«Een prachtig portret van Albert Helman.» – André Oyen

VoorplatHelman2-75Over ‘Pionier en rebel. Het leven van Albert Helman (1903-1996)’ van Michiel van Kempen op Ansiel, 15 februari 2022:
In 2016 verscheen Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van letterkundige Michiel van Kempen. Nu is hier een herziene en verkorte heruitgave van verschenen onder de titel ‘Pionier en rebel’. Een titel die heel erg van toepassing was op de Surinaamse schrijver, journalist, componist, taal- en geschiedkundige en politiek-culturele spilfiguur Lou Lichtveld (1903-1996), beroemd geworden onder het pseudoniem Albert Helman. (…) In 1939 trok hij zich het lot van de Joodse vluchtelingen aan die vanuit Duitsland naar Nederland komen. In opdracht van het Comité voor Bijzondere Joodse Belangen schreef hij het boek ‘Millioenen-leed’. Helman dook aan het begin van de oorlog onder omdat hij zo bekend was als antifascist dat hij niet langer in het openbaar kon verschijnen. Actief in het verzet vervalste hij persoonsbewijzen, publiceerde verzetsverzen en protesteerde bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de oprichting van de zogenaamde Kultuurkamer waar kunstenaars lid van moesten worden. (…) Albert Helman was de eerste grote Surinaamse schrijver, een man van zijn tijd, dus zowel van de koloniale tijd als daarna de onafhankelijkheid, die zich sterk bezighield met nationaal bewustzijn, in positief zowel als negatief opzicht. De mens staat centraal in Helmans werk, vooral in zijn vele romans. (…) Uit de biografie komt een persoon naar voren die fascinerend is en verkeerd heeft met een aantal invloedrijke en bijzondere personen uit de 20ste eeuw. Het lijkt wel of Albert Helman alles wilde meemaken en beschrijven. (…) Van Kempen heeft in zijn biografie nuchter de feiten geschetst, en met de hem eigen afwisseling van humor en ernst een prachtig portret van Albert Helman neergezet.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Pionier en rebel’
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Een boek dat eeuwig jong blijft!» – André Oyen

VoorplatHelmanEindvandekaart75Over ‘Het eind van de kaart’ van Albert Helman op Lezers tippen lezers, 16 juni 2019:
(…) Als auteur debuteerde Albert Helman in 1926 met ‘Zuid-Zuid-West’, een roman over Suriname en de verwaarlozing en uitbuiting ervan door de Nederlandse kolonisator, gevolgd door een vergelijkbaar boek qua thema, ‘De Stille Plantage’. Vele andere romans, essays en gedichten zouden volgen. Ook hield hij zich bezig met film. Zo schreef hij o.a. de muziek voor ‘Regen’ (1929) van Joris Ivens. In 1932 (…) vocht Helman aan republikeinse zijde mee in de Spaanse Burgeroorlog. Voor de kranten NRC en de Groene Amsterdammer schreef hij verslagen over de overlevingsstrijd (…) tegen de fascisten van generaal Francisco Franco. (…) In 1939 keerde hij terug in Nederland. (…) Helman dook aan het begin van de oorlog onder omdat hij zo bekend was als antifascist dat hij niet langer in het openbaar kon verschijnen. Actief in het verzet vervalste hij persoonsbewijzen, publiceerde verzetsverzen en protesteerde bij rijkscommissaris Seyss-Inquart tegen de oprichting van de zogenaamde Kultuurkamer waar kunstenaars lid van moesten worden. (…) Het reisjournaal ‘Het eind van de kaart’ schreef hij in 1955. Het zou een boek blijken dat eeuwig jong blijft!
Lees hier de aankondiging
Meer over ‘Het eind van de kaart’
Meer over ‘Verdwenen wereld’
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer
Meer over Michiel van Kempen bij Uitgeverij In de Knipscheer

«Zijn dadendrang doet denken aan V.S. Naipaul, nog zo’n grote Caribische schrijver.» – Tessa Leuwsha

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in De Ware Tijd Literair [4], 7-8 januari 2017:
Helman was niet alleen uiterst actief op literair gebied. Hij produceerde in eenzelfde tempo boeken en andere geschriften, als dat hij vrienden vergaarde en vrouwen versleet. Zijn dadendrang doet denken aan V.S. Naipaul, nog zo’n grote Caribische schrijver. (…) Hij neemt het op tegen de dogma’s van de katholieke kerk en tegen de seksuele moraal van zijn tijd. Dat impliceert een eenzaamheid die misschien wel leidt tot nog meer boeken en tot de vele reizen die hij in zijn leven onderneemt. Hij is altijd op zoek naar ontsnapping aan de dagelijkse realiteit. (…) In 1925 reist hij naar Italië en Noord-Afrika. (…). In Rome en het Vaticaan is hij onder de indruk van de roomse pracht en praal, maar hij is er ook getuige van een fascistische optocht van troepen van Mussolini. (…) Helmans reizen en schrijven zullen altijd in dienst staan van elkaar. Toch maakt hij in zijn werk ook mentale reizen naar zijn geboorteland. In 1926 verschijnt ‘Zuid-Zuid-West’ dat hem als schrijver op de kaart zal zetten. (…) ‘Zuid-Zuid-West’ gaat over een man die naar Europa trok en vervolgens als antropologische reisleider terugkeert naar het land waar zijn wieg stond. Het is niet moeilijk Helman hierin te herkennen. In het boek speelt het Surinaamse binnenland een belangrijke rol, het oerbos met zijn mystieke krachten. In 1932 verruilt Helman Nederland voor Spanje (…) en Mexico, waar hij na het uitbreken van de Spaanse burgeroorlog zijn heil heeft gezocht. (…) Na de Tweede Wereldoorlog keert Helman terug naar Suriname en bekleedt er verschillende functies. Het land waarmee hij zijn leven lang een haat-liefde verhouding onderhoudt, zal hem nooit helemaal loslaten. (…) Deze vuistdikke, boeiende biografie, is het resultaat van jarenlang onderzoek. Een mooie aanleiding voor Suriname om onze grote landszoon te eren.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«De zienswijze van Albert Helman over taal.» – Lila Gobardhan-Rambocus

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen in De Ware Tijd Literair [2], 17-18 december 2016:
Helman had uitgesproken opvattingen over taal, de Surinaamse taalsituatie en het onderwijs. Dat laat de studie van Michiel van Kempen steeds weer duidelijk zien. Hij beschrijft in zijn tiende hoofdstuk de zienswijze van Helman. (…) Als minister van Onderwijs heeft hij er dan ook voor gezorgd dat in december 1949 de Surinaamse Kweekschool (SKS) werd opgericht en een paar maanden later de Algemene Middelbare School (AMS). (…) In 1956 organiseerde de Surinaamse Mulovereniging een onderwijscongres. Helman hield voor het gehoor een lezing over de talenstudie bij het mulo en stelde onder meer dat de leerlingen de Nederlandse taal zouden moeten beheersen, omdat het een schooltype voor algemene vorming betrof. Daarnaast moesten ze een vreemde taal, Engels, kennen. (…) Mocht het nodig zijn nog een vreemde taal te onderwijzen, dan kwam Spaans daarvoor in aanmerking. Rond 1960 werd Spaans een verplicht vak, wat een verdienste van Helman genoemd kan worden. (…) Over Helman kan nog veel meer geschreven worden. Het is bewonderenswaardig dat Van Kempen deze biografie heeft gepubliceerd. Echt monnikenwerk! Van Kempen laat zien dat de mens Lou Lichtveld inderdaad de wereldburger werd die hij altijd had willen zijn.
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Bijzonder knap.» – André Oyen

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal – Het leven van Albert Helman’ van Michiel van Kempen op Ansiel, 24 december 2016:
“Albert Helman was een man met een contesterende natuur, niet een gemakkelijk meegaand mens, maar een vechter, een tegenspreker. Dat een opstandige, vrijgevochten geest als de zijne met de katholieke kerk hardhandig zou komen te botsen lag in de lijn der verwachting. Hij stapte rond 1930 uit het katholieke tijdschrift ‘De Gemeenschap’, flirtte een tijd met het communisme en kwam in de jaren veertig terecht bij het antireligieuze tijdschrift ‘Apollo’, onder redactie van Johannes Tielrooy.” (…) Albert Helman was een pionier en altijd kritisch, vooral waar het Suriname betreft en zelfs soms weerbarstig. Humor zit er ook in zijn werk en creativiteit. Een voorbeeld hiervan is ‘De Zwarte Cats’, Surinaamse odo’s in het Sranan waarbij hij Nederlandse bewerkingen heeft gemaakt. Op het boekje staat de naam van een schrijfster, een creoolse vrouw, Hella Bentram-Matriotte. Helman gaf zich dus hier uit voor een vrouw! (…) Albert Helman was een Renaissancemens met een altijd levende nieuwsgierigheid naar van alles en nog wat en dat heeft Michiel van Kempen in deze biografie onder de heel toepasselijke titel ‘Rusteloos en overal’ wel bijzonder knap weten weer te geven.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Alle reden deze bomvolle maar prikkelende en met vaart geschreven biografie te lezen.» – Esther Wils

Opmaak 1Over Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman door Michiel van Kempen op Athenaeum, 3 oktober 2016:
(…) Helman doet in verschillende opzichten denken aan twee begaafde, bereisde Indische schrijvers-polemici: Tjalie Robinson en Rudy Kousbroek. Robinson en Helman hadden beiden, naast een machokarakter, ook een lerareninborst en voelden een groot maatschappelijk engagement. Hun literaire ambitie – waarmee ze onder andere de unieke mengculturen waarin ze opgroeiden hebben vereeuwigd – moest vechten om de aandacht met hun emancipatoire drang. Kousbroek en Helman (die zijn studie Nederlands aan de wilgen hing) verwierven beiden als autodidact een eredoctoraat, maar bleven hun hele leven in een haat-liefdeverhouding tot de wetenschap staan. Alle drie waren ze overal en nergens thuis, en zowel kritisch op als verslingerd aan hun land van herkomst. (…) Alle reden deze bomvolle maar prikkelende en met vaart geschreven biografie te herlezen. Helman heeft een zeer toegewijde biograaf getroffen in Michiel van Kempen (…)
Lees hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
Meer over Albert Helman op deze site

«Een zeer rijk en vol leven in een heel leesbaar verhaal.» – Wim Rutgers

Opmaak 1Over Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman door Michiel van Kempen in Antilliaans Dagblad, 22 september 2016:
Hoe vangt een biograaf een schrijver die zo’n 130 boeken in alle denkbare genres van fictie en non-fictie heeft gepubliceerd als ‘musicus, geschiedschrijver, journalist, linguïst, verzetsman, politicus en diplomaat’ als een verlate ‘Renaissance-mens’ die hij zo graag wilde zijn en ‘dat ook grotendeels heeft waar gemaakt’. Albert Helman schreef naargelang van het onderwerp onder zijn eigen naam Lou Lichtveld of onder zijn schrijversnaam Albert Helman, maar gebruikte daarnaast nog een kleine vijftig andere pseudoniemen. (…) Achttien chronologisch geordende hoofdstukken leiden de lezer door nagenoeg de hele twintigste eeuw. (…) Albert Helman afdoen als literator is een veel te smalle benadering want hij was zoveel meer – al is zijn literaire productie op zich dan kolossaal. (…) Helmans biografie lezen is een feest van herkenning maar ook verbreding en verdieping. Ze is met zowel een groot inlevingsvermogen als de noodzakelijke objectiverende distantie geschreven. Michiel van Kempen is erin geslaagd van een zeer rijk en vol leven dat alle richtingen op ging, letterlijk en figuurlijk, geografisch en op maatschappelijk en geestelijk gebied, een weliswaar fors maar gelukkig ook heel leesbaar verhaal te maken dat mij althans in hoge mate geboeid heeft. Het ondanks de gevolgde beperkingen toch dikke boek leest vlot en is vaak vermakelijk. Het kost geen moeite een heel veldboeket van stijlbloempjes te verzamelen en het verhaal zit vol verhelderende anekdotes.
Lees hier en hier de recensie
Meer over ‘Rusteloos en overal’
Meer over Michiel van Kempen op deze site
over Albert Helman op deze site

«Hij kreeg zelden een literaire prijs, was een rasverteller.» – John Jansen van Galen

Opmaak 1Over ‘Rusteloos en overal. Het leven van Albert Helman’ door Michiel van Kempen in Het Parool, 15 september 2016:
Hij had altijd een ‘Renaissancemens’ willen zijn, zei Albert Helman, alias Lou Lichtveld, toen ik hem in 1979 bezocht op het eiland Tobago waar hij zich, in de zeventig, had teruggetrokken. Het is hem, met zijn enorme veelzijdigheid, gelukt. Hij was journalist, romancier, componist (onder meer van filmmuziek voor Joris Ivens), taalkundige, historicus, verzetsman en speelgoedfabrikant (het laatste als dekmantel voor het eerste), parlementslid, minister, diplomaat. Als één Nederlandse schrijver kosmopoliet genoemd kan worden is hij het wel. Geboren in Suriname in 1903, geschoold in Nederland, verslaggever aan Republikeinse kant in de Spaanse burgeroorlog, uitgeweken naar Mexico, woont in Italië, op Saba, in Paramaribo, waar al niet. Hij rekende George Orwell en Pablo Casals tot zijn vrienden, ging om met Derek Walcott en Bela Bartok. (…) De heftige vitaliteit en de ongelooflijke productiviteit van Helman doen de lezer voortdurend versteld staan. Hij schreef vijftig romans, tientallen non-fictie boeken, honderden artikelen, hield talloze lezingen, componeerde, maakte theaterstukken en bekleedde eindeloos veel culturele functies. Voeg daarbij een ingewikkeld liefdes- en gezinspatroon plus een wijdvertakte vrienden- en kennissenkring en zelfs een biografie van 863 pagina’s zal niet toereikend blijken om dit leven weer te geven.
Meer over ‘Rusteloos en overal’