelt met taal die ze probleemloos uit verschillende codes en registers laat opduiken. De muzikaliteit en het woordplezier spat er bij momenten vanaf en dat alles levert intrigerende poëzie op. (…) Annel de Noré wist al te overtuigen met haar proza; met haar blijde intrede als dichteres doet ze dat evenzeer.
‘De Auteur’ is een driemaandelijks tijdschrift van de Vereniging van Vlaamse letterkundigen.
Lees hier de recensie op het blog van de Vereniging: ‘De Boekhouding’
Kijk naar een interview (2021) met Annel de Noré
Meer over ‘Exit’
Meer over Annel de Noré bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Spijt in de badkamer.» – Maurice Broere

VoorplatExit-75Over ‘Exit’ van Annel de Noré voor Meander Magazine, 12 juli 2021:
Je zou eerder verwachten dat Exit de titel is van het laatste werk van een kunstenaar. Annel de Noré debuteert echter met deze bundel als dichter. (…) Opvallende thema’s zijn: godsdienst, verwijzingen naar de Bijbel, verbroken relaties, natuur en dood. (…) Tussen de regels door in de bundel vind je steeds verwijzingen naar een problematische verhouding met iemand die dicht bij haar stond. (…) Het mooist in deze bundel vind ik de verzen die los van conventies zijn. Ze zijn sprekender en hebben meer een eigen stem. Ik ben benieuwd wat ze nog gaat publiceren en zal zeker haar gaan volgen. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Exit’
Meer over Annel de Noré bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Gelukkig bestaat het nog: de vertellende poëzie, iets dat gekoesterd mag worden.» – R.J. Blom

VoorplatExit-75Over ‘Exit’ van Annel de Noré voor NBD / Biblion, 23 juni 2021:
De gedichtenbundel ‘Exit’ van Annel de Noré (1950) bevat vooral klassiek-aandoende poëzie, derhalve begrijpelijke taal en toegankelijk voor elke poëzieliefhebber. Hoewel de dichter eerder meerdere ‘losse’ gedichten publiceerde, richtte zij zich tot nu toe op het schrijven van enkele romans en korte verhalen. Met de gedichten won deze auteur meerdere prijzen. Feitelijk is deze bundel dus een debuut; het is ook een gewenst ‘wapen’ tegen nauwelijks te bevatten moderne dichtkunst. De Noré biedt duidelijke beelden van situaties waarover zij in de bundel schrijft, bv. de eerste regels van het gedicht ‘Kruispunt’: Het schemerde / de deur ging open / een man trad binnen’. Het lijkt het begin van een spannend verhaal. Gelukkig bestaat het nog: de vertellende poëzie, iets dat gekoesterd mag worden. Gezien haar Surinaamse afkomst legt De Noré in een Verklarende Woordenlijst uit wat bv. Jah betekent (God), of Baka Bana (kookbanaan). Dit maakt de bundel (met 50 gedichten) niet alleen levendig en beeldend, maar dient dit werk ook als ‘gezellig leesmateriaal’. Zeker aan te bevelen en geschikt voor beginnende en ervaren poëzielezers.
Meer over ‘Exit’
Meer over Annel de Noré bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Laat taal kronkelen in orgastische en hallucinante beelden.» – André Oyen

VoorplatExit-75Over ‘Exit’ van Annel de Noré op Ansiel, 10 juni 2021:
(…) ‘Exit’ is de eerste dichtbundel van schrijfster Annel de Noré. Wanneer je door deze bundel bladert valt het direct op hoe de dichter klanken (Net een slager rammel ik een remake op), gevoelens (uit zelfbehoud bestrijd ik revoluties) en passies (de wind heeft het water wellustig gekust) gebruikt om hallucinerende beelden te gebruiken. Aan haar zijn geen sobere zinnetjes besteed, zij laat taal kronkelen in orgastische en hallucinante beelden en nodigt zo de lezer uit om vrij en blij met haar te zijn. Het is heerlijk om met haar te dwalen over plaatsen waar addertjes onder het gras zitten. Elk gedicht is een rijk en beeldend geschenk dat in magische woorden verpakt is, al beweert ze dat ze niet toveren kan.
Lees hier het signalement
Meer over ‘Exit’
Meer over Annel de Noré bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Dansende ritmiek, klankrijke woorden, scheppingsvreugde.» – Arjan Peters

VoorplatExit-75Over ‘Exit’ van Annel de Noré op Facebookpagina Arjan Peters, 14 mei 2021:
In ‘Exit’, de eerste dichtbundel van Annel de Noré (Paramaribo, 1950), moeten wel een paar spoken worden uitgedreven, of een niet te verdragen intieme odeur in de badkamer. Maar dankzij de dansende ritmiek en klankrijke woorden levert dat bijna montere poëzie op. (…) Zoiets als een grondige schoonmaak: eens moet het gebeuren, en pas als het gebeurd is hoef je er niet meer tegenop te zien. De dichter staat uiteindelijk in een verregende straat, hand in hand met de stilte, behouden omhoog te staren naar ‘een hemel vol juichende zilversterren’. Dat is haar gegund, en minstens zo beeldend als de vele zinnetjes die scheppingsvreugde verraden, ook al stemt de inhoud niet altijd vrolijk: ‘Zachtjes jammerend onder alle bedden kruipt het speelgoed’. ‘Jij bent mooi, al was je mooi niet het wachten/ waard.’ En bijna triomfantelijk gaat het eraan toe in de hangende tuin: ‘Zeven orchideeën prijken/ hemels boven lijken, wuiven over berg en dal/zeven is een heerlijk heilig sabbatsgetal.’ De titel ‘Exit’ moge op een afrekening wijzen, in feite is dit poëziedebuut een entree in de onvervreemdbare, kloeke taal van een iemand die niet aan het leven ten onder is gegaan. Annel de Noré is er uit gekomen.
Meer over ‘Exit’
Meer over Annel de Noré bij Uitgeverij In de Knipscheer

Annel de Noré – Exit. Gedichten

VoorplatExit-75Annel de Noré
Exit

gedichten
Suriname, Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen,
72 blz., € 17,50
ISBN 978-94-93214-26-2
eerste uitgave mei 2021

Annel de Noré schrijft welluidende, klankrijke, muzikale poëzie. In Exit pokert zij met woorden, schakelt zij moeiteloos van taal, code en register – associatief, intuïtief. Haar gedichten bieden sluipwegen en vertakkingen, doorkijkjes en inzichten, openingen en uitgangen. Vergezel haar in haar eigenzinnige manier van kijken en denken, luister naar haar zang, zoals in het titelgedicht van de bundel ‘Uitgang / Afgang / Ex it’:

Wanneer je straks weer eens weggaat
zal ik je uitwuiven vanachter de tralies
en verblind zien dat de zon ondergaat.

Later als je weerkeert of thuis arriveert
door de deur die je altijd zelf opendoet
ruik ik zonneklaar gelijk een hond haar.

Al in 2004 won zij met het gedicht ‘Gebroken: een oeroud stenen hart’ de tweede prijs in een poëzie- en voordrachtprijs ‘Het Gebroken Hart’ in Teylers Museum Haarlem. In 2019 was zij met het gedicht ‘Koudvuur’ (dat ook in deze bundel is opgenomen) prijswinnaar van de Guido Gezelle gedichtenwedstrijd, uitgeschreven naar aanleiding van diens 120ste sterfdag. Exit is haar eerste dichtbundel.

Annel de Noré (Paramaribo, 1950) publiceerde tot op dit moment enkel romans en verhalen. Haar alom geprezen debuutroman De bruine zeemeermin uit 2000 werd ‘het beste Caribische debuut sinds Bea Vianen en Astrid H. Roemer’ genoemd. Verder publiceerde zij bij Uitgeverij In de Knipscheer de verhalenbundel Het kind met de grijze ogen, de roman Stem uit duizenden en de verhalenbundel Vers vlees oud bloed, waarmee ze genomineerd werd voor de Halewijnprijs 2017. In 2019 kwam haar grote roman Lambarosa uit: «Zo beeldend en weerzinwekkend beschreven dat je het boek niet kan wegleggen. In het derde deel van de roman komen de eerste twee gedeelten op mysterieuze wijze samen. Het is een filosofisch stuk over de omgang met onzekerheden. Als lezer word je meegesleurd door het verhaal, de sfeer en de beklemmende emoties van de hoofdrolspelers. 540 pagina’s die je in een mum van tijd leest. Als lezer word je beloond met een boeiend en complex web van emoties, metaforen en vragen over het leven.» – Estefanía Pampín Zuidmeer in La Chispa. Momenteel werkt zij aan haar roman ‘Berichten uit het verleden. Pemba doti’.

Meer over ‘Exit’
Meer over Annel de Noré bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Zijn gedichten zijn een totaalervaring van grenzen.» – Jeroen Heuvel

VoorplatGrenstekens-75Over ‘Grenstekens’ van Scott Rollins in Antilliaans Dagblad, 4 juli 2020:
Vertalen is in een andere taal omzetten of binnen dezelfde taal in een eenvoudiger te begrijpen boodschap. Ook kan het zijn het omzetten van gevoelens of gedachten in daden of in taal. Een dichter als Scott Rollins doet beide, en hij speelt bovendien met associaties. Geboren in Amerika is hij als 19-jarige naar Nederland verhuisd. Nu is hij achter in de zestig, en heeft onlangs zijn eerste dichtbundel in het Nederlands gepubliceerd. Deze bundel heeft de titel ‘Grenstekens’ gekregen. Niet zo verrassend, zou je zeggen, omdat je als emigrant een taalgrens overgaat, en als reiziger ook landsgrenzen. (…) ‘Vertaling’ is de titel van het eerste gedicht uit de bundel ‘Grenstekens’ van Scott Rollins. (…) Dit gedicht is niet een op een te begrijpen, dat is ook niet de bedoeling. Rollins vertaalt ervaringen, emoties op verstandelijk niveau, op gevoelsassociaties en op daad-ervaringen. Zijn gedichten zijn een totaalervaring van grenzen, grenzen van buiten naar binnen en weer naar buiten. Door een ervaring krijg ik woorden, en door de woorden bestaat de ervaring. (…) In de derde en laatste strofe van ‘Het eiland Forens’ geeft de ik-figuur aan dat hij voorbestemd was om te verhuizen. (…) Weer een grens, nu tussen water en land. Gedichten maken uit wat op je afkomt en materiaal dat eigenlijk ergens anders voor bedoeld is, in dit geval een dijk. Een grens, om water buiten het land te houden. De dichter is bijdehand. Ook in de titel, ‘Het eiland Forens’ zit het reizen besloten, je woont niet waar je werkt. De volgende titel gaat over het op weg zijn: ‘Het veer tussen de eilanden’. De verbinding die over grenzen gaat, zoals de auteur. (…) Een van de gedichten heet botweg ‘Grens’. In dit gedicht beleeft de ik angst. Volgens de ondertitel van het gedicht zijn we bij de grens van de VS, hier, en Mexico, daar. (…)
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Grenstekens’
Meer over Scott Rollins bij Uitgeverij In de Knipscheer