«De boeken van Jacques Thönissen zitten vol magisch realisme.» – Ton van Reen

Foto Marlon de Bruijn

Bij het overlijden van Jaques Thönissen op 10 juni 2023 door Ton van Reen in De Limburger, 19 september 2023:

Jacques Thönissen werd in 1939 in Herten geboren, studeerde voor onderwijzer en vertrok als 22-jarige leraar naar Aruba, waar hij tot zijn dood in 2023 bleef wonen. Hij vergat Limburg niet, getuige zijn boeken die in Limburg spelen. De roman ‘Sarah, de zwarte madonna’ speelt tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het boek eert Jacques postuum zijn vader voor het verzetswerk dat hij onder moeilijke omstandigheden en met risico voor eigen leven verricht heeft. Als  hoofd Arbeidsbemiddeling van het Arbeidsbureau in Roermond wist hij tewerkstelling van honderden landgenoten in Duitsland te voorkomen en enkele Sinti-families uit de handen van de Grüne Polizei te houden. De zwarte madonna uit de titel is de heilige Sarah uit de plaats Les Deux Saintes Maries de la Mer in Frankrijk, waar Roma en Sinti elk jaar op bedevaart gaan bij Sarah, hun beschermheilige.

Het merendeel van de boeken van Jacques, grotendeels geschreven na zijn pensionering als docent en directeur van de Sint-Augustinus-mavo op Aruba, speelt op Aruba. In al die jaren was hij  een echte Arubaan geworden. Door zijn kennis van de taal, het Papiaments, waarin hij ook les gaf, en door zijn donkere uiterlijk, moet iedereen daar gedacht hebben dat hij ook op Aruba geboren en getogen was. In zijn boeken vindt hij aansluiting bij het magisch realisme van de grote Zuid- en Midden-Amerikaanse vertellers, zoals Gabriel García Márquez uit Columbia en Mario Vargas Llosa uit Peru. In zijn boeken beschrijft hij wat op het eiland alledaags is en wat door hem ook als alledaags beschreven wordt, maar dan gebeuren er onverwacht wonderlijke dingen  waarvan je als lezer denkt ‘kan dat wel?’ maar het gebeurt.

Lees hier verder
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Ton van Reen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Jacques Thönissen, In memoriam (1939-2023)

Jacques Thönissen-Ton van de Langkruis Foto Ton van de Langkruis
Op 10 juni 2023 overleed op 84-jarige leeftijd Jacques Thönissen. Wim Rutgers schreef een In Memoriam dat op 13 juni geplaatst werd op Caraïbisch Uitzicht.
«Jacques Thönissen, in 1939 in Herten (Limburg) in Nederland geboren en sinds 1962 als jonge en pas afgestudeerde onderwijzer definitief naar Aruba geëmigreerd en geïntegreerd, is niet meer. In hem verliest het eiland niet alleen een goed pedagoog en bestuurder als docent en directeur van de Sint-Augustinus-mavo in San Nicolas, maar ook een begenadigd verteller en performer, zoals bijvoorbeeld bij teatro foro en schrijver van verhalen en romans voor de jeugd en volwassenen. Jacques Thönissen was een rasauteur met veel vertelplezier, zoals dat in onze traditie gebruikelijk is, waarin ook op papier de orale traditie nog springlevend blijkt. (…) Jacques Thönissen begon pas op latere leeftijd te publiceren toen het pensioen al naderde, maar schreef vanaf dat moment een aantal boeken die in mijn Arubaanse boekenkast zo’n dertig centimeter innemen met ruim tweeduizend volgedrukte pagina’s, die eerst gepubliceerd werden bij Uitgeverij Conserve en daarna door In de Knipscheer met welke uitgever hij een langdurige relatie heeft onderhouden. (…) Jacques Thönissen was als verteller een kritische romanticus. Zijn verhalen omvatten het heden en soms een ver historisch verleden, beschrijvingen van de natuur en voorbeelden van bovennatuurlijke verschijnselen die geen realistische duiding dulden. De vertelde verhalen spelen zich op Aruba af, zoals Tranen om de ara en De roep van de troepiaal, met connecties naar de Zuid-Amerikaanse regio, maar ook ver daarbuiten, zoals in of in de Oost-Europese landen Oekraïne en Roemenië, in de wereld van de Roma, zoals in Eilandzigeuner en Devah. De roman Sarah, de zwarte madonna verbindt twee settings, deels in Zuid-Frankrijk waar een zwarte madonna vereerd wordt, met de Limburgse geboortestreek van Jacques tijdens de Tweede Wereldoorlog als eerbetoon aan zijn vader als verzetsstrijder.(…).»
Lees hier het hele I.M. door Wim Rutgers
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Jacques Thönissen – Versteende liefde. Roman

Opmaak 1Jacques Thönissen
Versteende liefde

roman
Aruba /Nederland
gebrocheerd in omslag met flappen,
366 blz., € 23,50
ISBN 978-90-6265-773-5
eerste druk 2019

Versteende liefde is een magisch-realistische vertelling, waarin twee geschiedenissen met elkaar vervlochten zijn. In het heden ontmoet Marlon, een pas afgestudeerde tolk-vertaler in de Spaanse taal, de 19-jarige Cubaanse Wyona, een atlete, die in Nederland is met het Cubaanse nationale atletiekteam. Bij de kennismaking doet zich iets vreemds voor dat voor beiden bepalend is voor hun verdere levensloop. Er bestaat een verbondenheid tussen Marlon en Wyona, die reeds in een ver verleden ontstaan is.
Ten tijde van de rooftochten door de zeerovers naar de eilanden in de Caraïbische Zee, wordt door toedoen van de dochter van een hoofdman in een Cubaanse indianen leefgemeenschap en de zoon van een visser een vloek over de bewoners afgeroepen, die door de eeuwen heen van de ene generatie op de andere overgaat. Wyona is een afstammelinge van die leefgemeenschap, waardoor de genetische vloek ook op haar rust. Zij is gedoemd om voor haar twintigste verjaardag te sterven.
Aangestuurd door een Cubaanse bruja, een goedaardige heks, krijgen Wyona en Marlon de opdracht de vloek te ontkrachten. Daardoor zal Wyona en mét haar al de vrouwelijke leeftijdgenoten, behorende tot dezelfde stam, aan een onverklaarbare vroege dood ontkomen.
Versteende liefde is een wonderlijk verhaal, over liefde en duistere jaloezie en wraakzucht, over het gif van het kwaad, en over de volharding van het goede – en over een wedren tegen de tijd.

Jacques Thönissen (1939) is Limburger van geboorte, sinds 1962 woonachtig op Aruba, zijn tweede vaderland. Na drie Nederlandstalige Caraïbische romans komt in 2010 zijn ‘Europese’ roman Devah uit, zijn eerste boek bij Uitgeverij In de Knipscheer, een magisch-realistisch verhaal over de mysterieze zigeunerin Devah, in 2013 gevolgd door zijn Arubaanse verhalenbundel Onder de watapana. In 2015 verschijnt Sarah de Zwarte Madonna, een oorlogsroman spelend in Limburg, en in 2016 een herziene heruitgave van zijn debuut uit 1999 Tranen om de ara.
Meer over ‘Versteende liefde’
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer

Jacques Thönissen (Limburger op Aruba) op L1-TV

ThonissenOver Jacques Thönissen op L1-TV, 26 april 2017:
Wie aan Aruba denkt, denkt aan zon, zee en strand. Wat veel mensen niet weten is dat er op het eiland nogal wat Limburgers wonen. Sommigen zijn zo aan het eiland verknocht geraakt dat ze er nooit meer weg willen. Zo ook schrijver Jacques Thönissen uit Merum, die al 55 jaar op Aruba woont. Hij vindt er inspiratie om te schrijven. Maar Limburg blijft een rol spelen in zijn boeken, zoals in zijn jongste roman ‘Sarah de zwarte madonna’.
Kijk hier naar deel 3 van een serie van L1-verslaggever Ed Leunissen
Meer over ‘Sarah de zwarte madonna’
Meer over Jacques Thönissen op deze site

Jacques Thönissen – Tranen om de ara. Roman

voorplataraJacques Thönissen
Tranen om de ara

Roman
Aruba
Gebrocheerd in omslag met flappen,
280 blz., € 19,50
Eerste druk 1998
Verbeterde tweede druk november 2016
ISBN 978-90-6265-931-9

Via de dromen van Carlos, de Arubaan met de papegaai, herleeft in een meeslepende vertelling het Aruba van vroeger. In Tranen om de ara wordt de lezer meegevoerd in de vermetele strijd van een getergde Arubaan, tegen de corruptie, de uitbuiting en het machtsmisbruik om hem heen. Gedreven door zijn liefde voor Aruba, durft Carlos het op te nemen tegen de hedendaagse veroveraars van zijn eiland: zijn Dushi Tera.

Jacques Thönissen (1939) is Limburger van geboorte, sinds 1962 woonachtig op Aruba en ervaart het eiland als zijn tweede vaderland. In zijn verknochtheid aan Aruba maakt hij zich zorgen om het zich opdringende verval en de dreigende teloorgang van de charme, tradities, normen en waarden, waardoor Aruba zich wist te onderscheiden van de omliggende eilanden in de Caraïbische Zee. ‘Tranen om de ara’ is zijn debuutroman.

Van Jacques Thönissen verschenen verder bij Uitgeverij In de Knipscheer de romans ‘Devah’ (2010) en ‘Sarah de Zwarte Madonna’ (2015) en de verhalenbundel ‘Onder de watapana’ (2013).
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Mooie roman met veel aandacht voor de couleur locale.» – Annemiek Buijs

MADONNA2Over ‘Sarah de Zwarte Madonna’ van Jacques Thönissen, voor NBD | Biblion 2 december 2015:
Roman van de uit Limburg afkomstige schrijver (1939), die sinds 1962 op Aruba woont. Hij publiceerde eerder onder meer ‘Devah’*. Net als in ‘Devah’ staan opnieuw zigeuners centraal. Het verhaal speelt zich af in een dorp in de buurt van Roermond. Bij het dorp is een zigeunerkamp; sommige zigeuners werken op de Martinushoeve, zoals Djego. Martin, de zoon van de boer, is heimelijk verliefd op danseres Vladja, maar moet van zijn ouders met zijn buurmeisje trouwen. Als dochter Ankie een ongeluk krijgt, wordt zij genezen door een zigeunervrouw en sindsdien vereert zij Sarah de Zwarte Madonna, de patroonheilige van de zigeuners. Dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit en zijn de zigeuners niet meer veilig. Djego en Vladja duiken onder op de boerderij, maar met anderen loopt het slechter af. Mooie roman met veel aandacht voor de couleur locale, de zigeunercultuur en de genocide op zigeuners. Een eerbetoon aan het verzetswerk van de vader van de schrijver die onder codenaam meneer T. een bijrol speelt.
Meer over ‘Sarah de Zwarte Madonna’
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Jacques Thönissen schreef op Aruba een Limburgse liefdesroman.» – Bart Ebisch

MADONNA2Over ‘Sarah de Zwarte Madonna’ van Jacques Thönissen in Dagblad De Limburger / Limburgs Dagblad, 01 december 2015:
De roman handelt over de Tweede Wereldoorlog, de standenmaatschappij, het Roomse leven, de vervolging van zigeuners en de liefde. (…) In het boek wordt Sarah, de Zwarte Madonna aanbeden. Met de nodige twisten tot gevolg. De zigeuners beschouwen haar als hun patroonheilige. Een beeldje van Sarah bevindt zich in een crypte bij het plaatsje Saintes-Mariesde-la-Mer in Zuid-Frankrijk, in de buurt van Marseille. Voor de meeste zigeunerstammen is het een belangrijke bedevaartplaats. De verering van Sarah vindt de oorsprong aan het begin van onze jaartelling. (…) Op het einde van de roman moeten de inwoners evacueren voor het oorlogsgeweld. ‘Dat is echt gebeurd. Plotseling waren we vluchtelingen. Te voet naar Brüggen, daarna op de trein naar Drenthe, waar mijn oudste broer en ik gescheiden werden van onze ouders en jongste broer. Dat vergeet je nooit meer. Ik wilde onderwijzer worden. Tijdens mij studie ontmoette ik mijn latere vrouw, een Arubaanse. Ik ben haar achterna gegaan. Na mijn pensioen ben ik begonnen met schrijven.’
Lees hier het interview
Meer over ‘Sarah de Zwarte Madonna’
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Jacques Thönissen is een rasverteller.» – Wim Rutgers

MADONNA2Over ‘Sarah de Zwarte Madonna’ van Jacques Thönissen in Antilliaans Dagblad, donderdag 19 november 2015:
Het verhaal is een eerbetoon aan de zigeuners. Centraal staat daarbij de Zwarte Madonna, die in Saintes Maries de la Mer in Zuid-Frankrijk vereerd wordt, een madonna die als beschermheilige ingeroepen wordt in alle aspecten van het dagelijkse leven en die genezende kracht zou hebben. De roman is meer dan alleen een oorlogsroman. Het verhaal gaat over het leven van alledag op het platteland in Midden-Limburg, in een milieu van jongeren en mensen op leeftijd, twee rivaliserende boeren op grote boerderijen, een wat op de achtergrond figurerende rijke en aanzienlijke rentmeester én de zigeuners die in de kleine gemeenschap zowel acceptatie als weerstand oproepen. (…) Jacques Thönissen is een rasverteller. Het schrijfplezier straalt van elke pagina. Dat is in zijn gemakkelijk leesbare stijl direct al duidelijk. Jacques Thönissen heeft zijn geboortestreek al decennia lang verlaten maar hij weet de sfeer van het katholieke platteland van zijn jeugd nog feilloos op te roepen. Hij is een schilder met woorden.
Lees hier het artikel
Meer over ‘Sarah de Zwarte Madonna’
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een sterk en broodnodig boek.» – André Oyen

MADONNA2Over ‘Sarah de Zwarte Madonna’ van Jacques Thönissen op Ansiel, 8 november 2015:
Het plot van deze mooie familieroman kent verschillende verhaallijnen, het boerenleven in Nederlands Limburg, de omgang met zigeuners, de kennismaking met Sara, de patroonheilige, de passies van de jongeren en ten slotte de gruwel van de oorlog. Maar Sara heeft toch wel een heel belangrijke plaats in dit werk. (…) Een andere overlevering beschrijft Sara als stamhoofd van een Roma-gemeenschap die aan de monding van de Rhône leefde. Eens per jaar haalde de gemeenschap tijdens een religieuze ceremonie het beeld van Ishtari (Astarte) uit de tempel waarna het in processie naar de zee werd gedragen en gebaad werd. Op een dag had Sara een visioen, waarin ze de boodschap kreeg dat de heiligen die aanwezig waren bij Jezus’ dood zouden komen en dat zij hen moest helpen. Sara zag hen daarop aankomen in een boot over een onstuimige zee, waardoor de boot niet kon aanmeren. Maria Salomé wierp haar omslagdoek op de golven en Sara kwam erover naar hen toe. Ze hielp de opvarenden vervolgens door middel van gebed aan land te komen. Jaarlijks verzamelen veel met name Romapelgrims zich op 24 mei in Saintes-Maries-de-la-Mer. Op deze dag wordt het beeld van de Zwarte Sara uit de crypte van de Notre-Dame-de-la-Mer in gehaald en naar de zee gedragen. Sommige onderzoekers zien parallellen tussen deze bedevaart en de verering van de hindoe-godin Káli. De verering van Sint Sara wordt niet officieel erkend door de Rooms-katholieke Kerk en daar knelde het schoentje in het zéér katholieke Limburg. Het personage dat het verhaal zowat leidt is boerendochter Ankie. Zij heeft een vlotte omgang met de zigeuners en wanneer zij door de val van haar paard, gebrekkig blijft komt zij en met haar heel het dorp in de ban van Sarah de Zwarte Madonna. Jacques Thönissen heeft een sterk en broodnodig boek geschreven. Net als Felicita Vos in ‘Duivelsklauw’ kaart ook hij de vervolging van de zigeuners in WO II aan en dat is toch nog altijd broodnodig. Verder is het ook op literair vlak een aangenaam boek om te lezen alleen al omwille van het nauwkeurig beschreven tijdsbeeld dat hij geeft over de Limburgse samenleving van voor en tijdens De Tweede Wereldoorlog.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Sarah de Zwarte Madonna’
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Als de rijke beelden van de film ‘Novecento’.» – Ezra de Haan

MADONNA2Over ‘Sarah de Zwarte Madonna’ van Jacques Thönissen in Antilliaans Dagblad, woensdag 11 november 2015:
Als lezer krijg je het gevoel dat het leven zoals het eeuwenlang was geweest werd weggevaagd om nooit meer hersteld te mogen worden. Het verhaal geeft je een nostalgisch gevoel, vooral omdat er, ondanks de problemen die ook die dagen kende, zoveel rust in die wereld lijkt te heersen. Het verhaal maakt duidelijk dat zigeuners als seizoenarbeiders tijdelijk deel van de gemeenschap uitmaakten. (…) Je ontkomt er niet aan in deze roman aan de rijke beelden van de film Novecento te denken. Alleen speelt het zich nu in Limburg af en is er sprake van de indertijd haast onmogelijke vriendschap en liefde tussen Limburgers en zigeuners. (…) Daarmee is Sarah de Zwarte madonna een eerlijke weergave van een lang vervlogen wereld, opgebouwd uit anekdotes en verhalen die de geschiedenis van Noord-Limburg en die van de zigeuners die er ooit rondtrokken met grote verve vastlegt.
Lees hier en hier de recensie. Op 8 december 2015 ook geplaatst op Caraïbisch Uitzicht
Meer over ‘Sarah de Zwarte Madonna’
Meer over Jacques Thönissen bij Uitgeverij In de Knipscheer