Tag: verlies

«Motief geeft verhaal een diepere psychologische laag, met als belangrijke thema’s liefde, eenzaamheid, verlies en verlangen.» – Marjet Maks

Over ‘Vrouw met litteken’ van Harman Nielsen op Literair Nederland, 19 augustus 2024:

 (…) Daniel, voorheen diplomaat en nu fulltime kunstschilder en de ik-verteller, wordt tijdens zijn werk gestoord door Suzanne. Ze kennen elkaar van vijftien jaar geleden toen ze een korte affaire hadden in Sarajevo, waar zij als juriste betrokken was bij een dodelijk ongeluk van een vrouw die Daniel heeft geschilderd. (…) Zonder veel woorden hernieuwen de ex-geliefden de vriendschap, die eigenlijk verdergaat waar hij destijds werd afgebroken: in bed. Suzanne komt met een missie. Ze heeft zijn hulp nodig. In Vrouw met litteken is er een vrouw die na een ongeluk overlijdt. Antonia van Staveren, beheerde in Den Haag een safe-house voor de AIVD, waar diplomaten of ambtenaren even konden onderduiken. Maar ze dreef er ook een bordeel en gaf bloemschikcursussen, als dekmantel. Wanneer Antonia van Staveren dood onderaan de trap van haar huis gevonden wordt, is er een verband met de zelfmoord van de schijnbaar onbeduidende ambtenaar Leonard Heemskerk, werkzaam voor de AIVD. Hij zou Huize Constance meermalen bezocht hebben. (…) De roman beslaat slechts twee dagen. Daniel en Suzanne gaan er vol in. (…) Via een bandopname, worden Daniel en Suzanne – en de lezer – tot in de details op de hoogte gesteld van het wel en wee van de dader, die ook slachtoffer is. (…) Het is zijn motief dat het verhaal een diepere psychologische laag geeft, met als belangrijke thema’s liefde, eenzaamheid, verlies en verlangen. Vrouw met litteken (…) is een aangenaam verhaal dat een paar mooie beelden op het netvlies achterlaat. (…)
Lees hier de recensie ‘Aangename psychologische thriller’
Meer over ‘Vrouw met litteken’
Meer over Harman Nielsen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Dichter en fotograaf sluiten samen een zichtbaar woordverbond.» – André Oyen

Over ‘De donkere kamer’ van Aly Freije en Annemarie van Buuren op Ansiel, 15 december 2023:
Voor deze vierde bundel van Aly Freije, ‘De donkere kamer’, heeft de dichter gekozen voor een nieuwe samenwerking met de fotograaf Annemarie van Buuren. Dichter en fotograaf moeten beiden ‘de donkere kamer’ in om hun werk te laten ontwikkelen. Een dichter kan het onzichtbare bovenhalen en de fotograaf het onzegbare laten zien. Samen sluiten ze een zichtbaar woordverbond. De bundel is verdeeld in drie afdelingen van respectievelijk acht, vijf en acht gedichten: ‘Vliegoefeningen’, ‘Luchtacrobaten’ en ‘Grondwerk’. De gedichten en ook de foto’s zijn afwisselend aards en tegelijkertijd hemels. De lezer wordt bedolven door engelen maar ook door brandende bossen, zwerfafval, oorlogsnieuws, overlopende zeeën en vluchtende vogels… (…) Zowel de dichter als de fotograaf weten prachtige sfeerscheppingen te maken!
Lees hier de recensie
Meer over ‘De donkere kamer’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Annemarie van Buuren bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een taal die je doet luisteren als naar een oud verhaal.» – Hettie Marzak

Over ‘De donkere kamer’ van Aly Freije en Annemarie van Buuren op  MeanderMagazine, 23 november 2023:

(…) Freije weet met symbolen en beelden een landschap op te roepen dat vol is van dreiging, verlies en rouw. Landschappen en de elementen van lucht en water zijn betekenis dragend in deze gedichten, misschien omdat de dichter zelf afkomstig is uit het hoge noorden van Groningen, waarmee ze zich sterk verbonden weet. Haar geboortegrond is een bron van inspiratie voor de verhalen die zij in haar gedichten weeft. Die zouden goed passen in de eeuwenoude verteltraditie in Groningen, waar de oudste Nederlandse sprookjes vandaan komen. Ook geven haar de gedichten soms dezelfde sfeer weer die je aantreft in de gedichten van Hendrik de Vries in zijn bundel ‘Toovertuin’ uit 1946. De beelden die Freije gebruikt, zijn visueel en voorstelbaar, maar altijd blijft er een vleugje geheimzinnigheid hangen en niet alles wordt verteld. Er is een verbondenheid met mensen en gebeurtenissen uit het verleden die hun schaduw werpen in het heden, er is een gevoel van verlatenheid en verdriet, gevat in een taal die je doet luisteren als naar een oud verhaal. (…)  Annemarie van Buuren gebruikte voor de foto’s uit deze bundel een houten droge-plaat camera uit 1880, waarvan de afdrukken nevelig en suggestief zijn. Daardoor roepen ze een geheel eigen sfeer op van vroeger, van verlangen en verleden en daarom passen ze wonderwel bij de gedichten van Freije. Het is een spel geworden van associëren en reageren op elkaars werk, een interactie van beeld en taal. (…)
Lees hier de recensie op Meander
Meer over ‘De donkere kamer’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Annemarie van Buuren bij Uitgeverij In de Knipscheer

Aly Freije / Annemarie van Buuren – De donkere kamer. Poëzie en fotografie

VoorplatDonkereKamer-75Aly Freije
De donkere kamer
gedichten
fotografie Annemarie van Buuren
foto omslag Annemarie van Buuren
gebrocheerd in omslag met flappen,
48 blz., geïllustreerd met 14 zwartwit foto’s,
€ 16,50
ISBN 978-94-93214-11-8
eerste druk september 2023

In de zomer van 2021 werkten dichter Aly Freije en fotograaf Annemarie van Buuren samen tijdens het jaarlijks terugkerende kunstproject Monnikenwerk, kunst in de kerk. Zes weken lang reageerden ze, ieder vanuit een andere middeleeuwse kerk in het noorden van Groningen, op elkaars experimenten. Ze onderzochten de beelden en associaties die bovenkwamen en probeerden daar een gezamenlijke vorm voor te vinden.

De donkere kamer is een voortzetting van deze samenwerking. In deze bundel is een belangrijke rol weggelegd voor het besef van de eindigheid en een sterke verbondenheid met de omringende natuur, met de elementen, de planten en dieren en de gevaren die overal dreigen op planeet Aarde. Dichter en fotograaf dwalen door aangetaste landschappen, stuiten op sporen, zijn op zoek naar een zeker evenwicht. Ze moeten beiden ‘de donkere kamer in’ om de betekenissen aan het licht te brengen, ieder in hun eigen genre. Een dichter kan wellicht het onzichtbare bovenhalen en de fotograaf het onzegbare laten zien.

In de interactie tussen beeld en taal ontstaan in tussenruimtes nieuwe gedichten en foto’s die samen een mozaïek vormen. Engelen veranderen in gevleugelden, die tijdens hun reis boodschappen beginnen over te seinen. Wanhoop maar ook verwondering en verlangen gaan hand en hand.

Annemarie van Buuren (1961) zoekt in haar werk graag de grenzen van fotografie op. Van klassieke fotografie met moderne camera’s tot avonturen met oude camera’s, van fotograferen met een conservenblikje tot het ombouwen van het gebouw van de reddingsbrigade tot enorme camera obscura. Voor deze bundel werkte ze veel met een houten droge-plaat camera uit 1880. De papieren negatieven en de ongecorrigeerde lenzen van deze antieke camera geven beelden een extra dimensie: ze gaan niet langer alleen over ruimte, maar ook over tijd. Ze won met haar fine art fotografie internationale prijzen en eervolle vermeldingen.

Aly Freije (1944) bracht haar jeugd door in de Oost-Groninger Veenkoloniën, vlak bij de Duitse grens. Grensganger zijn en tussen de regels het onzichtbare, het leven met verlies en het niet-gezegde bovenhalen was steeds de inzet van haar schrijven. Haar verbondenheid met het landschap speelt daarbij een eigen rol. In 2008 werd aan haar de Duitse Freudenthal-prijs voor Nedersaksische literatuur toegekend. Ze publiceerde in 2009 de Groningstalige poëziebundel Wondpoeier bij Uitgeverij kleine Uil. Daarna volgde Nederlandstalig werk bij Uitgeverij In de Knipscheer:  in 2016 de poëziebundel Door het vanggat,  in 2018 de novelle De vloeivelden in en 2021 de dichtbundel Een engel aan de deur.

De pers over haar eerder werk:
«Het afgelopen jaar waren er heerlijke eerstgeborenen [zoals] het romantisch-zwarte Door het vanggat van Aly Freije.» – Ellen Deckwitz in De Morgen
«Meteen aan het begin van het boek De vloeivelden in worden al je zintuigen aangesproken: het gaat over warmte, licht, geluid. (…) De natuur spiegelt de sfeer van het verhaal, die nu eens weids, dan weer onheilspellend is.» – Nels Fahner in Fries Dagblad
«Wat opvalt in Een Engel aan de deur is dat Freije niets invult (…) maar door de sfeertekening, de stapeling van beelden voel je des te meer, en dat vraagt om rustige herlezing, na rustige herlezing.» – Erik-Jan Hummel op Tzum
«Ik heb nog nooit gedichten over stilte gelezen met zoveel geluiden en lawaai.» – Tonnus Oosterhoff

«De betekenis splijten tot het binnenste zichtbaar kan worden.» – Richard Foqué

VoorplatWiggelied-75Over ‘Wiggelied’ van Margriet Westervaarder in De Auteur, 24 maart 2023:
(…) De wat duistere titel van haar bundel is zonder twijfel bedoeld door de dichteres als een verwijzing naar de inhoud. Wigge is het verouderde en in onbruik geraakte woord voor wig, het voorwerp dat gebruikt wordt om hout te splijten of iets vast te zetten. Dat pogen ook haar gedichten te doen. Ze willen de gedachten en gevoelens, die ze oproepen bij de lezer, splijten maar tezelfdertijd verankeren en zo een ontregelend gevoel achterlaten. Ze doet dat in een afgemeten taal met een staccato ritme. Westervaarder gebruikt daarbij de klassieke bekende thema’s zoals geboorte, afscheid, verlies, dood, man-vrouw relaties, erotiek, afstoting en conflict, als handvatten om door te dringen in het ‘wat daar achter’ ligt. In andere woorden de betekenis ervan splijten tot het binnenste zichtbaar kan worden. (…) De bundel bevat zeventig op zich staande gedichten zonder een zekere ordening of voortschrijdend patroon.
‘De Auteur’ is een driemaandelijks tijdschrift van de Vereniging van Vlaamse letterkundigen.
Lees hier de recensie in rubriek ‘De Boekhouding’
Meer over ‘wiggelied’
Meer over Margriet Westervaarder bij Uitgeverij In de Knipscheer

Gedicht van Aly Freije vertaald in het Indonesisch

VoorplatEngelUit ‘Een engel aan de deur’ van Aly Freije op Nederlandse poëzie in het Indonesisch, 9 maart 2022:
Op ‘Suara suara dari utara’ (‘Stemmen uit het noorden’), het blog Puisi Belanda, is op 9 maart 2022 het gedicht ‘Stiltes’ uit de bundel ‘Een engel aan de deur’ geplaatst in een Indonesische vertaling van Siti Wahyuningsih en Albert Hagenaars. In deze almaar groeiende digitale poëziereeks van een keur van Nederlandstalige dichters zijn inmiddels honderden gedichten in vertaling opgenomen.
Lees hier het betreffende gedicht in het Nederlands en in het Indonesisch
Meer over ‘Een engel aan de deur’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een dichteres van formaat, die weet hoe ze met taal kan omgaan.» – Marc Bruynseraede

VoorplatEngelOver ‘Een engel aan de deur’ van Aly Freije op MeanderMagazine, 23 januari 2022:
Er is iets aan de hand met Aly Freije. Als ik het eerste gedicht ‘Stiltes’ lees, in haar nieuwe bundel ‘Een engel aan de deur’ schrik ik van de formulering: ’Stilte steekt als een zeurende pijn’. Bevreemdend te lezen dat stilte, in deze lawaaierige wereld, waarin de afwezigheid van geluid veeleer als een balsem voor de ziel ervaren wordt, een kwellend element, een leegte blijkt te zijn. (…) De briljante formulering wekt de indruk dat we hier met een dichteres van formaat te maken hebben, die weet hoe ze met taal kan omgaan. Ze mag dan kiezen voor een vrij klassieke versbouw, haar taal is rijk aan verbeelding en haar voorstelling gekleurd door het decorum van de natuur. (…) Het gedicht ‘Stemmen II’ maakt meteen duidelijk dat Aly Freije naar het innerlijke, het mystieke aspireert en dat ook weerspiegelt in het uiterlijke. Het vrolijk-kinderlijke wordt een beeld van ontzetting en ontgoocheling. Het contrast tussen waarheid en schoonheid kan nauwelijks groter. (…) De bundel telt 38 gedichten, in vijf afzonderlijke cycli behandeld, die zich allen in de sfeer van introspectie en het ontstijgen van het aardse tranendal bevinden. (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Een engel aan de deur’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Originele beelden en taalvondsten.» – Erik-Jan Hummel

VoorplatEngelOver ‘Een engel aan de deur’ van Aly Freije op Tzum, 12 november 2021:
Van het lezen van de dichtbundel ‘Een engel aan de deur’ van Aly Freije word je rustig, alsof je even wordt gedwongen stil te staan en de omgeving in je op te nemen. De beelden stapelen zich op, maar de gedichten verlaten bijna nooit de situatieschets. Binnen die situatie roept Freije zoveel op dat je als lezer vaak niet anders kan dan melancholisch berusten, dan alles te accepteren wat er gebeurd is. Dit doet ze met hier en daar originele beelden en taalvondsten. (…) Wat opvalt is dat Freije niets invult: je weet als lezer niet hoe je je moet voelen, of hoe de ik zich voelt, maar door de sfeertekening, de stapeling van beelden voel je des te meer, en dat vraagt om rustige herlezing, na rustige herlezing.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Een engel aan de deur’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Taalvirtuositeit in vervolg op gelauwerde bundel.» – Marc De Pril

VoorplatEngelOver ‘Een engel aan de deur’ van Aly Freije voor NBD/Biblion, 8 oktober 2021:
Leven met verlies, ontheemd zijn en afscheid nemen zijn thema’s die als een rode draad door de poëzie lopen van de Groningse Aly Freije (1944), ook in haar nieuwste bundel ‘Een engel aan de deur’. Achtendertig gedichten, verdeeld over vijf thema’s, dringen binnen in de geest van de dichteres, ten prooi vallend aan het onomkeerbare van verlies, als deze over haar vader: uitgestrooid, pas je de stukjes in / tot steeds weer mooiere versies / En kijk, daar heb je vader'(p.26) om te eindigen met: Maar beschrijf maar eens de hartslag / van een vogeltje / dat plotseling stopt. Verwondering, wanhoop gaan hand in hand, steeds zoekend naar enig evenwicht. Herinneringen zijn niet ver weg, verzachten de pijn: Licht weer op, mijn lief, dan neem ik je mee / op de fiets, je armen om mijn buik gekneld / net als toen, maar voller nu geplooid / met zachter afgestemde handen (p.52). Zij beeldt zich in aanwezig te zijn op haar eigen uitvaart: ‘Jij stond naast mijn kist, tilde mij op / droeg mij samen met andere handen / het huis uit, schoof mij, voetje voor voetje / een overjarige Ford Transit in, ‘bloemen altijd vers’. Vervolg op de eerder gelauwerde bundel ‘Door het vanggat’ met de gekende thema’s van verlies, rouw en ontheemding. Taalvirtuositeit.
Meer over ‘Een engel aan de deur’
Meer over Aly Freije bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Dat is misschien een van de betekenissen van poëzie: iets creëren wat eigenlijk niet kan bestaan, of: het tijdelijk opheffen van afstand.»

Opmaak 1Alja Spaan interviewt Elly Stolwijk in MeanderMagazine n.a.v. ‘liefde de vluchtige holte’, 18 juni 2020:
In februari 2020 verscheen haar debuutbundel ‘liefde de vluchtige holte’ . De gedichten bij dit interview komen daar uit. « (…) Toen mijn moeder aan het eind van haar leven te kennen gaf dat ze niet meer geloofde in een leven na de dood vond ik dat zowel droevig als moedig (lees: taboedoorbrekend). Bij momenten probeer ik me voor te stellen dat mijn ouders elkaar weer hebben ontmoet, ergens, in de hemel. En dat ze op zoek gaan naar hun overleden kleindochter Renée Sterre. Maar eigenlijk komt die fantasie niet echt tot leven. Ook een eventuele aanwezigheid van mijn overleden vriendin Maria houd ik niet voor mogelijk, hoewel ik dat in sommige gedichten wél benoem. Dat is misschien een van de betekenissen van poëzie: iets creëren wat eigenlijk niet kan bestaan, of: het tijdelijk opheffen van afstand. (…)
Lees hier het interview
Meer over ‘liefde de vluchtige holte’