Over ‘Rusteloos en overal’ van Michiel van Kempen voor NBD | Biblion, 26 november 2016:
Albert Helman, wiens leven haast samenvalt met de twintigste eeuw, is een veelzijdig man die een ongemeen boeiend en avontuurlijk leven geleid heeft. De auteur van romans en poëzie, maar ook van theater, essays, biografieën, journalistiek werk en historische studies. Ook actief als componist en geïnteresseerd in taalkunde, wiskunde en filosofie. Hij was bevriend met Marsman en Slauerhoff en ontmoette tijdens zijn leven mensen als Béla Bártok en Joris Ivens, George Orwell en Frida Kahlo. Helman nam deel aan de Spaanse Burgeroorlog, woonde in Mexico, was politicus in zijn geboorteland Suriname en diplomaat. ‘Rusteloos en overal’ is dan ook de goedgekozen titel die Michiel van Kempen, bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur, aan de biografie van de in 1903 in Paramaribo als Lou Lichtveld geboren auteur meegaf. Boeiende biografie van één van de belangrijkste auteurs van Surinaamse afkomst. Met uitvoerig notenapparaat, bibliografie en register.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site
Tag: spaanse burgeroorlog
«Mooi geschreven boek doet versteld staan van Helmans vitaliteit.» – Hans Renders
Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in Historisch Nieuwsblad, jrg. 25 – nr. 11, november 2016:
Michiel van Kempen heeft decennialang aan deze biografie gewerkt. Het ongelooflijk energieke leven van Helman – dat eindigde in Buitenveldert – is verwerkt in een mooi geschreven boek dat de lezer versteld doet staan van diens vitaliteit. Dit leven is zo vol en productief dat we er alleen maar met bewondering over kunnen lezen. En afgezien van de onnodig lange citaten die Van Kempen vermeldt, geldt die bewondering ook voor de biograaf.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site
«Een inhoudelijk interessante biografie.» – Aleid Truijens
Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in De Volkskrant, 5 november 2016:
Niets uit dit overvolle, lange leven lijkt biograaf Michiel van Kempen, bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur, te zijn ontgaan. Hij weet bewonderenswaardig veel over zijn onderwerp. (…) Albert Helman werd vooral bekend door De stille plantage, een roman over kolonialisme en slavernij. Maar hij deed zoveel meer, blijkt uit dit boek. Hij was componist, muziekrecensent, theatermaker, amateurwiskundige, taalkundige, vertaler, literair criticus en journalist voor alle mogelijke kranten en bladen. Zijn leven lang reisde Lichtveld de wereld rond. Hij woonde in Barcelona en deed verslag van de Spaanse Burgeroorlog. In Suriname was hij minister en hoofd van de Rekenkamer, daarna was hij jarenlang diplomaat. Vanaf de jaren twintig was hij actief in het Nederlandse literaire leven. Hij kende Slauerhoff, Ter Braak, Du Perron, Vestdijk, Roland Holst en Marsman, werkte met Joris Ivens en was bevriend met George Orwell en Frida Kahlo. Het interessantst aan deze biografie is dat het een internationale (cultuur)geschiedenis is van de 20ste eeuw. (…) Van Kempen uit zijn kritiek en bewondering terloops, in beschrijvingen en ironische terzijdes. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site
«Een buitengewoon boeiende biografie van een indrukwekkende figuur.» – Ko van Geemert
Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in Parbode, 2 november 2016:
Van Kempen schetst het leven van deze ‘Renaissance-mens’, deze ‘eerste schrijver uit de Nederlandse West’, zoals biograaf Van Kempen Helman noemt. Het moet voor Van Kempen een enorme opgave zijn geweest dit leven te beschrijven, waarmee hij in 1989 voorzichtig begon: Helman publiceerde circa 130 boeken, schreef onder zo’n vijftig pseudoniemen. Maar dat niet alleen: Lichtveld/Helman was ook prominent katholiek, componist, wetenschapper, journalist, diplomaat, politicus, minister, verzetsman. Hij nam deel aan de Spaanse Burgeroorlog, het revolutionaire Mexico van Cárdenas en maakte enkele Latijns-Amerikaanse coups van nabij mee. Hij speelde een rol in het verzet tegen de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog, maakte deel uit van het Nederlandse Noodparlement en was betrokken bij het naoorlogse dekolonisatieproces van Suriname. Een zeer veelzijdig mens dus. Hij sloot vriendschap met vele kunstenaars, onder wie Marsman, Slauerhoff, Béla Bártok, Joris Ivens, George Orwell, Pablo Casals, Frida Kahlo, Yehudi Menuhin. (…) Van Kempen laat ook Lichtvelds privéleven niet onbesproken: zijn twijfels, zijn verhouding met vrienden, vrouwen, kinderen. Kortom, we hebben hier een buitengewoon boeiende biografie in handen van een indrukwekkende figuur. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site
Gesprek met Michiel van Kempen, biograaf van Albert Helman
Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen op Amsterdam FM-Radio, 24 oktober 2016:
In een geanimeerd gesprek voor het programma Kunst & Cultuur van Amsterdam FM Radio in de OBA vertelt biograaf Michiel van Kempen over het leven van Albert Helman, over zijn tijd in de Spaanse Burgeroorlog, over zijn verblijf te midden van de Spaanstalige avant-garde in Mexico, over zijn terugkeer naar Nederland in 1939, zijn rol in het verzet in de Tweede Wereldoorlog en zijn directe inzicht daarna dat de koloniën van Nederland niet te behouden zouden zijn, over zijn loopbaan als diplomaat en politicus en over zijn schrijverschap dat een oeuvre omvat van 130 boektitels, en in alle gevallen over het begrip vrijheid in de ruimste zin dat hij van begin tot eind hoog in het vaandel droeg. Luister hier naar de uitzending [start op circa 08.00 op de tijdbalk].
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site
«Alle reden deze bomvolle maar prikkelende en met vaart geschreven biografie te lezen.» – Esther Wils
Over Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman door Michiel van Kempen op Athenaeum, 3 oktober 2016:
(…) Helman doet in verschillende opzichten denken aan twee begaafde, bereisde Indische schrijvers-polemici: Tjalie Robinson en Rudy Kousbroek. Robinson en Helman hadden beiden, naast een machokarakter, ook een lerareninborst en voelden een groot maatschappelijk engagement. Hun literaire ambitie – waarmee ze onder andere de unieke mengculturen waarin ze opgroeiden hebben vereeuwigd – moest vechten om de aandacht met hun emancipatoire drang. Kousbroek en Helman (die zijn studie Nederlands aan de wilgen hing) verwierven beiden als autodidact een eredoctoraat, maar bleven hun hele leven in een haat-liefdeverhouding tot de wetenschap staan. Alle drie waren ze overal en nergens thuis, en zowel kritisch op als verslingerd aan hun land van herkomst. (…) Alle reden deze bomvolle maar prikkelende en met vaart geschreven biografie te herlezen. Helman heeft een zeer toegewijde biograaf getroffen in Michiel van Kempen (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site
«Een fascinerende trip door de 20ste eeuw.» – Arjen Fortuin
Over Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman door Michiel van Kempen in NRC Handelsblad, 24/25 september 2016:
(.…) Het belang van een mens ligt niet in waar hij was, maar in wat hij deed. Maar ook daar rijst bij Albert Helman de vraag waar je moet beginnen? Bij de literator of bij de politicus, bij de diplomaat of de musicus? Of, dezelfde vraag eenvoudiger gesteld: bij Lou Lichtveld of bij Albert Helman? (…) Intussen leest het leven van Helman als een fascinerende trip door de 20ste eeuw: hij is nog niet klaar met filmen met Joris Ivens of hij trekt in 1932 naar revolutionair Spanje. (…) Je kunt niet anders dan bewondering krijgen voor de dadendrang van Helman, die na de oorlog (waarin hij een speelgoedhandel als dekmantel gebruikte voor zijn verzetsactiviteiten) niet koos voor een plaatsje in het culturele establishment, maar naar Suriname en de Antillen trok om daar mee te denken over modernisering van het koninkrijk. (…) Van Kempen laat ook scherp zien met hoeveel toewijding Helman zich voor Suriname inzette. (…) Van Kempen betreurt het dat Helmans literaire loopbaan nooit tot echt grote erkenning heeft geleid. Alleen De laaiende stilte werd in 1953 bekroond met de Vijverbergprijs, van een reeks Mexicaanse romans werd De rancho der X mysteries in het Duits vertaald, maar bijvoorbeeld de sociale geschiedenis van Kroniek van Eldorado is volgens Van Kempen schromelijk ondergewaardeerd. Waarschijnlijk werkte Helman ook gewoon te hard: waar hij ook was, wat hij ook deed, altijd combineerde hij het met journalistiek werk. (…)
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site
«Een zeer rijk en vol leven in een heel leesbaar verhaal.» – Wim Rutgers
Over Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman door Michiel van Kempen in Antilliaans Dagblad, 22 september 2016:
Hoe vangt een biograaf een schrijver die zo’n 130 boeken in alle denkbare genres van fictie en non-fictie heeft gepubliceerd als ‘musicus, geschiedschrijver, journalist, linguïst, verzetsman, politicus en diplomaat’ als een verlate ‘Renaissance-mens’ die hij zo graag wilde zijn en ‘dat ook grotendeels heeft waar gemaakt’. Albert Helman schreef naargelang van het onderwerp onder zijn eigen naam Lou Lichtveld of onder zijn schrijversnaam Albert Helman, maar gebruikte daarnaast nog een kleine vijftig andere pseudoniemen. (…) Achttien chronologisch geordende hoofdstukken leiden de lezer door nagenoeg de hele twintigste eeuw. (…) Albert Helman afdoen als literator is een veel te smalle benadering want hij was zoveel meer – al is zijn literaire productie op zich dan kolossaal. (…) Helmans biografie lezen is een feest van herkenning maar ook verbreding en verdieping. Ze is met zowel een groot inlevingsvermogen als de noodzakelijke objectiverende distantie geschreven. Michiel van Kempen is erin geslaagd van een zeer rijk en vol leven dat alle richtingen op ging, letterlijk en figuurlijk, geografisch en op maatschappelijk en geestelijk gebied, een weliswaar fors maar gelukkig ook heel leesbaar verhaal te maken dat mij althans in hoge mate geboeid heeft. Het ondanks de gevolgde beperkingen toch dikke boek leest vlot en is vaak vermakelijk. Het kost geen moeite een heel veldboeket van stijlbloempjes te verzamelen en het verhaal zit vol verhelderende anekdotes.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
«Hij kreeg zelden een literaire prijs, was een rasverteller.» – John Jansen van Galen
Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ door Michiel van Kempen in Het Parool, 15 september 2016:
Hij had altijd een ‘Renaissancemens’ willen zijn, zei Albert Helman, alias Lou Lichtveld, toen ik hem in 1979 bezocht op het eiland Tobago waar hij zich, in de zeventig, had teruggetrokken. Het is hem, met zijn enorme veelzijdigheid, gelukt. Hij was journalist, romancier, componist (onder meer van filmmuziek voor Joris Ivens), taalkundige, historicus, verzetsman en speelgoedfabrikant (het laatste als dekmantel voor het eerste), parlementslid, minister, diplomaat. Als één Nederlandse schrijver kosmopoliet genoemd kan worden is hij het wel. Geboren in Suriname in 1903, geschoold in Nederland, verslaggever aan Republikeinse kant in de Spaanse burgeroorlog, uitgeweken naar Mexico, woont in Italië, op Saba, in Paramaribo, waar al niet. Hij rekende George Orwell en Pablo Casals tot zijn vrienden, ging om met Derek Walcott en Bela Bartok. (…) De heftige vitaliteit en de ongelooflijke productiviteit van Helman doen de lezer voortdurend versteld staan. Hij schreef vijftig romans, tientallen non-fictie boeken, honderden artikelen, hield talloze lezingen, componeerde, maakte theaterstukken en bekleedde eindeloos veel culturele functies. Voeg daarbij een ingewikkeld liefdes- en gezinspatroon plus een wijdvertakte vrienden- en kennissenkring en zelfs een biografie van 863 pagina’s zal niet toereikend blijken om dit leven weer te geven.
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Michiel van Kempen – Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman
Michiel van Kempen
Rusteloos en overal
Het leven van Albert Helman
Biografie
Nederland/Suriname
Gebonden met stofomslag en leeslint
Formaat 15,5 x 23,5 cm
Geïllustreerd met meer dan 150 afbeeldingen
864 blz., € 45,-
ISBN 978-90-6265-925-8
Presentatie 17 september 2016 in Theater van ’t Woord, OBA, Amsterdam
Rusteloos en overal is het fascinerende levensverhaal van de eerste belangrijke migrant-schrijver uit de West: Albert Helman. Zijn lange leven, van 1903 tot 1996, is een spiegel van een eeuw moderniteit en bevrijding, van koloniale ontvoogding en grenzeloze creativiteit, maar ook van de grootste tragedies uit de menselijke geschiedenis. Helman staat vooraan bij de katholieke emancipatie én de bevrijding uit de katholieke dwangbuis. Hij neemt deel aan de Spaanse Burgeroorlog, het revolutionaire Mexico van Cárdenas en maakt enkele Latijns-Amerikaanse coups van nabij mee. Hij speelt een rol in het verzet tegen de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog en maakt deel uit van het Nederlandse Noodparlement. En hij neemt zijn aandeel in het naoorlogse dekolonisatieproces van Suriname.
Helman was de laatste der Renaissancisten: hij begon als componist onder zijn burgernaam Lou Lichtveld, en schreef onder de naam Albert Helman literaire klassiekers als de roman De stille plantage. Maar hij publiceerde ook poëzie, theater, essays, biografieën, journalistiek werk, en hij schreef historische werken. Hij verdiepte zich in de theologie, filosofie en wiskunde en kreeg een eredoctoraat in de taalkunde. Als diplomaat sprak hij de Verenigde Naties toe. Hij was bevriend met Marsman en Slauerhoff en de groten der aarde kruisten zijn levenspad: Béla Bártok en Joris Ivens, George Orwell en Pablo Casals, Frida Kahlo en Yehudi Menuhin.
Rusteloos en overal is het indringende portret van een rebelse geest en pionier in de roerige 20ste eeuw.
Michiel van Kempen (1957) is docent Nederlands en bijzonder hoogleraar Nederlands-Caraïbische literatuur aan de Universiteit van Amsterdam. Hij werkte tien jaar lang aan deze biografie van Albert Helman. Hij publiceerde eerder over Helman de essaybundel Kijk vreesloos in de spiegel (1998), bezorgde Helmans verspreide poëzie in Adyosi/Afscheid (1994) en een heruitgave van De sfinx van Spanje (2011). Verder tekende hij voor de grootse, tweedelige Geschiedenis van de Surinaamse literatuur (2003) en voor tal van andere studies over de literatuur van Suriname en de voormalige Nederlandse Antillen, alsook bloemlezingen als de Spiegel van de Surinaamse poëzie (1995), Hoor die tori! (1990) en Voor mij ben je hier (2003). Hij ontving voor zijn werk onder meer de ANV Visser Neerlandia Prijs en werd zowel door Suriname als door Nederland geridderd.
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman op deze site
Meer over Michiel van Kempen op deze site