Aly Freije / Annemarie van Buuren – De donkere kamer. Poëzie en fotografie

VoorplatDonkereKamer-75Aly Freije
De donkere kamer
gedichten
fotografie Annemarie van Buuren
foto omslag Annemarie van Buuren
gebrocheerd in omslag met flappen,
48 blz., geïllustreerd met 14 zwartwit foto’s,
€ 16,50
ISBN 978-94-93214-11-8
eerste druk september 2023

In de zomer van 2021 werkten dichter Aly Freije en fotograaf Annemarie van Buuren samen tijdens het jaarlijks terugkerende kunstproject Monnikenwerk, kunst in de kerk. Zes weken lang reageerden ze, ieder vanuit een andere middeleeuwse kerk in het noorden van Groningen, op elkaars experimenten. Ze onderzochten de beelden en associaties die bovenkwamen en probeerden daar een gezamenlijke vorm voor te vinden.

De donkere kamer is een voortzetting van deze samenwerking. In deze bundel is een belangrijke rol weggelegd voor het besef van de eindigheid en een sterke verbondenheid met de omringende natuur, met de elementen, de planten en dieren en de gevaren die overal dreigen op planeet Aarde. Dichter en fotograaf dwalen door aangetaste landschappen, stuiten op sporen, zijn op zoek naar een zeker evenwicht. Ze moeten beiden ‘de donkere kamer in’ om de betekenissen aan het licht te brengen, ieder in hun eigen genre. Een dichter kan wellicht het onzichtbare bovenhalen en de fotograaf het onzegbare laten zien.

In de interactie tussen beeld en taal ontstaan in tussenruimtes nieuwe gedichten en foto’s die samen een mozaïek vormen. Engelen veranderen in gevleugelden, die tijdens hun reis boodschappen beginnen over te seinen. Wanhoop maar ook verwondering en verlangen gaan hand en hand.

Annemarie van Buuren (1961) zoekt in haar werk graag de grenzen van fotografie op. Van klassieke fotografie met moderne camera’s tot avonturen met oude camera’s, van fotograferen met een conservenblikje tot het ombouwen van het gebouw van de reddingsbrigade tot enorme camera obscura. Voor deze bundel werkte ze veel met een houten droge-plaat camera uit 1880. De papieren negatieven en de ongecorrigeerde lenzen van deze antieke camera geven beelden een extra dimensie: ze gaan niet langer alleen over ruimte, maar ook over tijd. Ze won met haar fine art fotografie internationale prijzen en eervolle vermeldingen.

Aly Freije (1944) bracht haar jeugd door in de Oost-Groninger Veenkoloniën, vlak bij de Duitse grens. Grensganger zijn en tussen de regels het onzichtbare, het leven met verlies en het niet-gezegde bovenhalen was steeds de inzet van haar schrijven. Haar verbondenheid met het landschap speelt daarbij een eigen rol. In 2008 werd aan haar de Duitse Freudenthal-prijs voor Nedersaksische literatuur toegekend. Ze publiceerde in 2009 de Groningstalige poëziebundel Wondpoeier bij Uitgeverij kleine Uil. Daarna volgde Nederlandstalig werk bij Uitgeverij In de Knipscheer:  in 2016 de poëziebundel Door het vanggat,  in 2018 de novelle De vloeivelden in en 2021 de dichtbundel Een engel aan de deur.

De pers over haar eerder werk:
«Het afgelopen jaar waren er heerlijke eerstgeborenen [zoals] het romantisch-zwarte Door het vanggat van Aly Freije.» – Ellen Deckwitz in De Morgen
«Meteen aan het begin van het boek De vloeivelden in worden al je zintuigen aangesproken: het gaat over warmte, licht, geluid. (…) De natuur spiegelt de sfeer van het verhaal, die nu eens weids, dan weer onheilspellend is.» – Nels Fahner in Fries Dagblad
«Wat opvalt in Een Engel aan de deur is dat Freije niets invult (…) maar door de sfeertekening, de stapeling van beelden voel je des te meer, en dat vraagt om rustige herlezing, na rustige herlezing.» – Erik-Jan Hummel op Tzum
«Ik heb nog nooit gedichten over stilte gelezen met zoveel geluiden en lawaai.» – Tonnus Oosterhoff

Ernst Jansz – Gideons droom. Boek + CD

VoorplatJanszGideonsdroom75RGBERNST JANSZ
Gideons droom. Novelle
Boek en cd

Nederland / Indonesië / India
Boek (omslag Peter van Dongen) met cd (49:56)
Genaaid gebrocheerd met flappen, geïll., 128 blz.
€ 25,00 O-boek
2013 2de uitgebreide editie
ISBN 978-90-6265-839-8

In het Voorwoord van Ernst Jansz bij deze speciale heruitgave, 30 jaar na de eerste druk, schrijft hij: ‘Op één van de door mijn moeder bewaarde krantenknipsels heeft zij met ballpoint geschreven: Waarom?’ Dat de recensenten destijds verdeeld waren in hun oordeel en ook positief schreven deed er even niet meer toe. En wat zou het ook: twee jaar later oogstte de schrijver Ernst Jansz immers met De Overkant alom lof. Maar dat ene woord ‘waarom’ weerhield hem er echter van ooit nog een blik te werpen in zijn eersteling Gideons droom.

Tót in het voorjaar van 2013. ‘Wat ik las vervulde me met ontroering en soms, het is waar, met lichte gêne. Schaamteloos was ik, de jongen die ik ook herken in veel van mijn liedteksten uit die eerste Doe Maar-tijd.’ In een uitgebreid persoonlijk Voorwoord en in een kort Nawoord beschrijft Ernst Jansz zijn herinneringen aan zijn reis naar India waarop hij zijn novelle Gideons droom baseerde en aan de periode van de vroege jaren van Doe Maar.

Behalve met alle liedteksten van de bij het boek horende gelijknamige cd, is deze ‘jubileumeditie’ verder uitgebreid met een illustratiekatern met enkele kleurenfoto’s en tekeningen die Ernst Jansz tijdens die reis in 1980 maakte, een reis die tevens een zoektocht was naar het altijd verdrongen deel van zijn identiteit, gesymboliseerd in de persoon van zijn – in zijn jeugd overleden – Indische vader.

Speciaal voor deze uitgave stelde Ernst Jansz uit zijn oeuvre de cd Gideons droom samen, zijn meest ‘Indische’ album tot nu. Vanzelfsprekend met Tessa en Ala-hi waarvan de teksten geschreven werden voor de novelle Gideons droom. Vier van de in totaal veertien nummers werden in juli 2013 opgenomen, waaronder krontjongversies van de van Doe Maar bekende liedjes Rumah Saya en Tijd genoeg alsmede vier nummers die in de hier aangeboden opnamen niet eerder op cd werden uitgebracht, waaronder ook zijn Dylanvertalingen Liefde min nul en Iedere korrel zand.

Meer over ‘Gideons droom’ op deze site
Lees hier de recensie op Literatuurplein