Bij de Officiële Herdenking van de sterfdag van Anton de Kom op Caraïbisch Uitzicht, 25 april 2024:
(…) Anton de Kom, is schrijver van politieke artikelen en pamfletten en van Wij slaven van Suriname, dat misschien wel het allerbelangrijkste boek uit de dekoloniserende geschiedschrijving van Suriname is. (…) De autoriteiten in de Nederlandse koloniën hebben altijd veel harder opgetreden tegen geluiden van verzet en protest, dan de autoriteiten hier in Nederland. Dat gebeurde op Curaçao, in Suriname en in Indonesië. Harder, om niet te zeggen: compleet verkrampt, bang dat zou worden getornd aan de koloniale melkkoe die maar bleef geven en geven. Het is ook daarom dat op Curaçao een van de felste criticasters van het koloniale bewind, Pedro Pablo Medardo de Marchena, werd opgepakt, gedeporteerd naar Bonaire en voor jaren werd weggesloten van elk publiek leven. Wie was die Medardo de Marchena? Dat is recent geboekstaafd in een boekje waarin Aart Broek het leven van de man heeft vastgelegd en zijn belangrijkste pamflet heeft vertaald uit het Papiaments, onder de titel Medardo de Marchena; staatsgevaarlijk in koloniaal Curaçao. De antikoloniale vulkaan is gaan rommelen in de eerste decennia van de 20ste eeuw op Curaçao en in 1929 barst die uit en komt Medardo de Marchena met zijn pamflet Ignorancia ó Educando un pueblo [Onwetendheid of De vorming van een volk]. In de eerste alinea van dat pamflet zet hij al direct neer wat hem voor ogen staat: (…) We horen hierin al de echo die vijf jaar later zal opklinken uit het boek van Anton de Kom. (…) Maar nóg vroeger dan De Marchena, drie jaar eerder, in 1926, schreef een Surinamer woorden, zonder welke het boek van De Kom niet denkbaar zou zijn geweest. Het is Albert Helman die een sensitief portret van zijn land geeft in Zuid-Zuid-West, een land- en volkbeschrijving geschreven vol heimwee vanuit Amsterdam, maar die eindigt met de beroemdste epiloog uit de Surinaamse letteren, een antikoloniale karwats met striemende woorden aan het adres van de Hollanders. (…)
Lees hier de toespraak van Michiel van Kempen
Meer over Anton de Kom op deze site
Meer over Aart G. Broek: Medardo de Marchena
Meer over Albert Helman bij Uitgeverij In de Knipscheer